Thứ ba, 23/12/2025, 16:47 PM

Giả trang thiền tướng

Pháp Niệm

“Giả trang thiền tướng” là một cảnh báo nặng nề đối với đời sống tu tập và cả niềm tin xã hội. Nó không nói đến việc khoác áo tu sai quy định, mà nói đến một hiện tượng tinh vi hơn: lấy dáng vẻ thiền định, ngôn ngữ đạo lý, phong thái điềm tĩnh để che phủ một nội tâm chưa được chuyển hóa, thậm chí lệch hướng.

Giả trang thiền tướng 1 — Giả trang thiền tướng thường xuất hiện khi tu tập bị trộn lẫn với nhu cầu xây dựng hình ảnh.

Thiền tướng, đúng nghĩa, không phải là gương mặt trầm mặc, giọng nói chậm rãi hay những câu nói đầy mùi hương giác ngộ. Thiền tướng là kết quả tự nhiên của một quá trình tu tập lâu dài, khi tâm bớt động, bớt tham cầu, bớt phản ứng.

Thiền tướng không cần “diễn”, bởi càng diễn thì càng lộ. Khi tâm an, thân tự an; khi tâm loạn, dù cố giữ dáng vẻ tĩnh lặng, sự bất ổn vẫn rò rỉ qua ánh mắt, lời nói, cách hành xử.

Giả trang thiền tướng thường xuất hiện khi tu tập bị trộn lẫn với nhu cầu xây dựng hình ảnh. Người ta bắt đầu học cách nói như một người tu trước khi sống như một người tu. Thuộc kinh, dẫn lời Phật, trích dẫn thiền ngữ, nhưng đời sống vẫn đầy kiểm soát, hơn thua, giận dữ và ái nhiễm. Bên ngoài là sự điềm nhiên, bên trong là những cơn sóng chưa từng được nhìn thẳng. Cái nguy hiểm nằm ở chỗ: chính người mang thiền tướng giả cũng có thể tin rằng mình đang tu tốt.

Trong Phật giáo, điều Đức Phật cảnh báo nhiều lần không phải là kẻ không tu, mà là người tu sai hướng. Bởi không tu thì dễ nhận diện, còn tu sai thì rất dễ gây tổn hại cho người khác. Khi một người mang hình ảnh thiền giả nhưng hành xử thiếu giới, thiếu chánh niệm, họ không chỉ tự làm lệch con đường của mình, mà còn kéo theo sự hoang mang, mất niềm tin nơi những người đang học Phật.

Giả trang thiền tướng thường đi kèm với né tránh nội tâm. Thay vì ngồi lại với tham, sân, si của chính mình, người ta khoác lên một lớp đạo mạo để không phải đối diện. Giống như lấy đá đè cỏ: cỏ không chết, chỉ chờ dịp mọc mạnh hơn. Những tâm hành bị đè nén ấy sớm muộn sẽ bộc lộ, thường là trong các tình huống quyền lực, tiền bạc, cảm xúc hoặc quan hệ thân cận.

Một dấu hiệu dễ nhận ra của thiền tướng giả là sự thiếu nhất quán. Trên pháp tòa thì nói buông xả, ngoài đời thì bám chặt danh tiếng. Miệng nói vô ngã, nhưng chỉ cần bị góp ý là phản ứng dữ dội. Dạy người khác chánh niệm, nhưng chính mình lại không chịu được sự bất như ý nhỏ nhất. Thiền tướng thật thì làm người khác thấy nhẹ; thiền tướng giả thì làm người khác thấy căng, dù không hiểu vì sao.

Đáng tiếc là trong thời đại mạng xã hội, giả trang thiền tướng lại có “đất sống”. Hình ảnh tĩnh lặng, câu chữ sâu sắc, video nói chuyện nhẹ nhàng rất dễ tạo thiện cảm. Nhưng thiền không được đo bằng lượt xem hay lời tán thán. Thiền được đo bằng mức độ thành thật với chính mình khi không có ai nhìn. Một người tu thật có thể vụng về trước ống kính, nhưng rất ngay thẳng trong đời sống thường nhật.

Điều cần nhấn mạnh là: nhận diện “giả trang thiền tướng” không phải để kết án cá nhân nào, mà để nhắc mỗi người tu quay lại tự soi mình. Ai cũng có thể vô tình rơi vào việc diễn vai người tu, nhất là khi được tôn trọng, khen ngợi. Vì vậy, câu hỏi quan trọng không phải là “ai đang giả”, mà là “ta có đang thật không”.

Thiền không phải để trở thành một hình ảnh đẹp trong mắt người khác, mà để nhìn thẳng vào những góc chưa đẹp trong chính mình. Khi còn cần khoác lên một thiền tướng, có nghĩa là ta chưa đủ an để buông lớp áo ấy xuống. Và con đường tu, rốt cuộc, không đi về phía hoàn hảo, mà đi về phía chân thật.

Chỉ khi dám bỏ thiền tướng, thiền mới thật sự bắt đầu.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Giáo lý phải thông đạt thì niệm Phật mới được tương ứng. Cổ nhân thường nói: “Nhất niệm tương ứng nhất niệm Phật, niệm niệm tương ứng niệm niệm Phật”. Vậy thì anh phải làm đến tương ứng, cái giáo lý này không thể không biết. Không biết giáo lý rất khó tương ứng, người không hiểu giáo lý cũng có tương ứng rất là ít. Rất là ít, đó là người gì? Thường ngôn nói rất hay: “Người thật thà”. Chân chánh thật thà có thể không cần hiểu giáo lý.