Ý nghĩa của nghi thức cúng phóng sinh

Cúng phóng sinh là một trong những việc làm mang ý nghĩa nhân văn cao được nhiều người áp dụng. Việc phóng sinh được tin tưởng rằng sẽ mang đến điềm lành, phúc đức cho người phóng sinh. Vì thế, những ai có điều kiện đều mong muốn giải thoát hay nói khác hơn là cho những sinh linh vô tội 1 con đường sống. Phóng sinh là đó là một việc thiện lành để tích tụ công đức, nhằm hoàn thiện tư lương ở trên con đường giác ngộ, giải thoát. Hiểu theo cách đơn giản hơn thì phóng sinh có nghĩa là phóng thích, thả đi tất cả những loài sinh vật khỏi sự giam cầm, ràng buộc hoặc đang bị đe dọa đến tính mạng. Cúng phóng sinh có thể làm quanh năm nhưng đặc biệt có ý nghĩa trong dịp rằm tháng Giêng-mở đầu cho một năm mới. Cúng phóng sinh dịp rằm tháng Giêng có thể bắt đầu từ ngày 11-15 âm lịch. 

Kinh Dược Sư Lưu Ly Bổn Nguyện Công Đức dạy rằng: “Cứu thả các sinh mạng được tiêu trừ bệnh tật, thoát khỏi các tai nạn. Người phóng sinh tu phước, cứu giúp muôn loài thoát khỏi khổ ách thì bản thân không gặp các tai nạn”.

Trong kinh Hoa nghiêm, phẩm Phổ Hiền hạnh nguyện dạy rằng: “Chúng sinh thương yêu nhất là thân mạng, chư Phật thương yêu nhất là chúng sinh. Cứu được thân mạng chúng sinh thì thành tựu được tâm nguyện của chư Phật”.

Khi thực hiện việc phóng sinh, chúng ta có thể thấu hiểu được chân lý vạn vật đều bình đẳng, đều có cảm giác, đều có tánh Phật, đều có thể thành Phật. Nhờ đó, chúng ta có thể khởi tâm từ bi với hết thảy chúng sinh, lại còn tôn trọng trân quí. Tiến thêm một bước nữa, trong cuộc sống hằng ngày có thể thực hiện việc giữ giới sát, ăn chay, cứu giúp sinh mạng muôn loài.

Tìm về tinh hoa nguồn cội và tinh thần hiếu sinh qua lễ phóng sinh

Phóng sinh là khi gặp một con vật bị nạn, mình ra tay cứu thoát, hoặc nhìn thấy một hoặc nhiều con vật sắp bị giết, mình bỏ tiền ra mua để cứu sống chúng. Người học Phật tăng trưởng lòng từ bi là điều rất cần thiết nhưng từ bi phải có trí tuệ. Ở góc độ tương đối, khi thực hiện phóng sinh, chúng ta có thể hành theo ý nghĩa sau:

– Phóng sinh phải phát xuất từ lòng từ bi, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ tật bệnh,…). Vì nếu không như vậy, việc phóng sinh tuy có tốt, nhưng hiệu quả lại rất hạn chế. Tâm từ bi không khởi sinh, còn nói gì đến chuyện nuôi dưỡng!

– Phóng sinh bằng cái tâm chứ đừng theo phong trào, làm việc bằng chánh kiến chứ không chạy theo số đông.

– Phóng sinh là tự do, không phân lượng lớn nhỏ, ít nhiều, không chọn ngày giờ tốt xấu, không nên chờ dịp này hay dịp khác,…. Vì các loại lươn, cá, ốc, thú rừng,… bị săn bắt phục vụ cho người ăn thịt lúc nào, ngày nào cũng có; mà thời lượng nào thì sự nguy cấp cũng đều như nhau. Nên khi ta phát tâm từ bi thì liền thực hiện, tùy vào khả năng từ một, hai con đến muôn ngàn con cũng phải lập tức cứu thoát chúng càng nhanh càng tốt, mà chẳng cầu được ai biết đến.

