Phật giáo là tôn giáo của biện chứng và khoa học

 > Đối thoại về Phật giáo và khoa học

Người ta cho rằng–theo Kinh Phật–ai hiểu được Thập Nhị Nhân Duyên, người đó mới hiểu được Giáo Pháp của Như Lai. Nhưng nếu vị đó không hiểu 12 nhân duyên tức là vị đó chưa hiểu Phật Pháp. Tôi sẽ không đi sâu vào 12 khâu nhân duyên mà tất cả quý vị đã biết. Tôi sẽ cố gắng nêu lên một cách giải thích theo khoa học kiểu Tây phương. Tôi sẽ cố minh họa bằng những từ hóa học vật lý luật Nhân duyên sinh cổ điển được Ðức Phật giảng cách đây 2500 năm.

Ðức Phật khởi đầu bằng câu nói: “Mọi hiện hữu đều bất nguồn từ Vô minh”. Chúng ta hãy phân tích toàn thể vũ trụ một cách khoa học, chúng ta tìm thấy gì: Thế giới bao gồm nhiều phân tử, phân tử bao gồm nhiều nguyên tử. Nguyên tử có điện tử và Proton. Ðiện tử và Proton là phần nhỏ của điện lực. Ðiện lực là gì? Ðó là năng lượng. Năng lượng đến từ đâu? Từ sự chuyển động. Nếu mọi vật đều đứng im sẽ không có năng lượng. Vậy chuyển động từ đâu mà đến. Chuyển động đến từ lực hút và lực đẩy, tức là đến và đi. Lực hút và đẩy đến do đâu? Do từ ái dục. Bởi vì bậc Alahán không có ái dục nên các Ngài không bị lực hút và đẩy. Ái dục đến từ Vô minh.

Vô minh là gì? Vô minh là không có trí tuệ. Trí tuệ là gì? Trí tuệ là có. Không có cái có là gì? Không có cái có là không. Chẳng phải kỳ diệu sao! Bằng phương tiện hóa lý, chúng ta đã đi đến vô minh như là cội nguồn của thế giới một cách chính xác, tương tự như đường lối của Ðức Thế Tôn cách đây 2500 năm. Ngài cũng bắt đầu bằng vô minh và trói buộc với thế giới trần gian trong đau khổ. Trong khoa học cũng vậy, chúng ta khởi đầu từ vô minh. Vô minh sinh khởi ái dục. Ái dục phát sinh sức hút và đẩy. Sức hút và đẩy phát sinh lực chuyển động. Chuyển động sinh khởi điện lực. Ðiện lực bao gồm điện tử và Proton. Ðiện tử và Proton tạo thành nguyên tử. Nguyên tử tạo thành phân tử và phân tử tạo thành thế giới. Có kỳ lạ không! bằng cách nào mà khoa học hiện đại lại đồng ý với Phật Giáo cổ xưa.

Vô ngã trong tư tưởng Phật giáo

Ðức Phật thuyết giảng sự không hiện hữu của linh hồn. Không có linh hồn đối với Phật Giáo. Bởi vì Đức Phật nói: mọi trạng thái tâm thức đều vô ngã. Không có cái Ta thường hằng bất tử. Chỉ có một ý thức hằng chuyển, không bao giờ giống nhau trong hai khoảnh khắc liên tục. Con người là ngọn lửa đang cháy, nó có nhiều nhân tố cũng đang bừng cháy. Nhân tố nào? Thân xác, cảm giác, cảm nhận, rung động và ý thức. Chúng không bao giờ giống nhau trong hai khoảnh khác liên tiếp, bởi vì sự sống là động chứ không phải tịnh. Tất cả đều trôi chảy. Hãy nhớ, các nhà tâm lý học người Mỹ đồng ý rằng con người chỉ là một ý thức hằng biến. Không có gì bất biến cả.

Vì vậy khi qua Mỹ, điều đó sẽ không khó cho tôi để hóa đạo cho người Mỹ. Bởi vì các nhà khoa học và tâm lý học đã nhất trí rằng không có gì thường hằng nơi con người. Các yếu tố thân xác, cảm giác, tri giác, tư duy và ý thức đều luôn luôn trôi chảy, chúng chẳng bao giờ giống nhau trong hai khoảnh khắc liên tục, không có gì mà không thay đổi. Bởi vậy khi tôi nói với các nhà tâm lý học bên Mỹ rằng không có gì bất diệt nơi con người và rằng tất cả yếu tố đó đang trôi chảy liên tục. Những nhà tâm lý đó sẽ nắm được vấn đề ngay lập tức. Ðiều làm cho các nhà khoa học mất 2500 năm mới đạt được và đi đến cùng quan điểm với Ðức Phật đã đạt được cách đây 2500 năm trong ánh sáng Giác Ngộ độc đáo.

