450
Năm nền tảng đạo đức của con người tỉnh thức
Trong đạo Phật, người ta thường nói: “Giới là nền tảng của định và tuệ”. Cũng như căn nhà muốn vững phải có móng sâu, người tu học Phật pháp muốn có an lạc, trí tuệ phải bắt đầu từ việc giữ giới.
Nhưng Ngũ giới không chỉ dành cho người xuất gia, đó là năm nguyên tắc sống căn bản cho bất kỳ ai muốn hướng đến đời sống thiện lành, bình an giữa thế gian đầy biến động.
Ngũ giới gồm: không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối và không sử dụng chất gây say nghiện. Nhìn bề ngoài, đó là những điều “cấm làm”, nhưng nếu đi sâu vào ý nghĩa, ta nhận ra mỗi giới chính là một lời mời gọi sống tỉnh thức, nuôi dưỡng lòng từ bi và sự hiểu biết.
Giới thứ nhất - không sát sinh - dạy ta trân trọng sự sống, mở rộng tâm từ với mọi loài. Khi ta ngừng gây tổn thương, không chỉ thân tâm được an ổn, mà thế giới quanh ta cũng trở nên hiền hòa hơn. Trong thời đại con người dễ dàng làm hại nhau bằng lời nói, bằng bàn phím hay thái độ lạnh lùng, thì giữ giới này không chỉ là không giết, mà còn là học cách sống hiền lành, biết nâng niu sinh mệnh, kể cả trong suy nghĩ.
Giới thứ hai - không trộm cắp - nhắc ta sống trung thực và biết đủ. Trộm không chỉ là lấy của người khác, mà còn là chiếm đoạt công sức, cơ hội, hay niềm tin của người khác vì lòng tham. Giữ giới này chính là cách để ta bảo vệ sự liêm chính trong mình, biết trân quý công sức lao động và sống với lòng tự trọng.
Giới thứ ba - không tà dâm - không chỉ nói đến hành vi mà còn là sự trong sạch trong tâm ý. Trong một xã hội đầy cám dỗ, giữ giới này là bảo vệ hạnh phúc, sự thủy chung và lòng tôn trọng lẫn nhau trong tình cảm. Khi ta yêu bằng tâm lành, không chiếm hữu, không làm tổn thương, thì tình yêu trở thành năng lượng nuôi dưỡng, chứ không phải hủy hoại.
Giới thứ tư - không nói dối - là nền tảng của truyền thông chánh niệm. Lời nói có thể xây dựng niềm tin, cũng có thể phá hủy tình người. Giữ giới này là học cách nói lời chân thật, ái ngữ, biết lắng nghe và không gieo rắc thị phi. Thiền sư Thích Nhất Hạnh dạy: “Nói lời chân thật, hòa ái là cách sâu sắc nhất để tái lập truyền thông”. Một xã hội biết nói thật và lắng nghe nhau chính là xã hội có nền đạo đức vững vàng.
Giới thứ năm - không sử dụng chất say - nhắc ta giữ tâm tỉnh thức, không để thân tâm bị chi phối bởi rượu, ma túy hay bất cứ hình thức nghiện ngập nào. Say không chỉ là say men, mà còn là say danh, say tiền, say quyền, say sân hận. Giữ giới này giúp ta trở về làm chủ chính mình, không đánh mất lý trí trong những phút yếu lòng.
Ngũ giới không phải là những khuôn khổ khô cứng, mà là con đường tự do nội tâm. Khi giữ giới, ta không bị ràng buộc bởi nỗi sợ hình phạt, mà được giải thoát khỏi hệ quả của tham - sân - si. Người giữ giới không làm điều ác, nên lòng nhẹ; không gây đau khổ, nên tâm yên; không chạy theo dục vọng, nên sống an vui giữa cuộc đời.
Giữ giới cũng chính là góp phần làm lành xã hội. Một người không sát sinh thì xã hội giảm bạo lực. Một người không trộm cắp thì cộng đồng thêm an toàn. Một người không nói dối thì truyền thông trở nên trong sạch. Khi mỗi cá nhân biết giữ giới, thế giới chung quanh tự nhiên được thanh lọc.
Ngũ giới không phải là giáo điều tôn giáo, mà là năm nguyên tắc nhân bản. Ở đâu có lòng tôn trọng sự sống, có trung thực, có chung thủy, có chân thành và có tỉnh thức, ở đó có hạnh phúc. Bởi vậy, giữ giới chính là giữ cho tâm mình sáng, cho đời sống mình trong lành, và cho thế giới này thêm phần nhân hậu.
Giữa thời đại xô bồ, giữ giới chính là giữ tâm - tâm an thì cảnh an. Và khi mỗi người biết sống trong tỉnh thức, thế giới sẽ bớt khổ đau, con người sẽ gần nhau hơn, bởi gốc rễ của mọi hạnh phúc vẫn bắt đầu từ năm điều giản dị: không làm ác, không hại ai, biết thương, biết hiểu và biết sống đúng với lẽ phải trong lòng mình.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
“Thay đổi nhận thức, thay đổi cuộc đời”
Phật giáo thường thức
16:00 18/11/2025
“Đau khổ không phải là kết thúc, mà là tiếng chuông báo hiệu rằng bạn cần nhìn đời từ một góc khác.”
Súc sanh có vãng sanh được không?
Phật giáo thường thức
13:20 18/11/2025
Hỏi: Súc sanh có được vãng sanh không? Hộ niệm cho súc sanh có được không?
Phật dạy lục hòa là gốc của Tăng
Phật giáo thường thức
13:08 18/11/2025
Chữ Tăng tiếng Phạn là Sanga, dịch là hòa hợp chúng, tứ chúng hòa hợp lại là Tăng. Như vậy, sống hòa hợp với nhau gọi là Tăng. Tụi con nhìn lại các nơi có được sự hòa hợp không?
Mỗi phiền não mỗi cách trị
Phật giáo thường thức
10:30 18/11/2025
Phiền não là vô số. Mà vô số thì không thể trị bằng một thứ duy nhất...
Xem thêm
