Thứ, 29/09/2025, 11:24 AM

Nước lũ

Chân Lộc Nghiêm

Nương theo ánh sáng của Thất Giác Chi, Sư cô Chân Lộc Nghiêm quán chiếu và viết.

Một thời, Tôn giả Mṛgāvataṃsakā an trú tại tu viện Stimitāraṇya. Lúc ấy, mưa lớn nhiều ngày, nước từ thượng nguồn được xả ra, lũ tràn về ngập khắp các con đường và khu vườn.

Vào buổi chiều, Tôn giả đi thiền hành trên những lối đi ngập nước. Rồi Người ra bãi cỏ xanh, nơi chiếc chõng tre dưới hàng tre rì rào, nay nước lũ làm cho cảnh vật trở thành một dòng sông mênh mông. Tôn giả ngồi xuống, pha một bình trà, an nhiên nhìn nước chảy. Ngay trong dòng lũ cuồn cuộn ấy, Người quán chiếu về duyên khởi, về sự có mặt của những chướng ngại trong con đường phụng sự, và về bảy yếu tố giác ngộ như con đường vượt thoát.

Rồi Tôn giả thấy rõ trong tâm mình về:

1. Niệm giác chi (Chánh niệm)

Như nước lũ bất ngờ tràn về, những khó khăn trong đời sống phụng sự cũng có thể dâng cao mà không báo trước. Nếu không có chánh niệm, tâm ta sẽ dễ bị cuốn trôi. Nhưng khi biết an trú trong hơi thở, trong từng bước chân, ta sẽ có khả năng nhận diện dòng nước đang chảy, nhận diện cả cơn lũ trong tâm. Chánh niệm là ánh sáng, là chiếc bè đầu tiên giúp ta không mất mình.

2. Trạch pháp giác chi (Quán chiếu, chọn lựa con đường)

Khi nước dâng cao, phải biết tìm đất vững mà đứng, phải mở lối cho dòng chảy đi qua. Cũng vậy, trong phụng sự, ta học quán chiếu để phân biệt đâu là pháp đưa đến an ổn, đâu là pháp đưa đến khổ đau. Trạch pháp làm sáng con đường giữa dòng chảy cuồn cuộn, để không bị chướng ngại nhận chìm.

3. Tinh tấn giác chi (Siêng năng, chuyên cần)

Nước không ngừng chảy, từng đợt sóng nối nhau ngày đêm. Nếu tâm buông lung, sẽ bị nhận chìm. Nhờ tinh tấn, ta liên tục trở về với hơi thở, bước chân và sự tỉnh thức. Như người chèo thuyền giữa lũ, không dừng tay chèo, không bỏ cuộc, nhờ vậy mà vượt qua.

4. Hỷ giác chi (Niềm vui)

Khi nước dâng lên, nếu tâm ta đầy lo sợ, thì khổ đau tăng gấp bội. Nhưng vẫn còn hơi thở để thở, vẫn còn tăng thân để nương, vẫn còn một chén trà nóng trong tay. Ta thấy được những mầu nhiệm ngay giữa dòng lũ. Niềm vui ấy không do điều kiện bên ngoài, mà do cái thấy vô thường và cơ hội được tiếp xúc với sự sống chân thật, mầu nhiệm ngay trong lúc ấy làm phát sinh. Quán được như thế, niềm vui phát khởi, nhẹ nhàng và bền vững mà không tùy thuộc vào biến động bên ngoài.

5. Khinh an giác chi (Sự nhẹ nhàng thư thái)

Dù dòng nước chảy xiết, ngồi yên ta vẫn cảm thấy thân tâm nhẹ nhàng như chiếc lá thả trôi. Nhờ quán chiếu về vô ngã, ta buông bớt gánh nặng, buông bớt ý niệm nắm giữ, thân tâm trở nên thư thái. Khinh an giúp ta không chống lại dòng lũ, mà thảnh thơi trôi đi cùng nó trong ý thức sáng tỏ về những gì đang xảy ra. Ta không bị thương tổn.

6. Định giác chi (Tập trung)

Nước lũ có thể ngập vườn tược và những con đường nhưng nếu ta có định thì không gì có thể phá vỡ. Tâm định như con đê vững chãi, giữ gìn bình an cho xóm làng. Nhờ định, ta thấy rõ bản chất của dòng lũ: nó cũng chỉ là nước, nhân duyên tạo thành để nước nuôi dưỡng hay nước phá hủy. Ta rõ được thực tướng của mọi hiện tượng, thấy rằng dòng lũ cũng do nhân duyên sinh khởi mà thôi.

7. Xả giác chi (Buông bỏ - thảnh thơi)

Khi có niệm, định, tuệ thì tâm bừng sáng, vững vàng, tự nhiên có thể buông bỏ. Nhìn nước chảy, không còn lo âu. Xả không phải là dửng dưng, mà là rộng lớn, không còn vướng mắc, không còn kẹt vào ghét - thương, được - mất. Nước đến thì nước đi, tâm thênh thang như bầu trời, không còn bị nhận chìm.

Ngồi yên, nhìn dòng lũ, Tôn giả thấy rõ: bảy yếu tố giác ngộ chính là bảy cánh cửa mở ra sự tự do. Chướng ngại như nước lũ, nhưng nhờ thất giác chi mà con đường phụng sự trở thành một dòng sông mát lành, chuyên chở và vun bồi thêm cho con đường đến hiểu biết và thương yêu.

Rồi Tôn giả nâng chén trà, mỉm cười, im lặng nhìn dòng nước trôi.

Nước lũ về, tâm chẳng trôi,

Hơi thở chánh niệm, nụ cười thảnh thơi.

Thất chi giác ngộ sáng ngời,

Đưa ta vững chãi giữa đời phong ba.

Quán duyên khởi, thấy thật ra,

Nước dâng nước rút cũng là vô thường.

Nguyện xin phụng sự tình thương,

Lũ kia cũng hóa dòng sông an lành.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Dành cho bạn

Kinh Hoa Nghiêm: Phẩm Thăng Dạ Ma Thiên Cung Thứ mười chín (tập 1)

Kinh phước thế gian

Tụng Kinh Phổ Môn Quán Thế Âm Bồ Tát

Kinh Tứ Niệm Xứ (tiếng Việt, dễ đọc dễ hiểu)

Bài kinh: Quả báo đời sau của việc sát sinh

Kinh Bốn địa ngục

Kinh phân biệt cúng dường (tiếng Việt, dễ đọc dễ hiểu)

Kinh ân cha mẹ khó đền đáp

Kinh thương yêu

Kinh Hoa Nghiêm: Phẩm Ðâu Suất Kệ Tán Thứ Hai Mươi Bốn (tập 2)

Nhìn thấy tánh Phật Dược Sư trong mỗi người

Lời Phật dạy

19:00 19/11/2025

Mỗi lần 30 tháng 9 âm lịch về, khi tiếng chuông chùa ngân vang trong không khí se lạnh cuối thu, tôi lại nhớ đến hình ảnh Đức Phật Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai - bậc Tối Thắng Y Vương với nguyện lực chữa lành không chỉ bệnh tật của thân, mà còn những đớn đau âm thầm của tâm.