450
Tà kiến
Tà kiến không ngăn cản sự tái sinh vào cõi trời hay cõi Phạm thiên. Tà kiến ngăn cản sự chứng ngộ Niết-bàn.
Tà kiến (diṭṭhi) bắt nguồn từ đâu?
Tà kiến phát sinh từ tri kiến sai lầm về “ngã” (atta-saññā). Tri kiến sai lầm này cho rằng có một “ta” thật sự, bền vững, trường tồn.
Khi ta chấp thân thể (rūpa), cảm thọ (vedanā), tưởng (saññā) là “ta” (ngã), thì tà kiến cũng đồng thời hiện hữu.
Vì sao có tà kiến?
Vì có nhận thức sai lầm (ayoniso manasikāra) - tức là quán chiếu không đúng cách. Mà lý do của nhận thức sai lầm này chính là vô minh (avijjā).
Vô minh lại đến từ các triền cái (nīvaraṇa).
Tất cả là một chuỗi duyên sinh nhân quả liên tục.
Vô minh là gì?
Vô minh là tuệ sai lầm (micchā-ñāṇa). Khi bị vô minh che lấp, ta sẽ:
Thấy vô thường là thường
Thấy khổ là lạc
Thấy vô ngã là ngã
Thấy bất tịnh là tịnh
Cái thấy sai lệch như vậy chính là tà kiến (diṭṭhi).
Khi có tà kiến, thì có thủ (diṭṭhupādāna) - thủ do chấp kiến, mà thủ là duyên cho hữu (kammabhava). Có hữu, thì sẽ có sinh (jāti) vào cảnh giới nào đó.
Điều đáng nói là, nguyên nhân chính dẫn đến sinh vào bốn ác đạo (apāya) không phải là ái (taṇhā), mà là tà kiến.
Do đó, muốn đoạn trừ luân hồi, điều đầu tiên cần phải phá bỏ chính là tà kiến.
Dāna hãy để lại sau
Sila hãy để lại sau
Bhavana hãy để lại sau
Hãy phá tà kiến trước đã!
Tà kiến vì sao không khiến người ta sợ hãi?
Bởi vì tà kiến không ngăn cản sự tái sinh vào cõi trời hay cõi Phạm thiên, mà chỉ ngăn cản sự chứng ngộ Niết-bàn. Do đó, trên cõi trời vẫn có chư thiên phàm phu đầy tà kiến sống hoan lạc, song song với chư thiên Thánh nhân (ariya-devā).
Nhiều người theo tôn giáo khác tin rằng trong thân này có một “linh hồn” bất tử - đó chính là thassata-diṭṭhi (tà kiến về sự vĩnh hằng).
Điều đáng buồn là nhiều Phật tử cũng chấp như vậy, ví dụ nhiều người tin sau khi chết, linh hồn ở lại trong 49 ngày, hương linh tiếp tục hiện hữu chờ tái sinh.
Tất cả những điều đó là tà kiến về ngã thường hằng.
Đức Phật đã thuyết rõ về 62 loại tà kiến trong kinh Brahmajāla Sutta. Tất cả các loại tà kiến này đều dựa trên nền tảng của sakkāya-diṭṭhi – tà kiến về “ngã”.
Sakkāya-diṭṭhi là gì?
Là thấy năm uẩn này là: “ta”, “của ta”, “người”, “nam”, “nữ”…
Khi phân tích sakkāya-diṭṭhi, sẽ chia thành hai loại:
Thassata-diṭṭhi: tin rằng có ngã thường hằng
Uccheda-diṭṭhi: tin rằng sau khi chết thì tiêu mất hoàn toàn
Người theo uccheda-diṭṭhi thường sống kiểu sống chết mặc bay, chỉ biết hưởng thụ, chết là hết.
Hầu hết các tôn giáo khác rơi vào thassata-diṭṭhi.
Ngay cả Phật tử phàm phu, khi chưa hiểu rõ, cũng dễ rơi vào chỗ này. Ví dụ như có người cầu khấn:”Con xin nguyện tái sinh làm người, lên trời, sống mãi trong cõi lành”
Đây là dấu hiệu của thassata-diṭṭhi.
Như bà Visākhā - một Thánh nữ chứng quả Sotāpanna, sau khi chết tái sinh lên cõi trời Nimmānaratī - nhiều người hiểu lầm rằng “thân ở nhân gian chết, nhưng vīñāṇa (thức) đi lên trời”.
Đây là tà kiến, vì theo Abhidhamma, vīñāṇa là vô thường (anicca) - nó sinh diệt từng sát-na. Không có thức nào vĩnh hằng di chuyển cả.
Nếu ai tin rằng có một thức vĩnh viễn, sau khi chết tiếp tục đi đầu thai, người ấy không thể có magga-ñāṇa hay phala-ñāṇa (tuệ đạo – tuệ quả), vì đã bị tà kiến chặn mất.
Tà kiến không ngăn thiện nghiệp, nhưng ngăn con đường giải thoát.
Trong bài giảng về “tám chiến thắng”, có kể đến một vị Phạm thiên Vekabrahmā đầy quyền năng và thọ mạng dài, nhưng vẫn mang tà kiến - cho rằng mình là Đấng Tạo hóa, là thường hằng.
Tà kiến không cản được tài sản thế gian, phước báo trời - phạm thiên, nhưng nó chặn đứng con đường đưa đến Niết-bàn.
Do đó, con người không sợ tà kiến, vì họ không khao khát Niết-bàn, mà chỉ ham thích tài sản, phước báo.
Sự thật là gì?
Ngũ uẩn là khổ đế.
Diệt tận khổ - đó là Niết-bàn.
Niết-bàn là sự an lạc tối thượng.
Cầu chúc chư vị có thể trực nhận Niết-bàn - nơi không còn tà kiến chi phối.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Uống rượu, ăn thịt rồi đi hộ niệm có hiệu quả không?
Phật giáo thường thức
16:00 29/11/2025
Hỏi: Khu vực chỗ ở của chúng tôi có một số cư sĩ thường đi hộ niệm cho người đã mất, giúp người vãng sanh, hoặc tổ chức pháp hội siêu độ. Nhưng tôi biết trong số họ có nhiều người ăn thịt cá, thì việc hộ niệm có hiệu quả không?
Chuyên tâm một hạnh để thành đạo nghiệp
Phật giáo thường thức
14:30 29/11/2025
Chuyên tâm một hạnh để thành đạo nghiệp. Bởi vì con đường giải thoát chưa từng mở ra cho những tâm hồn tản mác, chưa từng đón nhận những bước chân nửa muốn đi, nửa muốn ở. Tâm còn phân hai thì trí không thể hiển lộ; tâm còn chạy theo muôn duyên thì đạo không thể thành.
Sự bình an chân chánh
Phật giáo thường thức
11:28 29/11/2025
Trước hết bạn phải hiểu sự bình an là gì. Nếu bạn không hiểu nó, bạn sẽ không thể tìm thấy nó. Thứ bình an này đến từ sự nhìn thấy nguyên nhân của vấn đề, hay nguyên nhân của sự khổ.
Từ "Ngọc Nữ Tâm Kinh" đến "Bát Nhã Tâm Kinh"
Phật giáo thường thức
11:04 29/11/2025
Ngọc Nữ Tâm Kinh là tuyệt kỹ công phu của phái Cổ Mộ trong Thần Điêu Đại Hiệp (quyển thứ hai trong trong Xạ Điêu Tam Bộ Khúc, gồm ba quyển của nhà văn Kim Dung).
Xem thêm
