Trả lời:

Câu hỏi này đã có người đến hỏi Đức Phật, và Ngài đã trả lời:

- Nói vị A-la-hán vẫn “còn” thì không đúng.

- Nói vị ấy “mất” thì cũng không đúng.

- Nói vị ấy “vừa còn vừa mất” cũng không đúng.

- Nói vị ấy “không còn không mất” cũng không đúng.

Tại sao lại “Không đúng”? Vì nếu Đức Phật nói còn thì mình lại hiểu “còn” theo khái niệm của con người, nói “mất” thì mình cũng hiểu theo khái niệm “mất” của con người, tóm lại những gì mình đưa ra hỏi Đức Phật toàn là những khái niệm trong trình độ nhận thức giới hạn của loài người, còn sự thật là thực tánh như-nó-là, không phải như mình cho là-phải là-sẽ là, nên mình có gán cho nó-là-gì cũng đều trật hết.

Cho cõi Phật là thường-lạc-ngã-tịnh hay thường tồn-bất biến, tất cả đều chỉ là những khái niệm trong nhận thức giới hạn & còn phân cực của loài người, nên dễ rơi vào thường kiến hoặc đoạn kiến, đều là tà kiến. 

Vậy nên Đức Phật mới không gắng giải thích cho người hỏi vấn đề này, mà Ngài thường nói “Thôi hãy để chuyện đó qua một bên”.  Tại sao lại để qua một bên? Vì chuyện này đâu có cần thiết với mình. Biết sau này vị A-la-hán ở chỗ nào đâu có ích lợi gì? 

Điều cấp thiết mình cần biết là hiện ngay bây giờ & ở đây mình đang khổ như thế nào? tham-sân-si đang khởi lên nơi mình như thế nào? đang trói buộc mình như thế nào? Đó mới là những gì mình cần phải thấy ra.

Còn những người đã hoàn toàn giác ngộ & giải thoát như một vị Phật hay một vị A-la-hán thì họ đâu có hỏi vậy làm gì, vì đối với họ cho là “còn” cũng được, cho là “không còn” cũng được, cho là ra sao cũng đều được hết nên đâu cần hỏi. 

Sở dĩ người hỏi câu này chắc vì còn lo lắng “nhỡ mình tu học đắc A-la-hán rồi sau đó không còn gì hết trơn thì cũng uổng!”, có phải vậy không. (cười)

Nên Thầy mới có một chuyện Vi Tiếu, rằng có một người đệ tử đến gặp vị Thầy cầu xin:

- Con thấy cuộc đời này khổ quá, xin Thầy chỉ cho con cách tu sao cho nhập Niết-bàn cho mau.

Vị Thầy trả lời:

- Khỏi cần tu mất thời gian, ta cho con nhập Niết-bàn ngay bây giờ luôn.

Người đệ tử liền cuống lên:

- Dạ khoan… khoan đã, Thầy cho con vài tháng để con về sắp xếp mọi sự cho xong cái đã.

Nói là “muốn nhập Niết-bàn” là vậy, nhưng cho nhập Niết-bàn thì lại phân vân, con người mình như vậy đó (cười), luôn tưởng tượng nên phân vân, nghi ngờ, sợ hãi. 

Do không biết bây giờ mình thực sự đang như thế nào, nên mới lo lắng không biết khi mình đắc Đạo rồi thì sẽ đi về đâu? Mình lo lắng nên thắc mắc như vậy chứ điều đó đâu có quan trọng…