450
Thiện là lợi mình, lợi người, ở hiện tại và cả tương lai
Nhiều người vẫn nghĩ làm điều thiện là hy sinh, là chịu thiệt, là nhường phần hơn cho người khác. Nhưng nếu nhìn sâu bằng tuệ giác của Phật học và cả kinh nghiệm đời sống, ta sẽ thấy điều thiện chưa bao giờ là mất mát.
Thiện chính là con đường lợi mình, lợi người, không chỉ trong hiện tại mà còn cho cả tương lai dài lâu.
Trước hết, thiện lợi mình ngay trong khoảnh khắc hiện tại. Khi ta khởi một ý nghĩ lành, nói một lời chân thật, hay làm một việc tử tế, tâm liền nhẹ xuống. Sự nhẹ ấy không cần ai công nhận. Nó đến rất tự nhiên, như hơi thở sâu sau một ngày mệt. Người làm điều thiện thường ngủ ngon hơn, ít day dứt hơn, ít phải chống chế với chính mình. Đó là lợi ích tức thời mà không một tài sản vật chất nào thay thế được.
Thiện cũng lợi mình vì giúp ta sống hòa hợp với chính lương tâm. Con người có thể qua mặt người khác, nhưng rất khó qua mặt chính mình. Mỗi hành động bất thiện, dù nhỏ, đều để lại một vết xước trong tâm. Ban đầu có thể không nhận ra, nhưng lâu dần nó tích tụ thành bất an, lo sợ, phòng vệ. Ngược lại, khi sống thiện, ta không cần mang mặt nạ. Sự thẳng thắn và trong sáng ấy chính là một dạng tự do nội tâm.
Nhưng thiện không dừng lại ở lợi mình. Thiện luôn mang tính lan tỏa. Một hành động tử tế có thể không thay đổi cả thế giới, nhưng chắc chắn thay đổi một khoảnh khắc trong đời ai đó. Một lời nâng đỡ đúng lúc, một sự không làm tổn thương khi có thể làm, một thái độ công bằng trong xử sự… đều gieo vào đời sống chung một hạt giống lành. Và những hạt giống ấy âm thầm tạo nên môi trường sống an toàn hơn, nhân văn hơn cho tất cả.
Ở cấp độ xã hội, thiện là nền tảng của niềm tin. Một cộng đồng mà con người còn tin nhau là một cộng đồng có khả năng phát triển bền vững. Khi thiện được thực hành đủ nhiều, luật pháp bớt gánh nặng, xung đột giảm cường độ, con người dễ hợp tác hơn. Ngược lại, khi bất thiện trở thành bình thường, xã hội phải trả giá rất đắt bằng kiểm soát, nghi kỵ và bạo lực tinh vi.
Điều đặc biệt của thiện là nó không chỉ hiệu quả trong hiện tại. Mỗi hành động thiện đều để lại một dấu ấn cho tương lai. Trong Phật học, đó là nhân lành đưa đến quả lành. Trong đời sống thực tiễn, đó là uy tín, là mối quan hệ bền vững, là nền tảng cho những cơ hội tốt về sau. Người sống thiện có thể không thành công nhanh nhất, nhưng thường đi xa hơn, vững hơn và ít sụp đổ hơn.
Thiện cũng là món quà ta để lại cho thế hệ sau. Con cái không học nhiều nhất từ lời dạy, mà từ cách sống của người lớn. Một đứa trẻ lớn lên trong môi trường nơi sự tử tế được coi trọng sẽ mang theo chuẩn mực ấy vào tương lai. Như vậy, một việc thiện hôm nay có thể ảnh hưởng đến những con người ta chưa từng gặp, ở một thời điểm ta không còn hiện diện.
Có người lo rằng sống thiện sẽ bị lợi dụng. Nỗi lo ấy không sai, nhưng không phải lý do để từ bỏ thiện. Thiện không đồng nghĩa với yếu đuối hay thiếu trí tuệ. Thiện cần đi cùng tỉnh thức. Biết giúp khi cần giúp, biết dừng khi cần dừng, biết từ bi nhưng không tự hủy hoại mình. Thiện có trí tuệ là thiện bền lâu, vừa giữ được lòng lành, vừa giữ được sự sáng suốt.
Cuối cùng, thiện là con đường giúp con người đi qua vô thường một cách nhẹ nhàng hơn. Khi nhìn lại đời mình, điều ở lại không phải là bao nhiêu thứ đã sở hữu, mà là đã sống ra sao, đã đối xử với người khác như thế nào. Một đời sống thiện lành là một đời sống ít hối tiếc. Và đó chính là lợi ích lớn nhất cho tương lai – tương lai của chính ta.
Thiện, vì thế, không phải là khẩu hiệu đạo đức. Thiện là lựa chọn khôn ngoan: lợi mình trong tâm an ổn, lợi người trong sự nâng đỡ, và lợi cho cả một tương lai dài lâu mà ta đang cùng nhau tạo dựng.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Thiện là lợi mình, lợi người, ở hiện tại và cả tương lai
Phật pháp và cuộc sống
21:05 14/12/2025
Nhiều người vẫn nghĩ làm điều thiện là hy sinh, là chịu thiệt, là nhường phần hơn cho người khác. Nhưng nếu nhìn sâu bằng tuệ giác của Phật học và cả kinh nghiệm đời sống, ta sẽ thấy điều thiện chưa bao giờ là mất mát.
Đón nhận những cơn gió
Phật pháp và cuộc sống
20:50 14/12/2025
Đọc trong kinh, chúng ta cũng sẽ thấy kể cả đức Phật và các vị Thánh Tăng, cũng phải gặp không ít phiền phức với cuộc đời ô trược này, dù cho các Ngài đã là Phật, là Thánh.
Vượt qua trong im lặng
Phật pháp và cuộc sống
20:40 14/12/2025
Vào những năm còn nhỏ/ Chưa biết gì về đời/ Cứ ngỡ đời mãi đẹp/ Nên không nghĩ, không lo.
Một trăm ngày học cách vắng ông
Phật pháp và cuộc sống
18:38 14/12/2025
Một trăm ngày ông rời cõi tạm cũng là một trăm ngày con phải học cách chấp nhận một sự thật rất khó gọi tên: từ nay không còn ông để con chăm sóc, không còn những ngày tất bật, hối hả tranh thủ chạy về chỉ để lo cho ông ăn đúng bữa, uống đúng thuốc; không còn những lần con từ chối mọi cuộc vui vì biết rằng quỹ thời gian của ông trên cõi đời này không còn nhiều nữa.
Xem thêm
