Đức Phật bên trong

Gọi sư Chơn Hữu - trụ trì chùa Định Quang (TP Huế) đặc biệt thật sự không quá - vì vị Tỳ-kheo này từng là một đại ca giang hồ phố núi.

Cuốn sách sư mới vừa ra mắt dịp Phật đản năm nay mang tựa “Trở về nguồn cội” (Nxb Văn học), với 200 trang viết, gói trong đó những tâm tư, gợi mở sâu lắng của một tu sĩ có 26 năm “gác kiếm” ở chùa.

Lật giở từng trang quá khứ, ít ai dám tin, nhà sư có kiến thức Phật học uyên thâm, phong thái điềm đạm, ánh nhìn đầy từ bi hiện nay từng là giang hồ thứ thiệt.

15 năm trước, năm 2010, báo chí viết nhiều về sư Chơn Hữu. “Cuộc sống của giới giang hồ rất khốc liệt. Những cuộc đâm chém, bạo lực, xảo trá… dễ xô đẩy tâm hồn con người đến chỗ bế tắc, máu lạnh”, nhà sư kể trên các báo.

Giỏi võ nghệ, cùng với máu liều lĩnh và bản tính “chơi đẹp” nên chỉ một thời gian ngắn, Huỳnh Thiện Hữu - tên đời của sư - đã được bầu làm đại ca băng Ánh Sáng.

Cuộc đời của đại ca Hữu bắt đầu lang bạt. Ánh Sáng trở thành nỗi khiếp sợ của giới giang hồ và người dân phố núi với những phi vụ thanh toán, đánh mướn, đòi nợ thuê và bảo kê các vũ trường, gái bán thân. Giới giang hồ càng nể phục Hữu hơn bởi những nghĩa cử nhân đạo với chính đối thủ của mình. Trong một lần chạm trán với giang hồ quận 4 (TP HCM), chính tay Hữu đã hứng cho đối thủ nhát chém cuối cùng, cứu mạng đối phương.

Sau những trận thanh toán kinh hoàng, một phần vì rơi vào tầm ngắm của công an, một phần muốn “đổi gió” vì chán cuộc sống ở vũ trường, Hữu và một số đệ tử đã tách ra khỏi băng Ánh Sáng để về tung hoành tại khu vực bãi vàng Tà In (xã Tà In, Đức Trọng, Lâm Đồng). Rồi Hữu trở thành trùm giang hồ khét tiếng ở bãi vàng.

Đang ở giữa vùng ác, Huỳnh Thiện Hữu “chán đời”, tìm về nguyên quán Huế. Tại đây, chàng thanh niên khi ấy chưa đầy 30 đã bắt gặp tập thơ Chèo vỡ sông trăng và tập truyện Người trồng hoa và chàng tu sĩ của thiền sư Minh Đức Triều Tâm Ảnh (Trưởng lão Hòa thượng Giới Đức - trụ trì chùa Huyền Không Sơn Thượng). Anh bừng ngộ, thấy cuộc sống như có con đường mới từ chính những trang viết của một nhà sư. Hữu tìm đến chùa.

Trò gặp thầy, thầy thấy trò. Họ như trùng phùng từ lời hẹn kiếp nào, với Thiện Hữu, thầy mình như một “đại hiệp” sẵn lòng dung chứa mọi người đang trở về nguồn cội - Phật tâm - tánh thiện bên trong.

Sau hai năm thử thách ở chùa, Huỳnh Thiện Hữu chính thức trở thành tu sĩ thiền môn, tên xưa được thay bằng pháp danh Chơn Hữu. Từng bước lĩnh hội lời thầy, nghiên tầm lời Phật và ứng dụng vào đời sống, tu tập của mình, vị sư trẻ tìm thấy hạnh phúc ngay bây giờ và ở đây, “đó chính là phút giây hiện tại”.

“Tôi tâm đắc và hay nhắc chính mình cũng như người hữu duyên bằng câu nói ‘không bây giờ thì sẽ chẳng bao giờ nữa’”. Đó cũng là động lực thay đổi ngoạn mục nhà sư trong suốt hành trình 26 năm tìm về bến giác.

Hơn 26 thế kỷ trước, ở Ấn Độ, Đức Phật - một nhân vật lịch sử - đã được sinh ra đời. Từ thân thế vương giả, là thái tử của một vương quốc, ngài từ bỏ vương vị, đi tìm chân lý giải thoát. Chứng ngộ, Đức Phật đã giáo hóa, giúp nhiều người tìm thấy con đường an lạc bên trong như ngài. Hàng chục thế kỷ thăng trầm, đạo Phật đi ra ngoài Ấn Độ và có sức sống riêng, bền bỉ ở nhiều quốc gia, nền văn hóa khác.

Tu Phật phải hiểu Phật để có đời sống an vui thực sự, không để mình dính mắc vào vật chất, danh vọng, sắc dục thế gian. Đó là sự rèn luyện tâm của người xuất gia và người tại gia. Với Phật tử tại gia, ứng dụng lời Phật dạy vào đời sống trên nhiều phương diện, từ các mối quan hệ xung quanh, công việc, nếu có thể cân bằng thì sẽ tránh được nhiều phiền não, xây dựng được nhiều giá trị bền vững hơn.

Mới đây, trong phát biểu tại lễ khai mạc Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 tổ chức tại TP HCM, Chủ tịch nước Lương Cường đã nhấn mạnh: “Những giá trị như lòng yêu nước, tinh thần khoan dung, ý thức hướng thiện của Phật giáo đã thấm sâu vào tâm hồn người Việt và góp phần hun đúc bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam”. Chủ tịch nước cũng đề nghị, “cần đưa tâm từ bi vào chính sách, mang trí tuệ vào định hướng phát triển, đề cao tinh thần vô ngã - vị tha, tức là làm việc gì cũng không vì bản thân mình mà luôn nghĩ đến lợi ích của đại chúng”.

Thực tế, mỗi người sẽ có sự vận dụng phù hợp các minh triết của tiền nhân, trong đó có lời dạy của Đức Phật vào đời sống, giản đơn như “thương người như thể thương thân” hay “gieo nhân nào gặt quả nấy”… Những răn nhắc đánh động tâm can, khiến người mê tỉnh giấc, quay đầu trở lại con đường thiện, hoặc khiến ai đã tốt rồi thì gìn giữ tâm tốt ấy lâu bền, mãi mãi, thăng hoa.

Đóng góp của Phật giáo đối với đời sống không phải ở hình thức lễ nghi, cầu xin, cúng bái mà chính ở chỗ cải hóa con người theo hướng tích cực lên.

Thực tế, có những người như sư Chơn Hữu được đánh thức chơn tánh thiện từ lời Phật dạy hay từ một vị thiền sư, hoặc ai đó đang khổ đau tìm đến cửa chùa để trút bớt muộn phiền, nghỉ ngơi đôi lát rồi đi tiếp an yên trên đường còn gồ ghề của mình… Đức Phật từ hàng ngàn năm trước đã có mặt trong lòng người theo cách như vậy và cũng từ đó mà có những cuộc quay đầu, hướng thiện, như hoa sen nở rộ trong sình lầy.