450
Ăn chay và tu tâm: đừng vội nhìn một nửa con đường
Trong đời sống thường nhật, đôi khi chúng ta nghe những lời xì xào: “Ăn chay mà cũng còn sân si, còn hơn thua, còn nóng giận…”. Nghe qua thì có lý, nhưng nhìn sâu hơn dưới ánh sáng Phật pháp, ta thấy câu nói ấy vừa thiếu công bằng, vừa chưa thật sự chạm đến tinh thần tu học.
Trước hết, cần hiểu ăn chay không phải là một “tấm giấy chứng nhận thánh thiện”. Ăn chay là một bước đi trên con đường tu tập, giúp nuôi dưỡng tâm từ bi và gieo hạt giống thiện lành vào đời.
Người phát tâm ăn chay tức đã có một khởi đầu đẹp: họ biết lắng nghe tiếng kêu đau của chúng sinh, biết hạn chế bớt sự sát hại để nuôi thân. Đó là một thiện hạnh, là một nấc thang quan trọng trong lộ trình chuyển hóa.
Nhưng tu tập là hành trình dài, không thể chỉ một ngày một bữa mà thành toàn. Một người ăn chay vẫn có thể còn nóng giận, còn hơn thua, bởi đó là tập khí lâu đời tích tụ. Thế nhưng, chẳng phải vì vậy mà ta phủ nhận toàn bộ công phu của họ.
Trong Kinh Pháp cú, Đức Phật dạy: “Dù nói nhiều kinh, nhưng không hành trì, cũng chẳng hưởng được lợi ích sa môn”. Tu tập là sự đồng bộ giữa thân - khẩu - ý, giữa cái ăn, cái nói và cái nghĩ. Ăn chay chỉ là một trong những phương diện, còn việc điều phục tâm, tu dưỡng lời nói, hành vi mới là mục tiêu cuối cùng. Tuy nhiên, nếu có người đã bước được một bước - là ăn chay - thì ta nên khích lệ, thay vì chỉ trích họ chưa bước được hết con đường.
Người ăn chay nhưng còn sân, vẫn tốt hơn người vừa ăn mặn vừa sân. Bởi chí ít, họ đã gieo vào thân thể và tâm thức một mảnh đất hiền lành hơn. Tập khí sân hận rồi sẽ được mài dũa theo thời gian, còn hạt giống từ bi gieo nhờ ăn chay sẽ ngày một lớn dần.
Thử tưởng tượng, nếu một người đang còn nhiều sân hận mà lại chẳng có chút điểm tựa nào của từ bi, thì sự nóng giận ấy sẽ bùng phát dữ dội ra sao. Ngược lại, nếu trong tâm họ đã có một chút hạt giống từ bi nhờ ăn chay, thì hạt giống ấy sẽ có cơ hội lớn dần, từng ngày làm mềm lại cái tính nóng nảy kia.
Phật giáo không bao giờ nhìn người tu bằng sự hoàn hảo tuyệt đối, mà luôn nhìn họ trên tiến trình. Một em bé tập đi, dẫu té ngã, ta đâu trách em chưa biết chạy. Ta vui mừng vì em đã đứng lên, đã bước được vài bước. Người ăn chay nhưng còn sân hận cũng như vậy: họ mới đi được một quãng, còn chặng dài phía trước. Nếu ta chỉ trích, có khi khiến họ nản lòng, bỏ cuộc; còn nếu ta khích lệ, họ sẽ có thêm niềm tin để tiến bước.
Đức Phật từng nói, “nước nhỏ giọt lâu ngày cũng đầy bình”. Tu tập cũng thế, mỗi ngày ăn một bữa chay, mỗi ngày bớt một lời nặng nhẹ, mỗi ngày giữ một phút tỉnh thức - tất cả sẽ tích tụ thành một dòng chảy chuyển hóa. Ta đừng vội so sánh hôm nay họ chưa hiền hòa như ai khác, mà hãy nhìn xem ngày mai họ có thể bớt đi một chút sân hận, một chút tham lam.
Cho nên, câu nói “ăn chay mà cũng…” thật ra xuất phát từ cái nhìn còn phiến diện. Tu đâu chỉ là ăn chay, nhưng ăn chay là một phần của tu. Và quan trọng hơn, người tu được phần nào thì đã quý phần đó. Nếu ta thật sự hiểu tinh thần nhà Phật, ta sẽ không lấy cái “chưa trọn vẹn” để phủ nhận cái “đã làm được”.
Mỗi chúng ta, trên hành trình tu tập, đều còn vụng về. Nhưng như người thợ chạm khắc, mỗi nhát đục dù chưa thành hình, vẫn đang tiến gần đến pho tượng đẹp. Người ăn chay nhưng còn nóng giận cũng thế, họ vẫn đang gọt giũa chính mình. Điều ta nên làm không phải là chê bai, mà là cùng họ đi trên con đường chuyển hóa, bằng sự cảm thông và lời khích lệ.
Và có lẽ, thay vì nói “ăn chay mà cũng…”, ta nên nói: “Ăn chay được vậy là quý, mong rằng mai này sẽ bớt nóng giận hơn nữa”. Câu nói sau gieo hạt giống từ bi và khích lệ, trong khi câu nói trước chỉ gieo thêm hạt giống phán xét. Người Phật tử chân chính, hẳn sẽ chọn gieo hạt giống của tình thương.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Đại đức Thích Khải Tuấn tán thán Hoa hậu Hương Giang
Phật pháp và cuộc sống
16:48 19/11/2025
Chiều 19/11, phần thi Trang phục dân tộc - National Costume của Miss Universe 2025 đã thu hút sự theo dõi của hàng triệu khán giả toàn cầu.
Thiên thu vừa chợp mắt
Phật pháp và cuộc sống
16:30 19/11/2025
Mọi chấp đều rời rã/ Như sương tan ngọn đồi/ Một niệm buông trọn vẹn/ Trời hiện giữa lòng người...
Tự do là con đường lớn nhất của mỗi sinh linh
Phật pháp và cuộc sống
15:00 19/11/2025
Cánh chim từng có những ngày tung cánh bay lượn trên khoảng trời cao rộng, vượt đồi núi, vượt mây trắng, vượt tất cả những giới hạn bé nhỏ mà mặt đất cố đặt lên đôi chân của kiếp người. Một lần đã chạm vào tự do, trái tim bỗng có một dạng ký ức không bao giờ phai, như dấu ấn của gió khắc vào cánh chim, như mùi của biển khắc vào sóng nước.
Gửi em, người từng gặp biến cố: Hãy thử học Phật!
Phật pháp và cuộc sống
14:19 19/11/2025
Nếu em đã từng vì một biến cố trong đời mà chọn bắt đầu hoặc đang trong một hành trình tu học triết lý Phật giáo thì hãy thử đọc hết bài anh viết nha.
Xem thêm
