Chuyện chiếc bảng tên

Về hưu, như mọi cuộc về khác, có buồn. Thầy tản bộ suốt những buổi chiều quanh  bờ hồ, thấy rõ rằng để nhẹ lòng hơn là thể dục cơ bắp, và thầy cởi long nói về nhiều vấn đề giáo dục mà trước đây ít nói hoặc là không nói.

Quan tâm đến giáo dục, được nghe một ông giáo có tâm như thế trút lòng, coi như có cơ hội quí. Bao nhiêu là chuyện lớn bé, có chuyện người ta đã nói nhiều, có chuyện chưa hề nghe ai nói, rất riêng. Ở đây chỉ nói đến một chuyện nho nhỏ mà không nhỏ, thầy rất ưu tư, nhắc đi nhắc lại theo cách day dứt người nói, người nghe: chiếc bảng tên.

Ngày trước, thầy nói, thực ra thì học hành cũng chẳng phải quí tộc gì đâu, giày ba ta - quần tây- áo trắng mỏng manh. Song được đeo trên ngực áo chiếc bảng tên ngôi trường mình được vào học là cả một niềm hãnh diện có thể thấy được ngời ngời trên nét mặt nam nữ sinh, có thể so với niềm kiêu hãnh của sĩ quan quân đội khi mang quân hàm.

Họp mặt đồng học, cảm động làm sao khi có người còn giữ được chiếc bảng tên cho đến bây giờ, đủ thấy nó thiêng cỡ nào. Đồng phục, gắn bảng tên, đi đứng trông khác hẳn, nghiêm trang, tề chỉnh, gọn gang, uy nghi. Nhìn những tấm ảnh chụp thời áo trắng ngày trước cũng dễ dàng thấy điều đấy.

Giờ, thầy thở dài, làm giáo viên, rồi hiệu trưởng mấy mươi năm, buồn khi học trò không có niềm kiêu hãnh khi mang trên ngực áo chiếc bảng tên trường. Có khác gì đâu, có khi chất liệu làm bảng tên còn tốt hơn xưa, sao các em không thấy nó thiêng, nó có hồn vía gì đấy như các thầy cô ngày trước từng thấy? Các em không tự hào được mang chúng như niềm hãnh diện của người lính với chiếc quân hàm, vì sao?

Thực ra, cả thầy và tôi, đều hiểu vấn đề, có điều không phải tất cả có thể nói được, nào đâu chỉ liên quan đến chiếc bảng tên, biết bao chuyện ngổn ngang trong ấy, những chuyện tạo ra sự khác biệt giữa học trò ngày trước và bây giờ: thấy và không thấy sự kiêu hãnh khi mang chiếc bảng tên trên ngực áo. 

Chỉ chiếc bảng tên thôi mà khiến thầy hiệu trưởng buồn, tôi cũng buồn…

Nguyễn Thành Công