450
Ngày giỗ cúng chay
Trong văn hóa Việt Nam, ngày giỗ không chỉ là dịp tưởng nhớ người đã khuất mà còn là cơ hội để con cháu sum họp, thể hiện lòng hiếu kính và đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.
Tuy nhiên, theo thời gian, nhiều nơi đã biến ngày giỗ vốn mang ý nghĩa tâm linh và đạo đức sâu sắc thành dịp để phô trương, ăn uống linh đình, thậm chí sát sinh hàng loạt để “cúng mặn cho đủ lễ”. Chính từ nhận thức sai lệch ấy khiến ngày tưởng niệm người thân đôi khi lại trở thành ngày gây thêm nghiệp sát, trái ngược hoàn toàn với tinh thần từ bi của đạo Phật. Vì vậy, việc “ngày giỗ cúng chay”, tức là dùng đồ ăn chay để tưởng niệm, không chỉ là lựa chọn đạo đức, mà còn là biểu hiện của trí tuệ, của lòng từ bi và của sự tỉnh thức tâm linh.
Theo triết lý nhà Phật, người mất không còn ăn được đồ của trần gian, mà chỉ cảm được tâm niệm của người dâng cúng. Đức Phật dạy: “Tâm thành là quan trọng, không ở hình thức cúng dường”. Khi ta thành tâm tưởng nhớ, niệm thiện, làm việc lành hồi hướng công đức cho người đã khuất, họ mới thật sự được siêu thoát. Trái lại, sát sinh trong chính ngày giỗ, ngày hiếu kính là hành động trái ngược với đạo hiếu và tinh thần từ bi.
Cứ mỗi ngày giỗ đến, nhiều gia đình bày mâm cao cỗ đầy, thịt cá ê hề. Bao sinh linh bị giết để “đãi khách”, nhưng người mất đâu có thọ hưởng được gì từ những xác thân ấy. Ngược lại, nghiệp sát mà con cháu gây ra chỉ khiến tâm hồn thêm nặng nề, vô tình gieo thêm hạt khổ đau trong ngày tưởng niệm.
Ăn chay là cách thanh lọc thân tâm và nuôi dưỡng lòng từ bi. Khi ta ăn chay, ta nguyện không giết hại sinh vật khác để nuôi sống mình. Trong mỗi bữa chay, người Phật tử nuôi dưỡng tâm niệm: “Ta sống, nhưng không làm tổn hại muôn loài”. Đức Phật dạy, mọi sinh linh đều biết đau khổ và sợ chết. Khi hiểu điều đó, ta sẽ thấy mỗi miếng thịt trên mâm cỗ là một sinh mạng từng run rẩy trước khi bị giết. Nhìn sâu như vậy, ta mới hiểu từ bi không chỉ là lời nói, mà là hành động cụ thể, bắt đầu từ việc ăn chay, hành thiện. Vì thế ngày giỗ cúng chay trở thành một cách thể hiện hiếu hạnh tỉnh thức.
Người con có hiếu thời nay không cần mâm cao cỗ đầy, mà cần tấm lòng trong sáng, biết chuyển hóa tập tục thành việc thiện lành, biến ngày giỗ thành ngày tu tập, ngày tưởng niệm bằng tâm trong sạch, không sát sinh, không phung phí. Trong giáo lý Phật giáo, “cúng” không nằm ở món ăn, mà ở tâm cúng. Một bát cơm trắng, một chén nước trong, nếu được dâng bằng lòng thành, còn quý hơn mâm cao đầy thịt cá mà lòng người lạnh nhạt.
Người xưa dạy: “Tế bất như kính”, nghĩa là: cúng không bằng kính. Kính là sự tôn trọng, lòng tưởng nhớ chân thành, là tình cảm vượt lên vật chất. Nếu ta thật lòng thương nhớ người đã khuất, hãy cúng bằng tâm thiện: bố thí, phóng sinh, tụng kinh, niệm Phật, hồi hướng công đức. Mỗi việc lành là một nén hương gửi đến cõi vô hình. Người mất cảm được công đức ấy mà an vui nơi cảnh giới lành, người sống cũng nhẹ nhàng, thanh thản hơn vì đã chọn con đường thiện nghiệp.
Cúng chay còn là bài học về tri ân và tiết chế. Thay vì bày biện xa hoa, tốn kém, ta hướng đến sự giản dị, thanh tịnh, đúng với tinh thần “tri túc, thiểu dục” của đạo Phật. Mâm cơm chay giản đơn với rau, đậu, canh, quả vẫn chứa trọn lòng hiếu kính. Trong khói hương trầm, người sống tưởng nhớ người mất bằng tâm trong sạch, đó mới là sự kết nối sâu xa giữa hai cõi.
Từ góc nhìn tâm lý học, ăn chay và cúng chay giúp thân tâm an định. Khi không sát sinh, ta giảm bớt cảm giác tội lỗi vô thức; khi ăn chay, cơ thể nhẹ nhàng, tinh thần trong sáng hơn.
Từ triết lý nhà Phật, mọi hành động đều tạo nghiệp, dù là nhỏ. Một niệm sát khởi lên cũng kết duyên khổ; một niệm lành khởi lên đủ gieo hạt phúc. Bởi thế, “ngày giỗ cúng chay” không chỉ là hình thức lễ nghi, mà là hành động gieo hạt lành, hóa giải oán nghiệp, kết duyên tốt cho cả người sống lẫn người đã khuất.
Hãy thử hình dung: trong ngày giỗ, thay vì bận rộn giết mổ, nấu nướng thịt cá, ta có thể dành thời gian kể chuyện xưa, nhắc nhớ công đức ông bà, cha mẹ, chỉ có sự tĩnh lặng, biết ơn và yêu thương. Khi ta sống hiền lành, nói lời ái ngữ, hành xử tử tế, ấy chính là nén hương hiếu hạnh dâng lên tổ tiên mỗi ngày.
Ngày giỗ không chỉ là ngày của người chết, mà còn là ngày của sự sống tỉnh thức, nơi con người tìm lại lòng hiếu, lòng từ và sự an lạc trong từng hơi thở.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Nhớ khói đốt đồng trong mùa mưa lạnh
Sống an vui
18:51 18/11/2025
Những ngày mưa dầm mưa dề như thế này, thành phố như khoác lên mình một lớp áo xám sũng nước. Mưa rơi không dứt, tưởng như trời cũng có nỗi buồn riêng, thả từng giọt xuống mà chẳng biết bao giờ chịu thôi.
Cuộc đời ngắn lắm, hãy tạo niềm vui cho chính mình
Sống an vui
15:08 18/11/2025
Hãy nhớ rằng, người khác có thể phán xét bạn, nhưng bạn mới là người sống cuộc đời của mình. Vì vậy, đừng để những suy nghĩ sáo rỗng ấy làm tổn thương hạnh phúc mà bạn xứng đáng có.
Nếu có cơ hội gọi điện về quá khứ...
Sống an vui
15:05 18/11/2025
Có những lúc đời sống chậm lại, không phải vì ta cố tình dừng bước, mà vì lòng chợt muốn “gọi về quá khứ”.
Lắng nghe những nỗi niềm
Sống an vui
12:37 18/11/2025
Mẹ tôi thường vẫn nghe radio vào những buổi sáng khi cha con tôi bước chân ra khỏi nhà; cha đi làm, tôi đi học. Khi trưa trở về, mẹ vẫn lắng nghe âm thanh phát ra từ chiếc máy phát thanh nhỏ.
Xem thêm
