Thực giải 30 bài tụng Duy thức (20)

Bài 21. Tánh Viên Thành Thật

Phiên âm Hán Việt:

Y Tha Khởi tự tánh,

Phân biệt duyên sở sanh,

Viên Thành Thật ư bỉ,

Thường viễn ly tiền tánh.

Việt dịch: 

Tự tính y tha khởi

Do phân biệt duyên sinh

Tự tính viên thành thật

Là lìa hẳn tính trước

Thực giải:

Bài này tiếp tục nói rõ bản chất của mọi sự vật hiện tượng, thực tính của vạn pháp theo quan điểm của Duy thức.

Tự tánh của các pháp vốn là Y tha khởi tức do các duyên phân biệt sanh ra. Y tha khởi nghĩa là tất cả các sự vật hiện tượng, các pháp ( cả ngoại pháp và nội pháp) đều do nhân duyên mà sanh khởi, hiện hành. Kinh Duyên khởi nói: Cái này có nên cái kia có, cái này sanh nên cái kia sanh.

Duyên sanh ở đây là nhân duyên sanh. Theo Duy thức, duyên sanh được phân ra bốn thứ: Nhân duyên, Đẳng vô gián duyên, Sở duyên duyên và Tăng thượng duyên.

Nhân duyên: Chỉ cho nhiều điều kiện liên quan đến sự sinh khởi và các điều kiện thúc đẩy nhân thành quả. Từ nhân tới quả ắt phải đầy đủ các duyên. Nhân duyên của Duy thức chính là sự vận hành tương tác liên tục của các chủng tử trong A lại da.

Đẳng vô gián duyên: Còn gọi là Thứ đệ duyên chỉ cho các duyên nối nhau tương tác liên tục, không có kẻ hở, không gián đoạn, niệm trước làm duyên cho niệm sau sinh khởi

Sở duyên duyên: Còn gọi là Duyên duyên. Chữ duyên trước chỉ cho cảnh sở duyên (đối tượng để tâm thức phan duyên, tác ý), chữ duyên sau chỉ cho một trong các duyên sinh khởi vạn pháp

Tăng thượng duyên: Chữ tăng ở đây nghĩa là gia tăng, tăng cường thêm các điều kiện để các pháp sinh khởi, thành quả.

Tự tính Viên thành thật (chân thật viên mãn) ngay nơi các pháp mà tánh Y tha khởi thường xa lìa tánh biến kế chấp. Viên thành thật là thế tánh chân thật của vạn pháp, cũng gọi là Phật tánh, Chân như, Pháp tánh...

Tính này không còn sở tri chướng và phiền não chướng.

Tánh Viên thành thật là chân lý của vạn pháp, bản chất của mọi sự vật hiện tượng, khi tánh Y tha khởi xa lìa tánh Biến kế sở chấp thì chính là tánh Viên thành thật chứ không phải tìm đâu xa, không phải ngoài tánh Y tha khởi.