450
Không thấy đống rác trên đầu mình...
Trong đời sống thường ngày, chúng ta rất dễ nhận ra lỗi lầm của người khác, nhưng lại khó thấy sai lầm của chính mình.
Một câu nói vô tình, một hành động vụng về của ai đó có thể khiến ta cau mày, phán xét, thậm chí khinh thường. Còn khi chính ta mắc lỗi, ta lại có cả trăm lý do để bao biện, để tự cho mình là “có lý”. Ấy là một căn bệnh tinh vi - căn bệnh của cái ngã, của sự thiếu tỉnh thức trong mỗi con người.
Phật giáo gọi đó là “vọng tâm”, là thói quen nhìn ra ngoài nhiều hơn nhìn vào trong. Khi tâm chưa tĩnh, mắt sẽ luôn hướng về lỗi của người khác. Thấy ai nóng nảy, ta bảo họ kém tu; thấy ai tham lam, ta nghĩ mình cao thượng; thấy ai thất bại, ta cho rằng họ đáng đời. Nhưng hiếm khi ta tự hỏi: có khi nào mình cũng từng như vậy, hoặc đang như vậy mà không biết?
Khi quá bận nhìn lỗi người khác, ta vô tình để đống rác trong tâm mình ngày một lớn - rác của sự kiêu ngạo, thành kiến, tự cho mình đúng.
Thực ra, phán xét người khác dễ lắm. Nó khiến ta có cảm giác mình “cao hơn”, thấy mình thông minh, đạo đức, đúng đắn. Nhưng đó chỉ là ảo giác. Khi phê phán, ta đang đặt bản ngã lên bàn thờ. Khi chỉ trích, ta đang che đi phần bóng tối trong chính mình. Một người thật sự hiểu đạo không còn bận tâm ai đúng ai sai; họ chỉ quan tâm trong lòng mình còn bao nhiêu phần sân hận và bao nhiêu phần từ bi.
Có một câu chuyện nhỏ: Một thiền sư dạy đệ tử rằng, “Trước cửa nhà con, rác chất thành đống, mà con cứ đứng đó chê hàng xóm bẩn.” Người đệ tử im lặng, rồi cúi đầu nhận ra mình. Trong mỗi người đều có “đống rác” - những định kiến, tham vọng, oán hận, nghi kỵ - nhưng ta quen sống với chúng đến mức không nhận ra mùi hôi. Chỉ khi dừng lại, soi gương nội tâm, ta mới thấy được thứ cần dọn không nằm ngoài kia, mà ở ngay trong chính mình.
Người càng tu học, càng khiêm tốn. Càng có trí tuệ, càng ít phán xét. Vì họ hiểu rằng con người ai cũng có mặt sáng và mặt tối. Mỗi hành động, lời nói, thậm chí mỗi sai lầm của người khác đều có nguyên nhân sâu xa mà ta không biết hết. Có thể họ đang đau khổ, đang thiếu hiểu biết, hoặc chỉ là đang lạc hướng trong phút giây yếu lòng. Hiểu được điều đó, ta sẽ thấy thương thay vì giận, cảm thông thay vì kết án.
Trong các kinh Phật, Quán Thế Âm Bồ-tát là hiện thân của lòng lắng nghe. Ngài lắng nghe tiếng khổ của muôn loài mà không phán xét. Chỉ có lắng nghe thật sâu, ta mới hiểu; chỉ khi hiểu, ta mới có thể thương. Khi tâm có từ bi, mọi lỗi lầm của người khác trở thành tấm gương soi cho mình. Khi ta thấy người nóng giận, ta học cách bình tĩnh; thấy người nói dối, ta học giữ lời chân thật; thấy người kiêu mạn, ta học sống khiêm nhường.
Thay vì nhìn đời bằng con mắt phán xét, hãy nhìn bằng con mắt tuệ giác. Hãy tự hỏi mỗi ngày: hôm nay mình đã dọn được chút nào rác trong tâm chưa? Có giảm được phần sân si nào chưa? Có bước gần hơn đến sự bình an chưa? Khi mỗi người biết quay về dọn đống rác của chính mình, xã hội sẽ tự nhiên trong lành hơn, như con sông được khơi thông từ những giọt nước sạch ban đầu.
Bởi lẽ, chỉ khi ta ngừng chỉ tay về lỗi người khác, ta mới có thể bắt đầu hành trình hiểu mình. Và khi hiểu mình, ta sẽ hiểu tất cả. Vì hóa ra, thế giới ngoài kia chỉ là tấm gương phản chiếu tâm ta mà thôi.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Ta cứ tưởng thứ mình tìm nằm ở bên ngoài
Phật pháp và cuộc sống
10:00 20/11/2025
Khi trái tim chưa đủ đầy, nó sẽ yêu bằng mong muốn được lấp đầy. Khi trái tim chưa đủ tỉnh sáng, nó sẽ yêu bằng nỗi sợ và hờn ghen. Và ta không biết rằng đó chính là nguyên nhân khiến mọi thứ trở nên nặng nề: ta đang đặt vào người khác một nhiệm vụ không ai có thể làm thay ta đó là nhiệm vụ làm cho chính ta hạnh phúc.
Tuỳ bút: Thiền định
Phật pháp và cuộc sống
09:35 20/11/2025
Trong một lần trò chuyện về những chương trình trên màn ảnh truyền hình, một anh bạn thân bày tỏ với tôi, là có một chương trình anh rất thích, nhưng anh lại dị ứng với người dẫn chương trình nên không bao giờ anh xem. Anh nói với tôi anh ghét cái vẻ cao ngạo, trịch thượng của “cái thằng cha” dẫn chương trình đến nỗi anh không muốn mở cái kênh đó ra, chứ không phải đợi mở ra thấy cái mặt đáng ghét mới tắt máy, dù trong lòng anh rất thích chương trình đó. Cái ghét nó lấn át cả cái yêu, làm cho anh có chút khó chịu, không biết làm sao mà giải quyết. Và cho đến bây giờ, điều đó vẫn còn làm cho anh không được thoải mái chút nào.
Đại đức Thích Khải Tuấn tán thán Hoa hậu Hương Giang
Phật pháp và cuộc sống
16:48 19/11/2025
Chiều 19/11, phần thi Trang phục dân tộc - National Costume của Miss Universe 2025 đã thu hút sự theo dõi của hàng triệu khán giả toàn cầu.
Thiên thu vừa chợp mắt
Phật pháp và cuộc sống
16:30 19/11/2025
Mọi chấp đều rời rã/ Như sương tan ngọn đồi/ Một niệm buông trọn vẹn/ Trời hiện giữa lòng người...
Xem thêm
