450
Học để tu, tu để sáng
Có người hỏi: “Đã xuất gia, sao còn phải đi học? Học để làm gì khi người tu hướng đến giải thoát?”.
Câu hỏi tưởng chừng đơn giản, nhưng lại ẩn chứa một sự hiểu lầm sâu sắc: cho rằng học là chuyện của thế gian, còn tu là chuyện của đạo.
Thực ra, người tu học không phải để gom góp tri thức, mà để thấu triệt trí tuệ - thứ ánh sáng giúp mình và người cùng bước ra khỏi vô minh.
Từ thời Đức Phật, việc học đã là phần không thể tách rời của con đường tu tập. Các vị Tỳ-kheo phải học Giới, học Pháp, học Luật, vì không học thì không thể hành đúng, mà hành sai thì càng xa đạo.
Đức Thế Tôn dạy: “Người chưa thuần thục giới, định, tuệ mà tuyên bố chứng Thánh quả là vọng ngữ” (Kinh Sa-môn Quả, Trung Bộ).
Học là bước đầu để hành, hành là kết quả của học. Học để hiểu Pháp, sống với Pháp và hoằng truyền Chánh Pháp, bởi Pháp còn là Phật còn, Pháp mất thì Đạo cũng chẳng còn tồn tại giữa đời.
Những bậc Tổ sư xưa đều lấy học làm nền tảng. Ngài Huyền Trang vượt muôn dặm đến Thiên Trúc cầu pháp, thâu thập Tam Tạng, dịch hơn 1.300 quyển kinh - một đời cống hiến cho tri thức và ánh sáng Phật pháp. Nếu không học, ngài làm sao hiểu để dịch, làm sao giảng để độ sinh?
Trong Luật Tạng, Đức Phật chế định người mới thọ giới phải học giới luật trong năm năm đầu, vì “Tỳ-kheo sơ học mà buông lung không học là phạm lỗi”. Như vậy, học không chỉ là phương tiện, mà chính là giới hạnh. Không học là phạm, vì đó là buông lung trong đạo nghiệp.
Nhiều người vẫn cho rằng chỉ cần học Phật học là đủ, còn thế học thì không cần. Nhưng thử nhìn lại lịch sử, các bậc cao tăng Việt Nam từ thời Lý - Trần đều tinh thông cả Nho, Lão, Phật. Nhờ đó, lời kinh, câu pháp của các ngài vừa thâm diệu vừa gần gũi, hợp căn cơ người đời. Trần Thái Tông viết Khóa Hư Lục không chỉ bằng tâm thiền mà bằng tri thức rộng mở. Tuệ Trung Thượng Sĩ nói: “Tánh chẳng từ kinh mà khởi, đạo chẳng do chữ mà thành, nhưng không học kinh, không thông sách thì làm sao mà phá ngôn kiến tướng?”.
Trong thời hiện đại, người tu càng phải học. Bởi xã hội thay đổi từng ngày, nếu không hiểu ngôn ngữ, tâm lý, văn hóa của con người thì sao có thể giảng pháp, nói đạo để họ hiểu và tin? Kinh Tăng Chi Bộ dạy, người có trí là người “biết thời, biết lời, biết tâm người, biết pháp thích hợp”. Muốn làm được như vậy, không thể thiếu sự học. Học để biết cách nói cho đúng thời, đúng chỗ, để gieo hạt lành đúng mảnh đất tâm người. Học không phải để tranh danh lợi, mà để “trụ pháp vương gia, giữ chuyển pháp luân”, để làm ánh đuốc soi đường trong đêm tối vô minh.
Người xưa nói: “Học mà không suy nghĩ thì u mê, suy nghĩ mà không học thì nguy hiểm”. Học để hiểu, hiểu để hành, hành để chứng. Nếu chỉ tụng kinh mà không hiểu nghĩa, chỉ đọc luật mà không rõ tinh thần, thì làm sao chuyển hóa chính mình và giúp người khác chuyển hóa? Học chính là soi sáng con đường tu, là mở cửa trí tuệ, là phương tiện để tâm được gột sạch mê lầm.
Học và tu vì thế không thể tách rời. Học là phần gốc của tu, tu là hoa trái của học. Người tu mà không học như đi đêm không đuốc, còn người học mà không tu thì như kẻ đếm tiền cho người khác - biết nhiều mà chẳng hưởng gì. Chân học là học để hành, hành để sáng, sáng để thương.
Những bậc chân tu luôn coi học là hơi thở của đạo nghiệp. Học để làm người tử tế hơn, để tâm không bị che mờ bởi vô minh; học để nói được lời an ủi, làm được việc lành, gieo được hạt thiện. Một vị Tăng có trí và có tuệ, không chỉ lợi cho mình mà còn là ngọn đèn cho người.
Vì thế, nếu ai hỏi: “Đi tu rồi còn học làm gì?”, xin mỉm cười mà đáp: “Vì học chính là tu, tu chính là học”. Không học thì không thể tu, mà không tu thì học vô ích. Như lời cổ nhân:
Đạo học vốn chẳng hai,
Học đạo là tu đạo.
Tu không học mù tăm tối,
Học không tu rỗng ngã mạn thôi.
Người tu học để sống đúng với đạo, để thắp sáng trí tuệ, để thương bằng hiểu biết. Vì chỉ có hiểu mới có thương, chỉ có học mới mở được con đường giải thoát. Và chỉ có học, tu cùng nhau, mới giữ được ngọn đèn Chánh pháp sáng mãi giữa thế gian.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Xây dựng ngôi trường hạnh phúc
Xiển dương Đạo pháp
11:34 20/11/2025
(Trích pháp thoại của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, ngày 15/6/2014 trong khóa tu 21 ngày tại Làng Mai, Pháp).
Cội tùng Phật giáo Việt Nam: Hoa đàm tuy rụng vẫn còn hương... (kỳ cuối)
Xiển dương Đạo pháp
08:00 17/11/2025
Tôi gặp Cụ ở Viên Minh đầu năm 2001, khi sương sớm còn đọng trên bờ đê sông Hồng sau chùa. Hai mươi năm trôi qua, hình bóng ấy vẫn nguyên vẹn: một vị “nông tăng” gầy gò, áo nâu guốc mộc, tay thoảng mùi đất vườn, mắt sáng sau cặp kính đã xước.
ADN của Phật trong mỗi chúng ta
Xiển dương Đạo pháp
19:43 16/11/2025
Thầy dạy: “Con Phật thì phải có ADN của Phật”. Những lời ấy nghe tưởng như ví von, nhưng càng suy ngẫm càng thấm.
Hạnh nguyện phước đức nhất là được phụng sự Phật pháp
Xiển dương Đạo pháp
19:36 15/11/2025
Trong đời sống nhiều biến động, người ta dễ tìm kiếm phước đức qua những hình thức bên ngoài: vật chất cúng dường, công quả vài ngày, hay những hành động thiện lành tức thời.
Xem thêm
