Thứ tư, 24/04/2019 11:03 (GMT +7)

| Hà Nội 34°C /57%

Tịnh Độ tông
DỮ LIỆU
Thứ sáu, 22/07/2022, 09:23 AM

Chánh niệm tỉnh giác là chìa khóa của trí tuệ

Chữ “biết” là một chữ vô cùng vi diệu thâm sâu trong tâm, vì biết đây là trí tuệ. Đức Phật dạy rằng: với người thường, không thể diệt trừ hết tâm tham. Nhưng chỉ cần “khi tâm có tham biết là tâm có tham” thì tham sẽ từ từ giảm bớt.

Chánh niệm (sati) là trí nhớ ghi nhận những gì đang xảy ra ngay trong hiện tại.

Tỉnh giác (saṁpajañña) là sự hiểu biết rõ ràng.

Trong thiền tập, tỉnh giác có nghĩa: thấy đề mục một cách rõ ràng và quân bình.

Hai pháp này thường đi đôi với nhau và được gọi chung là Chánh niệm - Tỉnh giác (satisaṁpajañña).

Ý nghĩa là ghi nhận những hiện tượng thân tâm đang xảy ra ngay bây giờ, và thấy chúng một cách chính xác, trọn vẹn và biện biệt.

● Đặc tính của chánh niệm là chìm sâu vào đề mục chứ không hời hợt, bềnh bồng trên bề mặt.

● Công năng của chánh niệm là không xa rời đề mục, bám giữ đề mục.

● Biểu hiện của chánh niệm là đối diện với đề mục và bảo vệ tâm khỏi sự chi phối của phiền não.

● Nguyên nhân phát sinh chánh niệm là sự ghi nhận chính xác, tức thì và liên tục đề mục đang sanh khởi.

Như vậy, nhiệm vụ của thiền sinh là chánh niệm ghi nhận tất cả các đối tượng tốt cũng như xấu đang sanh khởi, nổi bật trong hiện tại một cách khách quan mà không lựa chọn, phân biệt hay phê phán.

Thường hành chánh niệm

Chánh niệm (sati) là trí nhớ ghi nhận những gì đang xảy ra ngay trong hiện tại.

Chánh niệm (sati) là trí nhớ ghi nhận những gì đang xảy ra ngay trong hiện tại.

Công việc của thiền sinh cũng giống như công việc của người gác cổng quan sát khách vào ra. Hay như phần hành của người thư ký chuyên ghi chép tất cả sự kiện trên mọi giấy tờ nào đến văn phòng.

Thường thiền sinh chỉ thích ghi nhận hoặc tường trình những kinh nghiệm nào tốt, cảm giác nào thoải mái, mà ít chịu chấp nhận hay chú tâm theo dõi những gì cho là xấu, không dễ chịu. Đối tượng tự nó không tốt, không xấu, và nhiệm vụ của thiền sinh là hay biết, ghi nhận đối tượng ngay khi chúng sanh khởi. Bụng phồng biết là phồng. Bụng xẹp biết là xẹp. Đau biết là đau. Ngứa biết là ngứa. Phóng tâm biết phóng tâm. Tâm định biết tâm định. Tâm hoài nghi biết tâm có hoài nghi. Tâm mong cầu biết là tâm có mong cầu. Tâm đánh giá biết là tâm đang đánh giá. Tâm có tham biết là tâm có tham. Tâm có sân biết là tâm có sân. Tâm có si biết là tâm có si. Nghe biết là nghe. Thấy biết là thấy… Đề mục như thế nào, hành giả khách quan chú tâm ghi nhận đúng như nó là vậy, không thêm không bớt. Đó là chánh niệm.

Mọi động tác, tiểu oai nghi như co duỗi tay chân có chánh niệm cũng đều là tu. Ban đầu còn niệm thầm, nhưng về sau chỉ có sự hay biết. Chữ “biết” là một chữ vô cùng vi diệu thâm sâu trong tâm, vì biết đây là trí tuệ. Đức Phật dạy rằng: với người thường, không thể diệt trừ hết tâm tham. Nhưng chỉ cần “khi tâm có tham biết là tâm có tham” thì tham sẽ từ từ giảm bớt.

Tham, sân, si làm tâm thay đổi, như màu bỏ vào nước trong, làm nước đổi màu. Thay đổi gây đau khổ. Si làm tâm quên. Sự quên là cái chết vi tế trong từng sát na mà ta không hay biết. Hành thiền là để loại bỏ các trạng thái tham, sân, si của tâm. Hay chính xác hơn, để tâm được thanh lọc và thấy rõ bản chất thực sự của các hiện tượng danh sắc. Hầu loại trừ sự dính mắc vào các hiện tượng này, ta phải tu tập Giới, Định, Huệ.

Đây là con đường Bát Chánh Đạo để vun bồi tâm linh, đặt căn bản trên pháp hành thiền Minh Sát Niệm Xứ, là “con đường duy nhất để thanh lọc tâm, vượt khỏi sự sầu não, diệt trừ khổ ưu, thành tựu chánh trí và chứng ngộ Niết - bàn”. Khi sự ghi nhận được liên tục, chánh niệm sẽ vững vàng, tâm định trở nên mạnh mẽ có khả năng xuyên thấu để thấy đặc tính riêng và đặc tính chung vô thường, khổ, vô ngã của các hiện tượng danh sắc đang sanh khởi. Như vậy, chánh niệm là chìa khóa của trí tuệ. Do đó, thiền sinh nên nỗ lực ghi nhận đề mục liên tục để vun bồi chánh niệm, hầu phát triển tuệ giác minh sát trong suốt khóa thiền.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Cùng Phatgiao.org.vn lan toả Đạo Pháp.

Ý kiến của bạn

Lá vàng ắt phải rụng rơi...

Sống an vui 18:00 28/03/2024

Vạn vật có sinh thì sẽ có diệt. Sinh, trụ, dị, diệt - sinh diệt là biểu hiện của vô thường. Vô thường là một sự thật.

Phút giây tỉnh thức lặng thầm hơn cả nghìn năm mê mờ... 

Sống an vui 15:33 28/03/2024

...Công việc ít hay nhiều, cần suy nghĩ hay không, không phải là vấn đề, vấn đề là có trọn vẹn với công việc một cách sáng suốt trầm tĩnh hay không mà thôi.

Bình an do mình tạo ra chỉ là giả tạm

Sống an vui 10:40 28/03/2024

Bình an do mình tạo ra thì sẽ có điều kiện để nó tồn tại, nên đó vẫn chỉ là bình an giả tạm, chưa phải là bình an thật sự. 

Đi qua những rối rắm cuộc đời

Sống an vui 10:20 28/03/2024

Thật ra, làm người cần phải biết xem nhẹ cá nhân, giảm một chút tự ngã, và đặt vị trí mình vào người khác để nghĩ, sẽ thấy cuộc sống dễ thương hơn. Miệng lưỡi người khác chúng ta không thể khống chế được, việc dễ dàng nhất là giữ cho mình một tấm lòng nhẹ nhõm, rồi bước qua những rối rắm cuộc đời…

Xem thêm