Thường tâm lý chung của phàm phu là thích chê hơn khen. Mỗi người hãy nhìn lại mình xem trong cuộc sống này mình dễ mở lời khen hay dễ chê bai hơn, từ đó mà đánh giá được đạo đức của mình đã đến đâu. Người có đạo đức sẽ thích khen nhiều hơn chê.

Cũng chính vì vậy mà sẽ có lúc họ làm được những công đức lớn để mọi người phải khen ngợi trở lại. Còn người kém đạo đức thì hễ mở miệng là chê bai, đâu biết rằng đó là cái nhân chuẩn bị cho sau này chính họ sẽ làm chuyện tội lỗi tày trời để người đời nguyền rủa trở lại. Vì thế, đánh giá cái khen - chê thôi là biết đạo đức mình đến đâu.

Nhân quả khen chê

Thêm nữa, khen - chê cũng là thước đo đạo hạnh, đạo lực của người tu. Người hay chê bai thì đạo lực, đạo hạnh sẽ mất dần. Người biết tu sẽ hay khen ngợi người khác. Ngay cả khi thấy người xấu cũng không nỡ mở miệng chê là đã rất thuần đến bờ mé của Thánh rồi. Hãy nhớ rằng nếu thấy kẻ khác sai mà ta còn chê thì ta vẫn còn là phàm phu, tuy là con người nhưng là một con người hết sức tầm thường, kém đạo đức. Còn nếu kẻ khác chưa sai mà ta đã gán tội để chê thì ta rất dễ đọa làm thú, bởi đó là đạo đức của thú. Nói nghe hơi nặng nhưng nhân quả là như vậy.

Còn bậc Thánh, các Ngài khi thấy cái sai của người khác là động lòng thương xót ngay, bởi các vị biết cái quả báo sẽ đến phía sau lầm lỗi đó. Các vị luôn thầm cầu mong cho người khác vượt qua lầm lỗi mà thôi. Đó là cái tâm của Thánh.

Lại nữa, bậc Thánh khi thấy cái hay của ai thì “mừng như bắt được vàng” và tìm cách nói rộng ra cho nhiều người biết để mọi người cùng tán thán. Chúng ta hãy nhìn lại mình xem có tâm lý đó chưa, đó là cái tâm của Thánh, là tâm của Chư thiên cõi trời. Còn nếu trước cái hay của kẻ khác, nếu ta không nhìn ra hoặc có biết nhưng không quan tâm, không cảm xúc, không hoan hỉ vui mừng thì ta thuộc đẳng cấp rất thấp kém trong bầu trời này