Vẻ mộc mạc của ngôi chùa chốn rừng sâu, núi cao Chí Linh

Tôi đã có hành trình dài từ cực Nam chót vót tận cùng đất liền nước Việt, xuyên suốt đồng bằng phù sa Cửu Long, qua TP. HCM đến thánh địa một tôn giáo: Tòa thánh Cao Đài, Tây Ninh.

Ở thế đất gần vùng biên địa giáp Campuchia, tựa vào TP. HCM, một không gian rộng hang chục cây số vuông – từ đầu những năm 1920 – trở thành thánh địa của một tôn giáo: Đạo Cao Đài.

Đức hộ pháp sáng lập, mở đạo Phạm Công Tắc, đã kiến tạo một vùng tâm linh nơi thực hành triết lý tôn giáo đặc biệt của người  Việt, trong đấy đúc kết tinh hoa tam giáo đồng nguyên, có Phật giáo - Công giáo - Nho giáo, Phật thánh tiên. Bản thân hệ thống lý luận, tư tưởng, sự hành trị phụng sự tha nhân và lý tưởng tâm linh cùng lối kiến trúc vật chất cơ sở thờ tự, hành đạo, cơ quan hành chính của đạo, mang đậm nét riêng của một tôn giáo nội sinh ở Việt Nam (VN), bản sắc văn hóa VN, với một tầm vóc trình độ được ghi nhận trên thế giới.

Khác biệt giữa Hộ pháp trong Phật giáo và lực lượng tín ngưỡng dân gian thần quyền

Nội ô tòa thánh – nơi có các cơ sở chính yếu của tâm linh, bao gồm chính điện xây dựng từ 1931, các cơ quan làm việc của TW đạo Cao Đài, các cơ sở tự túc kinh tế, vườn, y viện… trải trong chừng 1 cây số vuông khép kín trong hơn 10 cửa kín đáo, trong đấy cửa số 1 dẫn vào chính điện, sau khi ngưỡng vọng qua tháp mộ bậc khai đạo, Phạm hộ pháp cùng các vị đạt đạo. Tả hữu có khán đài, ở giữa sân rất rộng trải thảm cỏ xanh được chăm chút…

Nội ô tòa thánh được lao động công quả chăm chút về vệ sinh, môi trường, giữ nguồn cây xanh đáng kể, trong đấy có một số cây quý vào hàng cổ thụ. Hoạt động tôn giáo của Cao Đài cả nước và hải ngoại được điều hành lãnh đạo từ đây theo cơ chế được thiết lập từ thời mở đạo.

Tôi đã được vị đạo hữu phận sự nghi lễ ở chính điện tận tâm trao đổi về lịch sử và tính chất Đạo Cao Đài, về Đức Hộ pháp, về triết lý tam giáo đồng nguyên và vai trò Phật giáo, hình ảnh Phật Thích Ca ở trên cao nhất vòm chính điện.

Chiều, các cô cậu bé có đạo thả diều ở khu đất trống gần cửa số 10 đã gọi thân thương từng cơ sở ở nội ô tòa thánh bằng tiếng: chùa! Chính điện, các cơ sở chuyên môn, tháp mộ, biểu tượng đạo...đều có hình ảnh Phật như một trọng tâm. Phật giáo tích hợp cùng các tinh hoa tư tưởng, tôn giáo hình thành nên một đạo xuất phát ở VN, thánh địa ở đấy và lan tỏa tinh thần, phương pháp tu học, và có một vai trò lịch sử cùng lịch sử dân tộc.

Đêm ở tòa thánh, có tiếng chuông ngân vang trong không trung không khác đêm ở các ngôi chùa Phật giáo và không ít khi được nghe tiếng niệm danh hiệu Phật: Nam mô A Đi Đà Phật...

Đạo Cao Đài có những đặc thù, về cơ bút, về kiến trúc, nghi lễ bên cạnh đặc thù về triết lý, lý luận, tư tưởng. Ở Cao Đài, bạn có thể ngạc nhiên - nếu là người ngoại đạo về ít tìm hiểu - khi thấy sự tôn kính phụng thờ Phật, các vị thánh, của văn hào victo hugo; trong giáo lý của đạo dày những biệt ngữ của Phật giáo, Công giáo, Nho giáo…

Một ngày một đêm ở tòa thánh Cao Đàì Tây Ninh, trải nghiệm không nhiều nhưng đủ lắng trong tâm thức tình cảm hay và lạ khi biết  đến một tôn giáo của Phật - Thánh - Tiên, nghe chuông và tiếng  nam mô dưới cờ tam sắc…

Âu cũng thấm thái hơn sự phong phú của tôn giáo, văn hóa Việt Nam trong dòng chảy  lịch sử dân tộc…Sâu sắc, đậm đà, thanh cao…

Lời Phật dạy về các tín ngưỡng dân gian