Trà và trà đạo trong văn hóa tinh thần người Hàn Quốc

Phương danh “Trà” là từ dùng để chỉ loại thức uống được pha nước đun sôi, từ búp và lá cây chè đã được sao và chế biến. Nhưng người Hàn Quốc dùng từ “Trà”, theo phát âm là "Cha" để chỉ các loại nước uống nói chung. Ví dụ như người Hàn Quốc hay bảo nhau  "Chúng ta cùng uống Trà nhé!" có nghĩa là “chúng ta uống nước nhé !”. 

Trong các loại trà thì trà mạn là thức uống cần có thời gian nhàn rỗi. Để có chung trà ngon, đầy đủ hương vị người ta dùng nước suối, hay nước sạch thiên nhiên từ sông ngòi được lóng trong, hoặc nước sương đọng trên lá sen, đun sôi, chờ khi nước giảm nhiệt lượng đi một chút rồi mới pha trà. Sau đó, phải chờ cho trà ngấm thì mới rót ra uống. 

Đa số cho rằng uống trà mạn là lãng phí thời gian, là không phù hợp với nhịp sống tất bật hối hả của thời hiện đại. Đó là vì họ không biết giá trị trong lúc chờ uống trà, thì cuộc trò chuyện giữa chủ nhà và khách đến chơi sẽ diễn ra một cách thoải mái tự nhiên. Còn nếu uống trà một mình thì đây sẽ là khoảnh khắc riêng tư giúp người ta tận hưởng được hương vị thơm ngon tinh tế của chén trà và là phút giây thư giản tuyệt vời. Làn nước trà xanh óng ánh trong chiếc chén sành trinh trắng trong ngần được coi là "Phong lưu" là "Đạo" trong quan niệm của người Hàn Quốc xưa. 

Người Hàn đã biết thưởng thức văn hóa trà đạo, uống trà từ thời tam quốc trên bán đảo Hàn Quốc gồm Goryeo (Cao Ly) miền Bắc, Baekje (Bách Tế) ở miền Tây Nam và Silla (Tân La) ở miền Đông Nam.

Ý nghĩa dâng trà trong nghi lễ Phật giáo hết sức đặc biệt. Khắp chốn Thiền môn, chúng ta có thể tìm thấy hình ảnh dâng trà được khắc hoặc vẽ trên các chuông lớn hoặc tranh Phật giáo. 

Vị Tiền bối có công đưa đưa "trà" thành "đạo" ở Hàn Quốc trong thời hậu Joseon (Triều Tiên) là Thiền sư Thảo Y (1786~1866), được nhân dân sùng kính tôn vinh Thánh Trà Thảo Y Thiền Sư. Ngài dựng một Thảo Am nhỏ, mái lợp rơm, tường vách đất mang tên Nhất Chi Am. Thảo am được dựng trong khuôn viên Đại Hưng cổ tự, huyện Hải Nam (Haenam-gun), tỉnh Toàn La Nam Đạo (Jeollanam-do), nơi Thảo am thanh vắng, Ngài chuyên canh trồng chè và tỉnh tâm tu hành. 

Nhất Chi am

Ngài truyền tụng rằng : “Việc cuốc đất trồng Trà và thưởng thức Trà Đạo so với sự tu hành chẳng khác. . .” Những áng thơ in đậm nét tình Đời ý Đạo trong tuyển tập thơ Đông Trà Tụng của mình, Ngài đã giới thiệu với độc giả cách chế biến, phân loại trà, cách uống và thưởng thức trà, sự ưu việt của hương, vị, phong cách và dược lý của trà Hàn Quốc hơn hẳn so với trà Trung Quốc:

“Tiếng nước sôi trong veo sao tĩnh lặng

Hương trà thơm mát dịu thấu tới xương

Tâm hồn vu vơ bừng tỉnh giấc

Mây trắng trăng thanh hai vị khách hững hờ

Liệu có bằng nơi đây của người tu niệm!”

Qua vài dòng tâm sự mộc mạc, thấu tình đạt lý, Ngài đã thể hiện phần nào được niềm an lạc hạnh phúc của một người thư giãn với chén Trà thơm ngon tinh khiết trong đêm khuya thanh vắng. Sống ở đời mỗi người chúng ta nên tự thưởng cho mình những khoảnh khắc êm đềm thơ mộng này.

Nhà thư họa nổi tiếng trong thời Triều Tiên (Joseon) có tên là Kim Jeong-hee (Kim Chính Hỷ) (1786-1856) hiệu Chusa (Thu Sử) thường thư từ giao lưu đối ẩm Trà đạo ấm tình đạo hữu với Thảo Y Thiền Sư. Một bức thư gởi Thiền sư Thảo Y về việc cho uống Trà đã viết :

“Ta không nhớ Thiền sư,

Cũng không mong thư của Người.

Nhưng vì nhớ vị Trà lưu tình không hôm nọ

Rồi ta sẽ đến để uống Trà.

Thư từ có chi mà viết

Chỉ là món nợ hai năm xin được trả một lần

Xin người nhớ cho đừng chậm chễ

Ta cũng mặc tình qua lại chữ lễ nghi”.

Sau khi nhận được bức thư này, Thảo Y Thiền Sư đã gửi trà kèm theo thư cho Kim Jeong-hee. Thư đáp rằng :

“Say hương Trà mắt như bừng sáng

Có hay không thư người gửi ta cũng chẳng màng!”

Nhị vị danh nhân nghệ sĩ tài ba trọng nghĩa tình đạo hữu là vậy mà thư từ qua lại cho nhau sao thật chất phác, mộc mạc và gần gủi đời thường đến vậy? Dù nhịp sống ngày nay có bận bịu đến đâu thì chúng ta cũng nên giành cho nhau một khoảnh khắc thư giãn, bên nhau cùng uống chén Trà nóng để trút bầu tâm sự và thanh thản hồn nhiên để nhìn thế sự thăng trầm biển dâu thay đổi theo tháng ngày. 

Là một Thiền sư Phật giáo của thời đại Triều Tiên (Choseon), Ngài cũng là một bậc thầy về pha trà, và gần đây đã được công nhận như là bậc Thánh khai sáng Trà đạo Hàn Quốc, người đưa nghệ thuật pha Trà, tiếp hơi thở cuộc sống mới tại Hàn Quốc. Vào năm 1997, Thiền sư Thảo Y đã được chọn là danh nhân văn hóa trà đạo. 

Từ văn hóa Trà đạo Hàn Quốc, hương vị của Trà đạo lan tỏa khắp chốn nhân gian, đã đem lại nguồn cảm hứng cho các danh nghệ sĩ đã ngẫu hứng sáng tác những nhạc phẩm để lại cho hậu thế:

* Nhạc phẩm Cheongseonggok (Thanh thanh khúc) / Lee Du-won (sáo trúc ngắn Danso)

* Nhạc phẩm Dongdasong (Đông Trà Tụng) / Park Il-hun (sáng tác), Kim Byeong-oh (hát), Kim Jeong-su (sáo trúc ngang lớn Daegeum), Lee Ji-yeong (đàn tranh 12 dây Gayageum)

* Nhạc phẩm “Barami Jeonhaneun Mal” (Lời gió đưa) / Kwon Jeong-gu (sáng tác), Han Chung-eun (sáo trúc ngang nhỏ Sogeum), Noh Eun-ha (đàn nhị Haegeum), Kwon Jeong-gu (ghi-ta)