Thứ năm, 04/09/2025, 13:47 PM

Tu tập dễ hay khó?

Minh - Phong

Có nhiều người nghĩ rằng đi tu là để trở thành một con người đạo đức, sống chuẩn mực, làm gương cho xã hội.

Nhận định đó đúng nhưng chưa đủ, và nếu chỉ dừng ở đó thì chưa chạm tới cốt lõi của Phật giáo. Trong các tôn giáo khác, tôi không dám bàn, nhưng riêng trong đạo Phật, sống tốt, sống có đạo đức, giữ giới luật nghiêm cẩn… chỉ là nền tảng, chứ không phải mục tiêu tối hậu.

Mục tiêu của đạo Phật, như Đức Phật từng dạy, chính là giải thoát.

Giải thoát ở đây không phải đơn thuần là thoát khỏi khổ đau bên ngoài, mà là thoát khỏi mọi ràng buộc của tư duy hữu ngã - thứ luôn chấp cái “tôi” là trung tâm và bám chặt vào nó. Con đường giải thoát ấy dựa trên trí tuệ, trên cái thấy đúng như thật về bản chất duyên khởi, vô thường, vô ngã của vạn pháp. Đó là một lý tưởng cao xa, khó thành tựu hơn rất nhiều so với việc chỉ sống một cuộc đời “đúng chuẩn”. Vì vậy, khi có người tán thán Đức Phật là bậc có giới đức lớn lao, Ngài đã khiêm tốn mà cũng rất thẳng thắn trả lời rằng lời khen ấy vẫn chưa hiểu được bản chất giác ngộ.

Sống đạo đức là cần thiết, nhưng không phải là đích đến. Giới luật trong đạo Phật không chỉ nhằm làm cho một cá nhân “ngoan hiền” hay “chuẩn mực”, mà còn để tạo điều kiện cho tuệ giác phát sinh. Giữ giới chính là giữ cho tâm lặng, thân an, từ đó trí tuệ mới có đất hiển lộ. Chính trí tuệ mới giúp con người buông bỏ những chấp thủ, vượt ra khỏi vòng luân hồi sinh tử, chứ không phải chỉ dừng ở sự khen ngợi “người đó sống rất tốt, rất hiền”.

Nhưng để đi trên con đường ấy đâu dễ dàng. Kinh điển gọi đây là con đường “nghịch lưu” - đi ngược lại dòng đời. Con người thường xuôi theo tham ái, sân hận, si mê. Người tu học Phật là người cố gắng từng ngày để tập buông, tập sửa, tập không để ba độc ấy chi phối. Và vì là “tập”, nên chắc chắn có vấp ngã, có sai sót. Điều này không phải là lời biện hộ cho những lỗi lầm, mà là sự thật.

Trong Phật pháp, điều đáng sợ không phải là sai lầm, mà là không biết sửa sai. Sai mà biết quay lại, biết điều chỉnh, thì vẫn là người đang đi trên đường tu. Ngược lại, sai mà cố chấp giữ lấy, mới thật sự nguy hiểm.

Đó cũng là lý do mà con đường tu khó vô cùng. Người xuất gia không phải ngay lập tức trở thành “người hoàn hảo”, mà là kẻ đang học để buông bỏ. Họ học cách sống giản dị, giữ gìn giới luật, làm chủ tâm ý. Họ học cách nhìn thẳng vào sự thật vô thường, để không bị cuốn theo dục vọng. Và trong quá trình học ấy, có khi thành công, có khi thất bại, nhưng điều quý nhất là vẫn giữ tâm cầu học, cầu tiến, và không ngừng điều chỉnh.

Nhìn ở góc độ đó, chúng ta sẽ bớt khắt khe hơn khi thấy một tu sĩ có lúc sơ suất. Bởi mục đích sau cùng không phải để được ca ngợi là người đạo đức, mà là để đạt tới giải thoát. Và hành trình ấy dài, đầy thử thách, đòi hỏi sự kiên trì, khiêm nhường và dũng cảm. Chính vì vậy, người tu luôn nhắc mình rằng: “Sai không đáng sợ, chỉ sợ không chịu sửa”.

Con đường Phật pháp không phải là con đường của những khuôn mẫu đạo đức cứng nhắc, mà là con đường giải thoát, dựa trên trí tuệ và cái thấy chân thật. Sống tốt, sống chuẩn mực chỉ là bước khởi đầu; còn đi đến tận cùng, mới là buông bỏ được chấp ngã, nhận ra bản tâm thanh tịnh vốn sẵn nơi mỗi người. Và đó mới là điều khó nhất, cũng là đẹp nhất của đạo Phật.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Dành cho bạn

Kinh bốn lĩnh vực quán niệm

Kinh bảy người nữ

Kinh Vạn Phật: Nguồn gốc, ý nghĩa và lợi ích khi tụng

Đạo đức Phật giáo trong kinh A Hàm (II)

Kinh trừ rắn độc

Lược giải "Phật thuyết kinh Vu Lan Bồn" (Việt dịch: Ns. Liên Nghiêm)

Sự xuất hiện của kinh Đại Thừa

Kinh năm sự bố thí lớn

Phật dạy nhân quả báo ứng

Kinh Lương Hoàng Sám (Quyển 2)

Ta cứ tưởng thứ mình tìm nằm ở bên ngoài

Phật pháp và cuộc sống

10:00 20/11/2025

Khi trái tim chưa đủ đầy, nó sẽ yêu bằng mong muốn được lấp đầy. Khi trái tim chưa đủ tỉnh sáng, nó sẽ yêu bằng nỗi sợ và hờn ghen. Và ta không biết rằng đó chính là nguyên nhân khiến mọi thứ trở nên nặng nề: ta đang đặt vào người khác một nhiệm vụ không ai có thể làm thay ta đó là nhiệm vụ làm cho chính ta hạnh phúc.

Tuỳ bút: Thiền định

Phật pháp và cuộc sống

09:35 20/11/2025

Trong một lần trò chuyện về những chương trình trên màn ảnh truyền hình, một anh bạn thân bày tỏ với tôi, là có một chương trình anh rất thích, nhưng anh lại dị ứng với người dẫn chương trình nên không bao giờ anh xem. Anh nói với tôi anh ghét cái vẻ cao ngạo, trịch thượng của “cái thằng cha” dẫn chương trình đến nỗi anh không muốn mở cái kênh đó ra, chứ không phải đợi mở ra thấy cái mặt đáng ghét mới tắt máy, dù trong lòng anh rất thích chương trình đó. Cái ghét nó lấn át cả cái yêu, làm cho anh có chút khó chịu, không biết làm sao mà giải quyết. Và cho đến bây giờ, điều đó vẫn còn làm cho anh không được thoải mái chút nào.