– Khi phóng sinh cần thực hiện âm thầm, chọn nơi vắng vẻ càng tốt, vì pháp sự này không nên kích thích lòng tham của những người săn bắt, tạo thêm nghiệp chướng cho họ mà chính chúng ta cũng bị giảm phần công đức.

– Phóng sinh là cơ hội để con vật có điều kiện quy y Tam Bảo và sám hối nghiệp chướng, việc làm tốt trong Đạo Phật, thể hiện lòng Đại từ Đại bi nên trong nghi thức phóng sinh có lễ quy y, sám hối cho con vật trước khi phóng sinh. Nhưng chúng ta cũng không nên quá chấp vào hình thức, tiến hành những nghi lễ rườm rà, câu nệ. Khi phóng sinh, thao tác phải nhanh nhẹn, rốt ráo; nghi lễ ngắn gọn nhưng đủ sức tế độ; không nên nặng phần hình thức, tránh cho các sinh vật phải chịu kéo dài nỗi khổ sợ hãi, ngột ngạt, tù túng vì bị giam cầm; có khi chúng phải mất mạng trước khi được ta phóng thích”.

Thực hành phóng sinh mỗi ngày

Lễ vật cúng phóng sinh tại nhà

Không cần quá cầu kỳ, chỉ cần đơn giản, gọn nhẹ sao cho thể hiện được lòng thành tâm nhất của mình.  Phật tử có thể dùng tôm, cá, cua, trạch, ốc, chim để phóng sinh. Lồng chim, thau nước sạch chứa cá, tôm chuẩn bị phóng sinh. Về số lượng mỗi loài sinh vật: Tuỳ khả năng và tuỳ tâm của gia chủ. 

Để có thể cúng phóng sinh được trọn vẹn, Phật tử cần chuẩn bị đầy đủ những lễ vật cần thiết và đặc biệt là một bài văn cúng phóng sinh ở nhà. Trước tiên, cần chuẩn bị một số lễ vật như sau: 1 mâm cơm chay; 1 bình hoa và 1 đĩa trái cây; 1 bát gạo; nhang, đèn; 1 đĩa bánh cúng.

Phật tử có thể thực hiện phóng sinh tại bất kỳ nơi đâu, tuy vậy cần đảm bảo đầy đủ những đồ vật như trên. Sau đó, đọc văn khấn phóng sinh và cầu nguyện bình an, sức khỏe, những điều mong ước của chính mình.

Nghi thức cúng phóng sinh

Nguyện hương

Hôm nay nhân ngày Rằm tháng giêng, có thiện nam tín nữ pháp danh là.... phát tâm mua chuộc mạng sống các loài vật như cá, chim, đây để phóng sinh. Cúi mong chư Phật, chư Bồ tát thường ở mười phương từ bi quang giáng đàn tràng này để gia hộ cứu giúp cho các chúng sinh đây thoát khỏi cảnh chết chết chóc, do con người và các loài vật, ăn nuốt lẫn nhau.

Ngưỡng nguyện thập phương thường trụ từ bi quang giáng đàn tràng này chứng minh gia hộ. (OOO) (3 lần). (Đánh chuông)

Tán dương giáo pháp 

Pháp Phật sâu mầu chẳng gì hơn

Trăm ngàn muôn kiếp khó được gặp

Nay con nghe thấy xin trì tụng

Nguyện hiểu chân kinh nghĩa nhiệm mầu.

Nam mô khai pháp tạng Bồ-tát. (3 lần) O

Tán Phật 

Đại từ đại bi thương chúng sinh.

Đại hỷ đại xả cứu muôn loài.

Tướng đẹp sáng ngời dùng trang nghiêm.

