Thứ bảy, 06/12/2025, 17:56 PM

Tà kiến: Ngày nay nhiều hình thức tinh vi hơn trước

Thiện Tuệ

Tà kiến là một trong những gốc rễ nguy hiểm nhất của khổ đau. Trong giáo lý nhà Phật, tà kiến được xem là “ngọn lửa ngầm” đốt cháy đời sống con người mà nhiều khi chính ta không hay biết.

Tà kiến không biểu hiện rõ rệt như sân hận, không dễ thấy như tham lam, nhưng âm thầm làm lệch hướng cái nhìn, sai lệch nhận thức, khiến ta đi vào con đường lầm lạc.

Tà kiến: Ngày nay nhiều hình thức tinh vi hơn trước 1

Đức Phật từng dạy: “Nhân duyên sinh khổ phần nhiều bởi tà kiến”. Khi cái thấy đã sai, mọi suy nghĩ, lời nói và hành động theo sau đều có khuynh hướng trở nên sai lệch. Người có tà kiến không chỉ gây tổn hại cho bản thân mà còn có thể kéo theo nhiều người khác rơi vào khổ não.

Tà kiến không xuất hiện một cách đột ngột. Nó phần lớn được nuôi dưỡng từ những yếu tố rất quen thuộc: môi trường sống, lời nói xung quanh, thông tin thiếu kiểm chứng, kinh nghiệm lệch lạc, hoặc những tổn thương chưa được chữa lành. Khi tiếp xúc với đủ lâu, cái sai trở thành điều “hiển nhiên”. Đó là lúc tà kiến bắt đầu ăn sâu và vận hành.

Ngày nay, tà kiến có nhiều hình thức tinh vi hơn trước. Thứ nhất là tà kiến phát sinh từ mạng xã hội. Chưa bao giờ con người tiếp xúc với lượng thông tin lớn đến vậy trong một thời gian ngắn. Những tin giả, tin giật gân, luận điệu cực đoan được chia sẻ dễ dàng. Người không có chánh niệm rất dễ bị cuốn vào, tin những điều chưa từng được kiểm chứng, rồi từ đó hình thành cái nhìn lệch lạc về thế giới, về con người, về chính bản thân mình. Một lời nói ác, một hình ảnh méo mó, một câu chuyện sai sự thật… đều có thể trở thành chất liệu nuôi dưỡng tà kiến.

Thứ hai là tà kiến nảy sinh từ sự chấp thủ. Khi quá tin vào cái “tôi”, con người dễ xem những gì mình nghĩ là đúng tuyệt đối. Nếu ai trái ý, ta lập tức bác bỏ, tranh luận, thậm chí khởi tâm sân. Sự chấp thủ khiến tâm đóng kín, không còn khả năng tiếp nhận sự thật khách quan. Đức Phật xem đây là nguồn gốc làm con người trôi lăn trong sinh tử.

Thứ ba là tà kiến từ nỗi sợ hãi. Khi tâm bất an, con người dễ tin vào những điều hoang đường, những luận thuyết bi quan, hoặc những suy diễn tiêu cực. Nỗi sợ khiến ta nhìn đâu cũng thấy hiểm họa, ai cũng là kẻ có thể làm hại mình. Từ đó, tâm sinh nghi kỵ, xa cách, đánh mất niềm tin vào cuộc sống.

Đối trị tà kiến không phải là việc “xóa cái sai” bằng sức mạnh, mà là nhìn lại chính mình bằng trí tuệ và chánh niệm. Đức Phật dạy rằng chánh kiến là nền tảng của mọi thiện pháp. Khi có chánh kiến, ta thấy rõ nguyên nhân – kết quả, thấy được vô thường – vô ngã, thấy được bản chất không cố định của mọi pháp. Người có chánh kiến không dễ bị dẫn dắt bởi cảm xúc hay thông tin nhiễu loạn. Họ có khả năng dừng lại, kiểm chứng, quan sát và chọn lựa.

Muốn có chánh kiến, trước hết phải biết lắng nghe sâu. Lắng nghe những lời dạy chân thật, lắng nghe người có trí, lắng nghe chính nỗi khổ của mình mà không chạy trốn. Kế đến là luyện tập nhìn mọi việc bằng con mắt khách quan: không phóng đại điều xấu, không tô vẽ điều tốt, không vì yêu mà thành mù quáng, không vì ghét mà thành bất công. Cuối cùng là thực tập tiếp xúc thông tin có chọn lọc. Chỉ đem vào tâm những gì nuôi dưỡng trí tuệ và lòng từ bi.

Tà kiến không dễ nhận diện, nhưng mỗi người đều có khả năng tự soi sáng mình. Khi tâm được soi bằng ánh sáng của chánh niệm và trí tuệ, tà kiến không còn đất để bám. Và khi cái thấy đã đúng, cuộc sống tự khắc trở nên nhẹ nhàng, bớt phiền não, bớt khổ đau. Đó chính là điều Đức Phật muốn trao truyền: một con đường giúp con người sống tỉnh thức giữa vô số lầm tưởng của cuộc đời.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Rằm tháng Mười về trong một buổi sáng rất khẽ. Trời không nắng gắt, mưa nhẹ, Sài Gòn dịu. Tôi ngồi yên, nghe tiếng nhạc thiền ca Làng Mai quen thuộc, chợt nhớ: tháng Mười đã đi được nửa chặng, và mặt trăng đêm nay sẽ tròn nhất trong vùng trời cuối thu, nơi không có mây phủ.

Phụng sự Đạo pháp là tối thượng

Tâm linh Việt

13:18 30/11/2025

Chiều 24/11/2025, trong Khóa tập huấn Hành chánh Giáo hội do Phật giáo Tây Ninh tổ chức tại chùa Pháp Minh, TT.Trí Chơn - Phó Văn phòng 2 Trung ương - đã trực tiếp chia sẻ với đại chúng chủ đề: “Phụng sự Đạo pháp là tối thượng”. Cổng thông tin Phật giáo trích lược nội dung chính bên dưới.

Tăng sĩ Sri Lanka cầu an cho miền Trung tại chùa Tam Bảo

Tâm linh Việt

11:10 18/11/2025

Đoàn Phật giáo Sri Lanka do Hòa thượng Gemunupura Soamawansa Thero - Hiệu trưởng Trường Phật học Viddyalankara Maha Pirivena - vừa đến thăm chùa Tam Bảo (Đà Nẵng).

Xem thêm

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

TIN LIÊN QUAN

Dành cho bạn

Tin chọn lọc