450
Chánh niệm - chìa khóa nuôi dưỡng trí tuệ
Trong nhịp sống gấp gáp hôm nay, chúng ta thường được khuyên phải tận dụng từng giây phút, làm việc không ngừng nghỉ và hạn chế trì hoãn.
Nhưng theo nhà khoa học thần kinh Joseph Jebelli, đó có thể là lời khuyên sai lầm. Chính những khoảnh khắc thảnh thơi, lặng yên và ở một mình mới là “mảnh đất màu mỡ” để bộ não sáng tạo và phát triển.
Khi não cần được thở
Joseph Jebelli - tiến sĩ khoa học thần kinh tại Đại học College London - chỉ ra rằng việc để tâm trí “đi lang thang” và cho bộ não nghỉ ngơi giúp kích hoạt mạng lưới mặc định (default network). Đây là hệ thống thần kinh liên quan đến trí tưởng tượng, khả năng kết nối ý tưởng và xử lý cảm xúc.
Nói cách khác, sự cô độc không phải là trống rỗng, mà là khoảng không gian cần thiết để ý tưởng sinh khởi. Điều mà thiền tập gọi là dừng lại để lắng nghe chính mình, khoa học thần kinh gọi là kích hoạt sáng tạo.
Ngay từ những năm đầu sáng lập Microsoft, Bill Gates đã duy trì thói quen Think Week (tuần lễ suy nghĩ). Hai lần mỗi năm, ông rời xa mọi cuộc họp, điện thoại và công việc thường nhật, lui về căn nhà gỗ nhỏ, chỉ mang theo một chồng sách. Không một ai được phép làm phiền, kể cả gia đình và nhân viên.
Trong sự yên tĩnh đó, Gates đọc, ghi chú và chiêm nghiệm. Chính trong một tuần lễ như vậy, ông đã nảy ra ý tưởng dẫn đến sự ra đời của trình duyệt Internet Explorer năm 1995. Có thể gọi đây là một dạng thiền định công việc: tập trung, lắng đọng và cho phép trí óc tự do sắp xếp.
Tương tự, Leonardo da Vinci - thiên tài thời Phục hưng - từng dành hàng giờ chỉ để nhìn vào bức họa Bữa tiệc ly trước khi đặt một nét cọ. Khoảnh khắc tưởng như “đứng yên” ấy lại chính là chỗ để cảm hứng trỗi dậy. Với con mắt Phật học, đó chính là chánh niệm nơi từng hơi thở, từng phút giây, để mỗi hành động khi khởi phát đều thấm đẫm sự tỉnh thức.
5 cách thực hành “một mình chánh niệm”
TS Jebelli không đưa ra công thức cứng nhắc về thời lượng, nhưng khuyên mỗi người nên dành nhiều thời gian hơn cho bản thân. Khoa học thần kinh và thiền tập gặp nhau ở điểm: càng quay vào trong, càng mở ra sáng tạo.
Chuyến đi một mình: Thử một chuyến đi ngắn để rời vùng an toàn. Trong không gian mới, ta có cơ hội lắng nghe nội tâm và sáng tạo tự do hơn.
Bắt đầu từ những điều nhỏ: Mỗi ngày 10 phút ngồi yên, hít thở chậm rãi. Đây chính là bước đầu của thiền chánh niệm - đơn giản mà hiệu quả.
Chọn lọc mối quan hệ: Giữ những kết nối tích cực, tránh xa những cuộc trò chuyện làm tăng căng thẳng. Giữ tâm tĩnh lặng cũng giống như “giữ giới” cho tâm, không để nhiễm ô bởi năng lượng tiêu cực.
Suy ngẫm và viết ra: Viết nhật ký, ghi lại cảm xúc để nhìn rõ hơn chính mình. Đây là cách “quán chiếu” hiện đại, giúp xử lý cảm xúc thay vì bị chúng cuốn đi.
Thực hành hoạt động một mình: Đi bộ, tập yoga, vẽ tranh, chơi nhạc… Mỗi hành động khi thực hiện trong tỉnh thức đều trở thành thiền định, giúp bộ não thư giãn và sáng tạo.