Chúng con chí tâm thành đảnh lễ.(OOO)

Đảnh lễ Tam Bảo 

Nhất tâm đảnh lễ: Tất cả chư Phật ba đời thường trú trong mười phương. (Lạy một lạy) O

Nhất tâm đảnh lễ: Tất cả Chánh pháp ba đời thường trú trong mười phương. (Lạy một lạy) O

Nhất tâm đảnh lễ: Tất cả Tăng bậc hiền Thánh ba đời thường trú trong mười phương. (Lạy một lạy) (OOO)

Chúng sinh chim (cá)...sám hối

Chúng sinh chim (cá)........ lỡ tạo bao ác nghiệp

Đều do vô thỉ tham sân si

Từ thân miệng ý phát sinh ra.

Hôm nay thảy đều xin sám hối. Nam-mô Bồ-tát cầu sám hối. (3 lần)

Bài văn cúng phóng sinh

Này hỡi các loài cầm thú,

Lắng tai nghe rõ những điều dạy răn.

Dù là bơi trước lặn sau,

Bay cao hay thấp cũng chung một nồi.

Các ngươi thường gặp nạn sát sinh,

Khó giữ an toàn mạng sống này,

Hôm nay nhờ gặp thiện nhân,

Cứu ngươi thoát khỏi, chết trong ngậm ngùi. Vậy ngươi hãy hồi đầu qui Phật,

Và dốc lòng qui Pháp, qui Tăng.

Qui rồi tội chướng sạch dần,

Nhờ tu phước đức tâm bừng sáng trong.

Xin đại chúng ra tay cứu khổ,

Phát tâm cầu Phật độ chúng sinh,

Cùng nhau dốc một lòng thành,

Cầu cho ra khỏi si mê đọa đày.

Chúng sinh chim (cá)...quy y 

- Chúng sinh Chim, (cá)... quy y Phật

- Chúng sinh Chim, (cá). quy y Pháp

- Chúng sinh Chim, (cá). quy y Tăng

- Chúng sinh Chim, (cá). quy y Phật, bậc phước trí vẹn toàn.

- Chúng sinh Chim, (cá).quy y Pháp, đạo giải thoát si mê.

- Chúng sinh Chim, (cá). quy y Tăng, bậc tu hành chân chính.

Nam-mô Phật bổn sư Thích Ca Mâu Ni.(OOO)

- Chúng sinh Chim, (cá).tự quy y Phật: Nguyện cho chúng sinh. Hiểu thấu đại đạo. Phát tâm vô thượng. 

- Chúng sinh Chim, (cá)...tự qui y Pháp: Nguyện cho chúng sinh. Thâm nhập ba tạng. Trí tuệ như biển.

- Chúng sinh Chim, (cá)...tự qui y Tăng: Nguyện cho chúng sinh. Quản lý đại chúng. Tất cả không ngại.

Nguyện cầu an lành 

Nguyện ngày an lành, đêm an lành,

Đêm ngày sáu thời, đều an lành,

Nguyện đức Từ Bi, thường gia hộ.

Hết thảy sáu thời, đều an lành.

Nguyện ngày an lành, đêm an lành,

Đêm ngày sáu thời, đều an lành,

Nguyện chư Tam Bảo, thường gia hộ.

Hết thảy sáu thời, đều an lành.

Nguyện ngày an lành, đêm an lành,

Đêm ngày sáu thời, đều an lành,

Nguyện chư hộ pháp, thường ủng hộ,

Hết thảy sáu thời, đều an lành.

Nam-mô Tiêu tai giáng cát tường Bồ-tát. (OOO)

Chí tâm hồi hướng

Chúng sinh vô biên thệ nguyện độ.

Phiền não vô tận thệ nguyện đoạn.

Pháp môn vô lượng thệ nguyện học.

Phật đạo vô thượng thệ nguyện thành.

Nguyện đem công đức phóng sinh này.

Hướng về khắp tất cả Đệ tử và chúng sinh.

Đều trọn thành Phật đạo.(OOO)