Bài 24. Nghĩa thật các pháp

Phiên âm Hán Việt:

Sơ tức Tướng Vô Tánh,

Thứ vô tự nhiên tánh,

Hậu do viễn ly tiền

Sở chấp ngã pháp tánh.

Việt dịch: 

Trước là tướng không tánh

Kế không tự nhiên tánh

Sau là lìa tánh trước

Tức tánh chấp ngã pháp

Thực giải:

Bài này thuyết minh lý giải rõ ràng về ba không tánh (tam vô tánh) để người học Duy thức có thể nắm được bản chất, tự thể của mọi sự vật hiện tượng, thực tính của vạn pháp, chân lí của cuộc đời.

Trước tiên là Tướng vô tánh, kế đến là Vô tự nhiên tánh, và sau cùng là Thắng nghĩa vô tánh, vì nó xa lìa các tánh chấp ngã và chấp pháp.

Tướng Vô Tánh: Nói tất cả tướng của vạn pháp là vốn không có thật tánh, cho đến danh xưng (tên gọi) của vạn pháp cũng không có thật tánh, chỉ là tạm đặt để dễ phân biệt mà thôi, vì thế cho nên gọi là tướng vô tánh.

Vô Tự Nhiên Tánh, nghĩa là vạn hữu trong vũ trụ này do nhiều nhân duyên sanh khởi vốn không có tự tánh. Vạn pháp do nhân duyên sanh chứ không phải do tự nhiên sanh; vạn pháp do nhân duyên sanh tức Y tha khởi đây đã không có tự tánh thì thuyết tự nhiên sanh kia cũng không có tự tánh cho nên gọi là Vô Tự Nhiên Tánh.

Thắng Nghĩa Vô Tánh: Thắng nghĩa là nghĩa tuyệt đối, nghĩa vi diệu, nghĩa thù thắng, nghĩa chân thật này đã xa lìa hẳn tánh chấp ngã và chấp pháp tức Viên thành thật tánh của các pháp.

Đây chính là chân lý, là nghĩa sâu sắc, nghĩa chân thật của vạn pháp, là bản chất của mọi sự vật hiện tượng.

Hiểu thấu được nghĩa thật các pháp là là nắm được bản chất, quy luật của con người, cuộc đời và vũ trụ

Người nào thông suốt, thấu đạt được thắng nghĩa vô tánh này, là người tìm ra chân lí, là người hiền triết, là người thông đạt, là bậc đạt đạo.