Quê tôi giáp ranh Hà Nội, 20 năm về trước bạt ngàn sen. Dọc cánh đồng và cả mấy chiếc ao quanh làng đều trồng sen. Bà tôi kể, thế hệ các cụ tôi đã thả sen rồi. Sen là giống cây đặc biệt, cứ thả xuống ao, hồ là mọc chả cần chăm sóc. Nhà tôi cũng có đầm sen rộng mênh mông.

Mùa đông, sen lụi đi trong giá rét, nhưng chỉ đến tháng 3, khi lúa ngoài đồng chín vàng ươm, cũng là lúc sen chen nhau mọc phủ kín chân ruộng, ao hồ.

Bắt đầu là búp sen nho nhỏ, cựa mình lên khỏi mặt nước rồi xòe rộng ra xanh mướt. Lá sen to bồng bềnh trên mặt nước. Rồi chẳng mấy chốc, trong cái nắng hè oi ả, những búp hoa sen thi nhau bung nở. Những sen hồng, sen trắng, cánh to cánh nhỏ chen nhau nhấp nhô, ẩn hiện cạnh lớp lá sen dày.

Ngày bé, vào những trưa nắng hè oi ả, khi người lớn chìm vào giấc ngủ trưa là chị em tôi, cùng mấy đứa trẻ hàng xóm lại trốn nhà ra đầm sen chơi. Đám con trai nhảy ùm xuống nước, nhào lộn trong đám lá sen hay rủ nhau đào giun câu cá ở hồ sen. Lũ con gái chúng tôi thì với tay hái những lá sen to nhất để làm ô che đầu hay nằm dài bên những gốc cây cạnh ao, vừa ngắm trời, ngắm đất, ngắm hoa sen đung đưa trong gió.

Rồi vào tháng 6, sen nở rộ, thỉnh thoảng tôi được bà cho đi hái sen. Sáng sớm tinh mơ, bà cháu tôi ngồi trên chiếc thúng nhỏ nhẹ nhàng chèo ra giữa ao. Bà tôi bảo, sen cũng quý giá như cây lúa, củ khoai. Từ hoa, nhị, thân, lá, hạt, củ... đều có giá. Hoa sen bán cho thương lái, hạt sen, củ sen ăn không hết lại mang ra chợ bán.

Giá trị từ sen nữa là trà ướp sen. Trà sen đắt lắm vì được làm kỳ công. Những bông hoa nở sớm nhất, thơm nhất, được lấy sớm nhất sẽ được chọn để ướp chè.

Từng búp sen được bà tôi tách cẩn thận lấy gạo để ướp chè vì gạo sen là phần lưu hương thơm đượm nhất. Cứ một lượt trà, lại một lượt gạo sen. Sau một ngày đêm ướp trà bà tôi đem bỏ lượt gạo sen cũ, mang sấy rồi ướp tiếp đợt hoa khác. Bà tôi bọc trà vào trong túi giấy dầy, dán kín miệng, đặt lên mâm đồng, lấy chậu úp kín, đặt lên bếp than hoa liu riu. Sau vài lần ướp và sấy như thế mới xong.

Làm trà sen kỳ công nên mỗi vụ chỉ ướp được một ít, để bán là chủ yếu. Nhưng bà sẽ bớt lại một chút để những dịp thật đặc biệt như Tết, giỗ chạp mang ra mời khách. Lũ chúng tôi chạy chơi vòng ngoài, được bà gọi vào cho “thưởng trà”. Trà được rót vào chiếc chén nhỏ như hạt mít. Cầm chén lên không uống ngay mà đưa qua mũi hít hà. Mùi thanh dịu của trà và hương hoa sen thoảng qua hốc mũi. Sau đó mới nhấp từng ngụm nhỏ. Mùi hương thơm ngát của sen, cùng vị hậu ngọt của trà lấp đầy khoang miệng. Cả khứu giác, vị giác đều tràn ngập hương.

Cứ như thế, chị em đi qua những mùa sen tàn, sen nở. Quê tôi bây giờ không còn sen nhiều nữa. Đô thị hóa khiến diện tích trồng sen bị thu hẹp lại. Rồi thời tiết cũng ảnh hưởng tới sen. Sen dễ trồng, ít bị sâu bệnh, nhưng gặp thời tiết không thuận hòa là mất cả mùa sen. Không những thế ao hồ bị ô nhiễm, sen cũng lụi dần. Có năm cả đầm sen nhà bà tôi lõng bõng nước, lơ thơ vài chiếc lá. Vì thế, những nhà kiên trì lắm mới giữ lại sen. May mắn đầm sen nhà bà tôi vẫn còn, giờ chú tôi quản lý.

Chú tôi quy hoạch lại, ngoài bán hoa cho thương lái, đầm sen trở thành điểm du lịch cho khách tham quan, chụp ảnh. Chú tôi kể thu được cả 100 triệu đồng sau mỗi mùa sen nở.

Hôm bữa về quê, ngồi ngắm sen mênh mông, tôi thầm cám ơn chú tôi đã giữ lại đầm sen, cám ơn sen đã gắn bó với gia đình tôi qua bao thế hệ. Rồi cứ thế, trong miên man suy nghĩ, tôi lại nhớ đến rồi những lần hiếm hoi được thưởng trà sen cùng bà ngày bé, một năm chỉ đôi lần, vào những dịp thật đặc, thế thôi cũng đủ tôi yêu và biết ơn loài hoa này đến kỳ lạ.

Theo tcdulichtphcm.vn