450
Thi ca dưới góc nhìn Thiền học
Hôm trước, tôi có chấp bút hứng tác nên bốn câu thơ sau về mối tình đầu của mình cách nay đã tròn ba mươi mốt năm (1994-2025) mà cứ nghĩ rằng nó mãi là thực tại sống động:
Màu tím gieo duyên, màu rất Huế
Màu cả trăm năm tỏ tịnh lòng
Màu nhuốm bi –ly tròn Bất thối
Màu giữa vui – đau vẹn nghĩa Thiền!
Đứng về mặt nghệ thuật, tứ thơ trên đơn thuần chỉ là “Thất ngôn tứ tuyệt” trong văn học. Bàng bạt bốn câu thơ với khởi tự là “Màu” của sắc tím vốn đậm tính chung thủy nơi phái Yếu nói chung và của người con gái xứ Mộng nói riêng.
Đứng về mặt Thiền học, bốn câu thơ trên thực chất là cả một lộ trình dài hơi mà tôi đã khởi học từ dòng thiền Vipassana của Đức Thích Ca bằng: thức – giác – trí đã hơn bốn mươi năm qua (1983 – 2025). Trong đó:
Thức là cách nhìn quan sát bằng mắt thấy - tai nghe kiến văn - sự việc – hiện tượng giúp tôi đối chiếu và quán triệt hết tiền trần của ngoại cảnh và nội tại. Đó là quán trí về ngoại cảnh gồm: chướng và thuận mà tôi đã dần buông, rồi bỏ luôn đế lý vốn là nguồn cội của căng thẳng bộ não.
Giác là tỉnh thức tức là lúc mà tôi đã cân bằng miên mật được trạng thái nghe – nhìn bên ngoài đến nghe nhìn bên trong. Cụ thể, cảm nhận về Ý căn sơ thông lúc này giúp tôi nhiếp phục được Tam độc: Tham bằng Tri túc – Sân bằng Từ bi tam muội – Si bằng Tuệ bát nhã của chư Phật.
Trí là trạng huống giải thoát của tôi thọ đạt dựa vào thể vốn vắng lặng và tâm vốn thanh tịnh. Đó là lối đi Trung đạo của cá nhân tôi dựa vào Hiện tại lạc trú vốn thuần thiện và vô nhiễm.
Trong bốn câu thơ trên:
Câu đầu như mở ra cửa ngõ Sơ thiền mà ở đó trong tôi: dục diệt dục và ác Tam độc được triệt tiêu bởi: tri túc – từ bi tam muội – trí tuệ Bát nhã.
Câu hai như mở ra cửa ngõ Nhị thiền mà ở đó trong tôi: nội tại đã tĩnh lặng bởi bản tâm xét cho cùng vốn thanh tịnh.
Câu ba như mở ra cửa ngõ Tam thiền mà ở đó trong tôi: chánh niệm vẫn hiện hữu ngay trong cội khổ bằng quả vị Bất thối chuyển được thụ nhận từ Ngài A Di Đà thông qua bốn mươi tám Đại nguyện cứu độ chúng sinh. Đúng ra, tôi không thể không kể thêm cho trọn ân là quả vị Vô sanh pháp nhẫn từ Phật A Di Đà như một cứu cánh diệu kỳ giúp tôi nỗ lực vượt thoát được lưới bùn ái dục của bản thân. Nói khác, Sen nở đáy bùn để vươn ra đón nhận ánh dương mùa Hạ mà tỏa hương Bát nhã khắp cả Lục đạo. Từ đó, Bồ tát nguyện đã manh nha trong tôi rồi men theo Lục độ Ba la mật (Bố thí – Trì giới – Tinh tấn – Trí tuệ - Thiền định – Nhẫn nhục) mà thành Bồ tát hành.
Câu bốn như mở ra cửa ngõ Tứ thiền mà ở đó trong tôi không còn bị cuốn vào bờ hệ lụy của nhân thế cũng như không còn xoáy vào bờ lạc thú của nhân sinh.
Cuối cùng, dòng chảy thi ca muôn đời vẫn là nguồn nước mát lành giúp mọi người ru hồn vào cõi an để tạm lắng những phiền muộn của trần thế. Hơn thế, dòng chảy thi ca thông qua tứ thơ của tôi trên đây không chỉ là suối nguồn thi hứng mà còn là dòng nước Từ bi tam muội mát lành làm dịu triệt Tam độc của nhân sinh: tham – sân – si. Nó xuất khởi từ cội nguồn Bát nhã để rồi miên mật chảy ra biển lớn cuộc đời mang đạo vị của Giải thoát.
Sông Hương, Mùa Trung Thu năm Ất Tỵ - 2025
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Ta cứ tưởng thứ mình tìm nằm ở bên ngoài
Phật pháp và cuộc sống
10:00 20/11/2025
Khi trái tim chưa đủ đầy, nó sẽ yêu bằng mong muốn được lấp đầy. Khi trái tim chưa đủ tỉnh sáng, nó sẽ yêu bằng nỗi sợ và hờn ghen. Và ta không biết rằng đó chính là nguyên nhân khiến mọi thứ trở nên nặng nề: ta đang đặt vào người khác một nhiệm vụ không ai có thể làm thay ta đó là nhiệm vụ làm cho chính ta hạnh phúc.
Tuỳ bút: Thiền định
Phật pháp và cuộc sống
09:35 20/11/2025
Trong một lần trò chuyện về những chương trình trên màn ảnh truyền hình, một anh bạn thân bày tỏ với tôi, là có một chương trình anh rất thích, nhưng anh lại dị ứng với người dẫn chương trình nên không bao giờ anh xem. Anh nói với tôi anh ghét cái vẻ cao ngạo, trịch thượng của “cái thằng cha” dẫn chương trình đến nỗi anh không muốn mở cái kênh đó ra, chứ không phải đợi mở ra thấy cái mặt đáng ghét mới tắt máy, dù trong lòng anh rất thích chương trình đó. Cái ghét nó lấn át cả cái yêu, làm cho anh có chút khó chịu, không biết làm sao mà giải quyết. Và cho đến bây giờ, điều đó vẫn còn làm cho anh không được thoải mái chút nào.
Đại đức Thích Khải Tuấn tán thán Hoa hậu Hương Giang
Phật pháp và cuộc sống
16:48 19/11/2025
Chiều 19/11, phần thi Trang phục dân tộc - National Costume của Miss Universe 2025 đã thu hút sự theo dõi của hàng triệu khán giả toàn cầu.
Thiên thu vừa chợp mắt
Phật pháp và cuộc sống
16:30 19/11/2025
Mọi chấp đều rời rã/ Như sương tan ngọn đồi/ Một niệm buông trọn vẹn/ Trời hiện giữa lòng người...
Xem thêm
