Giới trí thức y cứ những điểm như sau để phàn nàn Phật giáo hiện tại.

Căn cứ lý nhân quả

Căn cứ lý nhân quả, mình gây nhân thì mình chịu quả, dù cha con cũng không thay thế nhau được, huống là kẻ khác. Nhân đã gây thì quả phải chịu; nguyện cầu, cúng tế, làm phước… của người khác không liên hệ gì đến người này cả. Như A ăn thì A no, không thể A ăn mà B no được. Vì thế, những người khuyên cầu nguyện, cúng dường, bố thí… chỉ gây thêm sự mê tín dị đoan, trong Phật giáo không thừa nhận điều đó.

Bởi nhận xét trên, nên giới trí thức cực lực phản đối việc cúng dường, cầu nguyện…, cho hành động như thế là sai Phật pháp, là bị nhóm người tu lợi dụng. Đây là thái độ sai lầm.

Căn cứ thuyết vô ngã, vô trước

Nhìn vào Phật giáo thấy thuyết vô ngã, vô trước thật là hệ trọng. Nếu người tu không phá được ngã chấp thì không sao giải thoát được. Muốn dứt ngã chấp thì tự mình phải lắm công phu trừ diệt. Không ai có thể làm cho ai được giải thoát, nếu người ấy không dứt trừ ngã chấp thật sự. Người không tự cố gắng phá trừ ngã chấp, mà sau khi chết, trong thân quyến thỉnh chư tăng đến cầu siêu, mong được giải thoát thật là điều vô lý.

Phật giáo nhằm vào tự lực, mỗi người phải tự độ lấy, đừng ỷ lại vào ai cả. Dù đức Phật cũng không thể cứu độ chúng ta được, nếu chúng ta không tu. Như vậy, làm gì có do tụng kinh mà độ được các vong linh. Nếu người chủ trương tụng kinh cầu siêu, độ được các vong linh, đó là tà đạo chớ không phải Phật giáo.

Bởi y cứ những điểm giáo lý như trên, giới trí thức nghiên cứu Phật giáo rất bất bình việc thực hành tu tập của tín đồ và chư tăng hiện tại. Họ cho rằng tín đồ mù quáng đi sai lạc, chư tăng lợi dụng để no cơm ấm áo.

Hoà thượng Thích Thanh Từ

Trích trong cuốn Phật giáo trong mạch sống dân tộc.

(*) Tiêu đề do BBT đặt