Chánh niệm - chiếc cầu nối khoa học và đời sống
Điều đáng chú ý là khoa học thần kinh ngày nay đang chứng minh những gì thiền định đã nhấn mạnh từ hàng nghìn năm trước: ở một mình không phải để trốn tránh, mà để trưởng dưỡng trí tuệ.
Trong thế giới đầy tiếng ồn, tìm được một khoảng lặng cho mình không dễ. Nhưng chính khoảng lặng ấy giúp ta lắng nghe hơi thở, quan sát dòng ý nghĩ, và từ đó nuôi dưỡng sáng tạo.
Những người như Bill Gates hay Leonardo da Vinci không chỉ dựa vào tài năng bẩm sinh, mà còn nhờ khả năng sống chánh niệm với sự cô độc. Mỗi chúng ta, khi tập cho mình thói quen dừng lại, thở và lắng nghe, cũng có thể mở ra những cánh cửa mới cho sáng tạo và hạnh phúc.
5 bài tập chánh niệm có thể thực hành ngay tại văn phòng
3 phút thở sâu
- Dừng lại giữa guồng công việc.
- Nhắm mắt, hít sâu bằng mũi, thở ra chậm rãi bằng miệng.
- Chỉ cần 3 phút, bạn sẽ thấy đầu óc sáng hơn, tim đập chậm lại.
Chánh niệm với tách trà/cà phê
- Trước khi uống, dừng lại 30 giây để quan sát màu sắc, hương thơm.
- Uống từng ngụm nhỏ, cảm nhận vị nóng - ấm - dịu trong khoang miệng.
- Biến khoảnh khắc thường nhật thành một nghi lễ tỉnh thức.
Đi bộ ngắn trong văn phòng
- Đứng dậy, đi vài bước chậm rãi.
- Chú ý cảm giác bàn chân chạm đất.
- Mỗi bước là một nhịp thở, giúp thân tâm thư giãn.
Thư giãn đôi mắt
- Nhắm mắt 1-2 phút, buông lỏng toàn bộ cơ mặt. Tưởng tượng ánh sáng êm dịu bao phủ vùng trán và mắt. Bài tập nhỏ nhưng giúp giảm căng thẳng do nhìn màn hình liên tục.
Viết nhanh một dòng cảm xúc
- Trước khi kết thúc ngày làm việc, ghi lại một điều bạn biết ơn hôm nay. Thói quen nhỏ này nuôi dưỡng tâm an lạc và giúp bạn ngủ ngon hơn.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Cách nhận biết dầu ăn kém chất lượng cực đơn giản
Sống an vui
05:09 20/11/2025
Dầu ăn giả, kém chất lượng trên thị trường có thể gây ra nhiều nguy hại sức khỏe, vậy làm thế nào để phân biệt dầu ăn kém chất lượng và dầu ăn nguyên chất?
Đối diện cái chết không sợ hãi
Sống an vui
09:09 19/11/2025
Chết là sự kiện duy nhất chắc chắn sẽ xảy ra trong đời nhưng lại là việc mà con người ít được chuẩn bị nhất. Con người lập kế hoạch và sửa soạn cho vô số sự việc khác nhau – thi cử, hôn nhân, giao dịch kinh doanh, xây dựng nhà cửa… – mặc dù chẳng bao giờ người ta có thể biết chắc rằng những kế hoạch ấy có trở thành hiện thực đúng như mong muốn của họ hay không. Cái chết thì khác, nó có thể đến vào bất cứ giờ phút nào, sớm hay muộn.
Tập thở, tập an
Sống an vui
08:10 19/11/2025
Có những ngày ta bước ra khỏi nhà với đôi vai nặng trĩu, thấy phố xá đông mà lòng mình lại chật hẹp.
Lợi ích khi ăn lá đu đủ
Sống an vui
05:15 19/11/2025
Lá đu đủ có khả năng tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa và điều hòa lượng đường trong máu.
Xem thêm
