TT.Giác Nhường: Trụ trì cần gắn bó giữa nội tu và ngoại hóa

Theo đó, khóa Bồi dưỡng trụ trì năm nay hướng đến bồi dưỡng năng lực hành đạo, bồi dưỡng cốt lõi đạo tâm, qua tham luận, TT. Giác Nhường bày tỏ những suy tư, cảnh tỉnh và định hướng người trụ trì trong tình hình mới.

Đầu tiên, chia sẻ về khái niệm “trụ trì”, Thượng tọa cho biết, khái niệm này vốn không có trong kinh điển thời Đức Phật, mà chỉ mang tính phương tiện hoằng pháp khi Phật giáo du nhập và phát triển theo bối cảnh xã hội.

Tuy nhiên, ý nghĩa cốt lõi của vị trụ trì vẫn được Đức Phật nhấn mạnh trong lời dạy cho chư Tăng: “Hãy là người thừa tự pháp, chớ là người thừa tự tài vật”.

Từ đó, Thượng tọa khai triển khái niệm “Trụ pháp vương gia, Trì Như Lai tạng”, nhấn mạnh vai trò người trụ trì như là cột trụ giữ gìn Chánh pháp tại trú xứ, là nhân tố kết nối đạo pháp với đời sống xã hội, là trụ cột giúp ngôi Tam bảo trở thành điểm tựa tinh thần cho cộng đồng.

Song, trong bối cảnh mới, khi Phật giáo Việt Nam đang chuyển mình cùng đất nước, mỗi ngôi Tịnh xá đã trở thành tổ chức trực thuộc của Giáo hội, không còn đơn thuần là nơi tu học. Điều này đặt ra cho vị đảm nhiệm trụ trì yêu cầu cao hơn đối với vai trò và năng lực vận hành đạo tràng, Tịnh xá.

Thượng tọa trăn trở: “Sau khi tổ chức hành chính Nhà nước được tinh gọn, việc thành lập Ban Quản trị cơ sở tự viện là bắt buộc, người trụ trì phải kiêm nhiệm chức vụ Trưởng ban, đồng thời chịu trách nhiệm điều hành hành chánh, kết nối chính quyền, tổ chức Phật sự, hướng dẫn đồ chúng và đào tạo nhân sự kế thừa. Vì vậy, người trụ trì ngày nay không chỉ cần có đạo hạnh, không thể chỉ lo nội tu, mà còn cần có tầm nhìn và năng lực ứng xử phù hợp với thời đại như: năng lực quản lý, am hiểu pháp luật, thông thạo hành chánh giáo hội và biết ứng dụng công nghệ”.

Trước những thay đổi và đòi hỏi của thời duyên, Thượng tọa chỉ ra những hạn chế mà một số trú xứ hiện đang mắc phải như: thiếu năng lực tổ chức, chưa cập nhật quy định mới của Giáo hội và pháp luật, yếu trong truyền thông hoằng pháp, hoặc chưa phát huy vai trò “tiếp Tăng độ chúng” - những yếu tố quyết định sự tồn tại của ngôi Tam bảo.

Thượng tọa đặc biệt đề cao trách nhiệm “tiếp Tăng độ chúng” của vị trụ trì khi dẫn lời kinh Trung Bộ số 65: “Hãy bảo vệ người tu có chút ít lòng tin như bảo vệ con mắt còn lại”. Hay trong kinh Bhaddali với lời Phật dạy đầy tình thương: “Chúng ta chớ để chút ít lòng tin, lòng thương của vị ấy bị đoạn diệt”, để nhấn mạnh rằng người trụ trì cần vừa từ bi vừa nghiêm trì giới luật.

Theo Thượng tọa, việc tiếp Tăng độ chúng không chỉ là thế phát - độ người xuất gia, mà còn có trách nhiệm nuôi dưỡng, dìu dắt và bảo hộ đồ chúng tại trú xứ - là trách nhiệm nối dài mạng mạch đạo pháp của vị trụ trì.

Trong đó, Thượng tọa đặc biệt lưu ý đến sự khéo léo trong giáo hóa và sự nghiêm túc trong kỷ cương, thông qua dẫn chứng từ tấm gương của Ni trưởng Huỳnh Liên - người từng thay đổi nội quy nấu ăn tại Tịnh xá Ngọc Phương để bảo vệ các vị tập sự không bị tổn thương bởi sự quấy nhiễu của hộ pháp nữ.