Ai cũng có khả năng giác ngộ

Trên thế giới có vô số tôn giáo. Mỗi tôn giáo đều dạy học thuyết linh hồn bất diệt. Phật Giáo là tôn giáo duy nhất dạy Giáo Pháp vô ngã–không có linh hồn. Không có gì bất diệt nơi con người, bởi vì mọi vật đều chịu quy luật vô thường. Từ đó, Phật Giáo là một tôn giáo độc đáo trong số các tôn giáo trên thế giới. Bởi vì nó là tôn giáo duy nhất đồng ý với khoa học hiện đại. Nghĩa là con người chỉ là một ý thức luôn luôn biến đổi, không bao giờ giống nhau trong hai niệm tưởng liên tục.

Thế nên khoa học hiện đại đã trải đường cho công cuộc hoằng Pháp của tôi. Thật dễ dàng cho tôi làm sao! Khi sang Mỹ, tôi sẽ nói với các nhà tâm lý học Mỹ: những gì mà quý vị đã đạt được hôm nay thì Ðức Phật đã đạt được cách đây 2500 năm. Bạn không tin vào một linh hồn bất diệt. Phật tử chúng tôi cũng không tin vào linh hồn bất diệt. Vì vậy nếu bạn muốn một điều gì đó có tính khoa học thì hãy trở thành Phật tử. Bởi vì Phật Giáo là tôn giáo khoa học dành cho những đầu óc khoa học.

Thế còn vấn đề Niết Bàn? Niết Bàn là gì? Trong Phật Giáo Niết Bàn là điều tối quan trọng. Người ta thường ngộ nhận về ý niệm Niết Bàn. Họ không biết Niết Bàn là gì. Tối hôm nay tôi sẽ cố nêu lên cho quý vị một cái nhìn khái quát về ý nghĩa Niết Bàn. Thế giới bắt nguồn từ vô minh. Vô minh là không có trí tuệ. Trí tuệ là có. Vắng mặt cái có là không. Vậy thế giới này là không.

Sự nghiệp giác ngộ

Không có gì trong bàn tay tôi cả. Tôi muốn hủy diệt cái không trong bàn tay. Làm thế nào đây? Chỉ có một cách có thể chấp nhận được. Ðó là chúng ta hủy diệt cái không trong bàn tay không phải bằng các phương tiện không, bởi vì không thì không thể trừ cái không được. Chúng ta diệt trừ cái không chỉ bằng cái có. Ðó, các vị thấy! Tôi đã đặt vật có trong tay tôi và cái có này giờ đây đã diệt trừ (làm mất) cái không trong tay tôi trước đó. Bởi vì cái có (tương đối) là vắng mặt cái không.

Thế gian là không, Niết Bàn là có thực. Thế gian là giấc mơ, Niết Bàn là trạng thái thức tỉnh. Thế gian là bóng tối, Niết Bàn là ánh sáng. Vì vậy nếu tất cả từ bỏ cõi đời này thì trần gian bị hủy diệt, tức là vô minh bị hủy diệt. Sự hủy diệt này gọi là thiện Pháp. Hủy diệt vô minh là trí tuệ. Hủy diệt cái hư ảo là thực. Lúc thế gian bị diệt trừ, lúc tất cả người ta trở trành những nhà tu thì quả lợi lạc vô cùng. Bởi vì diệt trừ được cái không thực là đạt được Niết Bàn đích thực. Ðó là một sự chuyển hóa hạnh phúc. Chúng ta hân hoan diệt trừ bóng tối để được ánh sáng. Chúng ta vui mừng đoạn diệt cơn mơ để tận hưởng trạng thái tỉnh thức của Niết Bàn tối thượng. Chúng ta phấn khởi loại bỏ được trần gian trống rỗng để đạt Niết Bàn chân thực. Ðó là sự chuyển đổi thuận lợi. Mong rằng ngày đó sẽ đến khi mà tất cả chúng ta đều là những nhà Sư và trần gian bi thảm này sẽ nhường bước cho Niết Bàn an vui. Niết Bàn là hạnh phúc thù thắng. Nguyện cầu tất cả quý vị sớm hưởng được hạnh phúc tối thượng!

Giảng sư  LOKANATHA

Phỏng dịch TT Thích Giải Thông