450
Tâm an quý hơn tiền bạc
Trong đạo Phật, lời dạy "tâm an quý hơn tiền bạc" không phải chỉ là một câu châm ngôn khuyên răn đạo đức thông thường, mà là một chân lý thực nghiệm sâu sắc, được Đức Phật chỉ rõ qua nhiều bài kinh trong Tam Tạng.
Tâm an (Cittassa Santi) là mục tiêu tối thượng của đời sống phạm hạnh
Trong kinh Pháp Cú (câu 205), Đức Phật dạy:
"Arogya parama labha, Santutthi paramam dhanam. Vissasa parama nati, Nibbānam paramam sukham."
(Không bệnh là lợi ích cao quý, Biết đủ là của cải tối thượng, Thành tín là bà con tốt nhất, Niết-bàn là an lạc tối cao.)
Ở đây, "biết đủ" (santutthi) chính là nền tảng của tâm an. Của cải tối thượng không phải là vàng bạc, mà là sự thỏa mãn nội tại, không bị tham ái (taṇhā) chi phối.
Tiền bạc (Āmisa) có bản chất bất an và vô thường
Tiền bạc, danh vọng, tài sản thuộc về thế gian pháp (lokadhamma), luôn chịu sự chi phối của vô thường (anicca), khổ (dukkha) và vô ngã (anattā). Chúng có thể mất đi bất cứ lúc nào do trộm cướp, hỏa hoạn, lụt lội, hoặc bị vua quan tịch thu (theo các bài kinh về tám pháp thế gian).
Kinh Tăng Chi Bộ (Anguttara Nikāya) nhấn mạnh: Ngay cả khi có nhiều tài sản, con người vẫn lo âu vì phải bảo vệ chúng, tham lam muốn có thêm, và sợ hãi khi mất đi. Đó là "khổ vì sở hữu".
Tâm an là cội nguồn của hạnh phúc thực sự (Sukha)
Trong Kinh Hạnh Phúc (Mangala Sutta), những điều đem lại hạnh phúc cao quý đều liên quan đến trạng thái tâm: "Tâm không dao động trước những thăng trầm của đời sống", "Tâm được an tịnh, không ô nhiễm".
Kinh Pháp Cú câu 200 cũng nói: "Hãy vui với tâm an lạc, hãy hoan hỷ trong Chánh pháp. Người thấy được pháp vi diệu, sẽ sống không còn sợ hãi."
Hạnh phúc từ tâm an là thứ không thể bị đánh cắp, không thể bị hủy hoại, trái ngược với hạnh phúc mong manh dựa trên vật chất.
Tu tập để đạt được tâm an
Theo truyền thống Phật giáo, con đường duy nhất đưa đến tâm an là Giới-Định-Tuệ (Sīla-Samādhi-Paññā):
· Giới (Sīla): Sống đạo đức, không sát sanh, không trộm cắp, không tà hạnh... Đây là nền tảng để lương tâm trong sạch, không lo sợ hậu quả ác nghiệp.
· Định (Samādhi): Thực hành thiền chỉ (Samatha) để làm lắng dịu phiền não, đạt được tâm an tịnh, không bị chi phối bởi tham-sân-si.
· Tuệ (Paññā): Dùng trí tuệ quán chiếu thấy rõ bản chất thực của mọi thứ (tam tướng: vô thường, khổ, vô ngã). Khi thấy rõ, tâm sẽ buông bỏ (nekkhamma) mọi bám víu vào tiền bạc và vật chất.
Ví dụ từ cuộc đời đức Phật và các vị A-La-Hán
Đức Phật, khi còn là Thái tử Siddhattha, đã từ bỏ cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con ngoan để tìm kiếm sự an lạc vĩnh cửu của tâm hồn. Ngài chứng minh rằng hạnh phúc thực sự không nằm ở bên ngoài.
Trưởng lão Mahā Kassapa (Đại Ca Diếp), vị đệ tử đệ nhất hạnh đầu đà, sống đời giản dị trong rừng sâu với tâm an lạc giải thoát, là minh chứng sống cho chân lý này.
Thực tiễn trong đời sống
Lời dạy này không có nghĩa là phải từ bỏ mọi của cải vật chất, mà là không lệ thuộc vào chúng, không xem chúng là mục đích tối hậu của hạnh phúc.
Người có trí (paññāvā) biết sử dụng tiền bạc một cách chánh niệm: để nuôi sống bản thân, gia đình, hỗ trợ việc bố thí (dāna) và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tu tập.
Biết đủ (santutthi) với những gì mình có là một trong bảy pháp của bậc Thánh (trong Tăng Chi Bộ). Đây là chìa khóa của tâm an.
Tâm an là trạng thái giải thoát khỏi tham ái và sợ hãi, là hạnh phúc tối thượng dẫn đến Niết-bàn.
Tiền bạc chỉ là phương tiện tạm thời, có giá trị tương đối trong đời sống thế tục, nhưng không thể mua được sự an lạc nội tâm.
Câu nói "Tâm an quý hơn tiền bạc" là lời nhắc nhở sâu sắc về ưu tiên của đời sống tâm linh: Hãy đầu tư vào việc tu tập tâm, vì đó là tài sản vô giá duy nhất ta có thể mang theo sau khi chết, và là nền tảng cho hạnh phúc đích thực ngay trong hiện tại.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Tâm an quý hơn tiền bạc
Phật giáo thường thức
16:30 22/12/2025
Trong đạo Phật, lời dạy "tâm an quý hơn tiền bạc" không phải chỉ là một câu châm ngôn khuyên răn đạo đức thông thường, mà là một chân lý thực nghiệm sâu sắc, được Đức Phật chỉ rõ qua nhiều bài kinh trong Tam Tạng.
Người con vốn là “người đòi nợ” thì có phạm tội bất hiếu không?
Phật giáo thường thức
15:45 22/12/2025
Hỏi: Người cha người mẹ kiếp trước thiếu nợ, nên đời này chủ nợ đầu thai làm con để đòi nợ, vì đòi nợ nên người con phá của, chơi bời lêu lổng. Như vậy người con vốn là người đòi nợ có phạm tội bất hiếu không?
Lý do sau thọ Đại giới vị Tăng Ni không rời thầy ít nhất 5 năm?
Phật giáo thường thức
15:04 22/12/2025
Câu hỏi “Tại sao một vị tu sĩ đã thọ đại giới vẫn cần gần thầy ít nhất năm năm?” chạm đến cốt lõi của con đường tu học trong Phật giáo: tu không chỉ là giữ giới, mà là chuyển hóa thân - khẩu - ý bằng đời sống có thầy, có tăng thân, có kỷ cương và có chiều sâu nội tâm.
Thiên kiến là gì?
Phật giáo thường thức
12:50 22/12/2025
Thiên kiến là khuynh hướng suy nghĩ, đánh giá hoặc phản ứng theo một chiều lệch nhất định, không hoàn toàn dựa trên sự thật khách quan, mà bị chi phối bởi kinh nghiệm cá nhân, cảm xúc, niềm tin sẵn có hoặc môi trường xã hội.
Xem thêm
