450
Vu lan - tiếng vọng đạo hiếu trong tâm thức Việt
Trong sâu thẳm tâm thức người Việt, Vu lan không chỉ là một ngày lễ Phật giáo, mà còn là mùa nhắc nhớ về đạo hiếu - đạo làm con, làm cháu, gắn bó máu thịt với truyền thống thờ ông bà tổ tiên.
Nếu Tết là dịp sum vầy, thì Vu lan là dịp để mỗi người con quay lại nhìn vào cội nguồn, để thấy mình không bao giờ đi một mình giữa cuộc đời.
Lễ Vu lan khởi đi từ câu chuyện trong kinh Vu lan: tôn giả Mục Kiền Liên, nhờ oai lực thiền định, thấy mẹ mình bị đọa vào ngạ quỷ. Ngài đã dâng cơm cúng mẹ, nhưng cơm biến thành than lửa. Ngài đau đớn cầu cứu đức Phật. Và chính từ biện pháp chư Tăng đồng tâm thanh tịnh chú nguyện, mẹ Ngài mới được giải thoát. Câu chuyện ấy mở ra hạnh hiếu trong Phật giáo: không chỉ là hiếu dưỡng khi cha mẹ còn sống, mà còn là hiếu đạo, hiếu tâm - làm tất cả những gì có thể để cha mẹ, ông bà được an lạc, siêu thoát.
Người Việt tiếp nhận tinh thần ấy, hòa quyện với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ngàn đời. Từ đó, Vu lan trở thành mùa lễ hội mang sắc thái văn hóa dân tộc. Vào rằm tháng Bảy, nhà nhà dâng mâm cơm cúng tổ tiên, thắp nén hương tưởng nhớ ông bà cha mẹ đã khuất. Cũng ngày ấy, người còn cha mẹ thì cài lên ngực bông hồng đỏ, người mồ côi cài hoa trắng. Chỉ một cử chỉ nhỏ, nhưng khơi dậy bao tình cảm sâu lắng.
Vu lan gợi nhắc mỗi người rằng chữ “hiếu” không chỉ nằm trong lời nói. Hiếu chính là sự quan tâm trong từng bữa cơm, là nụ cười ấm áp khi cha mẹ già yếu, là sự sẻ chia, phụng dưỡng khi ông bà đau ốm.
Trong nếp sống Việt, hiếu hạnh còn được nối dài qua đạo ông bà: giữ bàn thờ gia tiên trang nghiêm, dâng chén nước, nén nhang mỗi sớm chiều. Đó không phải chỉ là nghi thức, mà là biểu hiện của lòng biết ơn.
Trong xã hội hiện đại, vòng quay công việc dễ khiến con người xao lãng. Thế nhưng, Vu lan vẫn vang vọng như một tiếng chuông tỉnh thức: hãy dừng lại, hãy gọi về cho cha mẹ, hãy thắp nén hương tưởng nhớ ông bà. Hãy sống để khi còn có thể, ta không phải hối tiếc vì đã không kịp nói một lời thương yêu.
Người xưa dạy: “Cây có gốc mới nở cành xanh lá, nước có nguồn mới bể cả sông sâu”. Vu lan chính là dịp để ta nhớ gốc, nhớ nguồn. Đạo hiếu trong Phật giáo và trong tâm thức Việt gặp nhau ở điểm chung: hiếu là gốc của đạo, cũng là gốc của nhân cách làm người. Một người con biết hiếu kính với cha mẹ, thì cũng biết thương yêu, tôn trọng mọi người quanh mình.
Vu lan vì vậy không chỉ dành cho người theo đạo Phật. Nó trở thành mùa văn hóa tinh thần chung của dân tộc. Mỗi năm, mùa Vu lan về, khắp chùa chiền vang tiếng kinh cầu, khắp phố phường rộn rã sắc hoa hồng. Ẩn sâu trong đó là lời nhắc nhở: biết ơn, tri ân, và báo ân. Biết ơn cha mẹ sinh thành, tri ân ông bà tổ tiên, và báo ân bằng chính đời sống hiếu nghĩa, tử tế, bao dung của mỗi người.
Vu lan trong tâm thức Việt, vì vậy, không chỉ là nghi lễ tôn giáo, mà là dòng chảy hiếu đạo bất tận. Nó nuôi dưỡng một xã hội gắn bó hơn, một đời sống biết ơn hơn. Và khi mỗi người con biết cúi đầu trước cha mẹ, biết dâng một nén hương tưởng nhớ ông bà, chính là lúc truyền thống hiếu nghĩa của dân tộc được tiếp nối, thắp sáng mãi không tàn.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Tăng sĩ Sri Lanka cầu an cho miền Trung tại chùa Tam Bảo
Tâm linh Việt
11:10 18/11/2025
Đoàn Phật giáo Sri Lanka do Hòa thượng Gemunupura Soamawansa Thero - Hiệu trưởng Trường Phật học Viddyalankara Maha Pirivena - vừa đến thăm chùa Tam Bảo (Đà Nẵng).
Lung linh lễ cúng Trăng - Ok Om Bok của đồng bào Khmer An Giang
Tâm linh Việt
19:38 06/11/2025
Đêm 5/11 (nhằm ngày 16/9 âm lịch), khán đài sông Cái Lớn, xã Gò Quao (tỉnh An Giang) rực sáng trong muôn vàn ánh đèn hoa đăng.
Hãy thiền mỗi ngày, dù ít!
Tâm linh Việt
15:28 05/11/2025
Nguyện ai cũng được bình an. Giữa cuộc sống bộn bề, xin chúc người vững tâm. Giữa thế sự nổi trôi, xin chúc người đứng vững.
Khai chuông bảng trong Phật giáo: Tiếng gọi tỉnh thức và khởi duyên lành
Tâm linh Việt
09:35 02/11/2025
Trong nghi thức Phật giáo, lễ khai chuông bảng được xem là thời khắc mở đầu thiêng liêng trước khi một pháp sự, khóa tu hay lễ hội chính thức bắt đầu.
Xem thêm