"Điều đó thể hiện tình thương nhưng không buông lung, tinh thần nghiêm túc nhưng không hà khắc, nuôi dưỡng niềm tin, nhưng không dung dưỡng sai phạm, mà mỗi vị trụ trì cần học hỏi".

Từ đây, TT.Giác Nhường đi đến sự khẳng định về giá trị của mô hình “sống chung tu học” thông qua các thời khóa thiền định - khất thực - thuyết pháp mà Tổ sư Minh Đăng Quang đã khai sáng.

Thượng tọa nhận định, những pháp hành như “Niết-bàn thời khắc biểu - trú dạ lục thời”, y bát truyền thống, cúng hội, tụng Chơn lý… cần được khôi phục và duy trì như nền tảng cho sự sống còn của Hệ phái.

Cuối tham luận, TT.Giác Nhường khẳng định: “Người trụ trì không chỉ là người ‘trụ’, mà còn phải là người ‘hành’. Tức, luôn gắn bó giữa nội tu và ngoại hóa, giữa truyền thống và thực tiễn, giữa hoằng pháp và hộ pháp. Như lời Tổ sư dạy: ‘Có hành cũng phải có trụ. Hành - trụ đi đôi mới phải đạo’.” Đây là một nguyên lý thể hiện rõ sự quân bình giữa du hóa và an trú, giữa nội tu và ngoại hóa, giữa giữ đạo và độ sanh.

Nhấn mạnh, Thượng tọa nói, người trụ trì phải biết thích ứng linh hoạt nhưng vẫn giữ vững cốt lõi giới - định - tuệ, để ngôi Tam bảo tại trú xứ trở thành nơi nương tựa vững chắc cho người dân và Phật tử địa phương.

Khóa bồi dưỡng diễn ra 7 ngày, có 360 Tăng Ni tham dự

Sáng 5/7, tại Pháp viện Minh Đăng Quang (số 505 Võ Nguyên Giáp, P.Bình Trưng, TP.HCM), chư Tôn đức Hệ phái Phật giáo Khất sĩ đã trọng thể khai mạc khóa Bồi dưỡng Trụ trì PL.2569 – DL.2025, với chủ đề “Phật giáo Khất sĩ: Hội nhập & Phát triển”.

Khóa bồi dưỡng quy tụ gần 360 Tăng Ni tham dự, gồm chư Tôn đức là trụ trì, phó trụ trì, tri sự, Tỳ-kheo và Tỳ-kheo-ni (từ 3 hạ trở lên) thuộc 6 Giáo đoàn Tăng và Ni giới trong Hệ phái, cùng với khoảng 80 vị hành giả An cư tại trường hạ Pháp viện Minh Đăng Quang.

Khóa học kéo dài 7 ngày, từ ngày 5 – 11/7/2025 (11 – 17/6/Ất Tỵ), bao gồm các buổi giảng huấn, chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận chuyên đề thiết thực, gắn với đời sống của một vị trụ trì trong bối cảnh xã hội hiện đại.

Khóa học nhằm củng cố lý tưởng Phạm hạnh, hun đúc tinh thần phụng sự Tam bảo, đồng thời trang bị kiến thức pháp luật, quản trị tự viện và kỹ năng hoằng pháp cho chư Tăng Ni trong vai trò trụ trì. Qua đó, mỗi vị tham học có thể nắm vững đường lối tu học và hành đạo theo tinh thần Tổ sư Minh Đăng Quang, cũng như có thể hiểu rõ vai trò của mình trong mối liên hệ với Giáo hội, chính quyền và cộng đồng. Từ đó, làm tăng trưởng năng lực giáo hóa, thích ứng với sự đa dạng tâm lý và trình độ của quần chúng trong thời đại hội nhập.

Tham dự khóa học cũng góp phần giúp chư vị trụ trì phát triển kỹ năng “ứng phó đạo tràng”, xử lý các vấn đề pháp lý, truyền thông và nhân sự một cách hòa hợp và khéo léo. Đồng thời, hình thành thái độ tu tập và hành đạo chánh niệm, bao dung, biết kính trên nhường dưới, để làm gương sáng trong hàng Tăng đoàn và giữa xã hội.