450
Biết hổ thẹn với lỗi lầm, biết sợ hậu quả từ những điều bất thiện
Người sống còn hổ thẹn là người còn hy vọng. Người biết dừng vì tâm mình chớm nhói là người đang đi về ánh sáng...
Này các Tỷ-kheo, có hai pháp hộ trì thế gian:
– Hiri (tàm): biết hổ thẹn với lỗi lầm mình gây ra
– Ottappa (úy): biết sợ hậu quả từ những điều bất thiện”
Có lúc bạn đứng trước một sai lầm.
Không ai nhìn.
Không ai biết.
Không ai bắt.
Bạn vẫn có thể làm.
Và có khi đã từng làm.
Nhưng có một điều khiến bạn dừng lại…
Không phải vì sợ bị phát hiện.
Mà là sợ chính mình không còn tôn trọng mình nữa.
Người không biết hổ thẹn sẽ rất khó tu
Hổ thẹn (hiri) không phải là mặc cảm.
Mà là ánh sáng trong lòng biết đâu là điều nên giữ, đâu là điều không nên bước qua.
Bạn có thể dễ dãi với một lời nói thiếu tử tế.
Bạn có thể bỏ qua một lần thất hứa.
Bạn có thể lặng im khi thấy người bên cạnh mình tổn thương.
Không ai bắt bạn phải nói gì.
Không ai phạt bạn.
Nhưng trong thâm tâm bạn biết.
Và cái biết đó…làm bạn ray rứt.
Đó là tiếng nói của hổ thẹn.
Không to tiếng nhưng rất rõ ràng.
Không trừng phạt nhưng khiến bạn không còn thấy bình yên.
Và nếu bạn lặp lại điều sai đó thêm lần nữa, lòng bạn sẽ bớt nhói.
Lần thứ ba càng ít cảm giác.
Cho đến một ngày…bạn không còn thấy mình sai nữa.
Đó là khi hổ thẹn đã chết và bóng tối bắt đầu thấm vào.
Người có trí, không đợi bị ai nhắc mới dừng lại.
Họ dừng vì trong lòng còn ánh sáng biết xấu hổ với điều sai trái.
Còn úy (ottappa)?
Là biết sợ hậu quả.
Không phải sợ địa ngục mà sợ tâm mình ngày càng chai lì, cạn thiện.
Sợ một ngày, mình đau mà không ai còn thương.
Sợ một ngày, mình sai mà tâm không còn biết ăn năn.
Sợ một ngày, mình nói những điều Pháp nhưng sống hoàn toàn trái với Pháp.
Không phải luật pháp giữ được người.
Mà là hai điều rất mềm nhưng rất mạnh:
– Biết xấu hổ khi sai
– Và biết sợ hậu quả của những điều sai đó
Người sống còn hổ thẹn là người còn hy vọng.
Người biết dừng vì tâm mình chớm nhói là người đang đi về ánh sáng.
Đừng sợ bị phán xét. Hãy sợ chính mình không còn thấy sai là sai.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Chay giả mặn: nên ăn hay không, cãi nhau có ích gì?
Phật giáo thường thức
19:08 06/12/2025
Hỏi: Trên mạng xã hội đang rần rần cãi nhau chuyện ăn chay, rồi chay giả mặn. Theo ban biên tập, hiện tượng chay giả mặn thế nào? Có nên làm đồ chay giả mặn? Người ăn chay có nên ăn món chay giả mặn không? (Hoàng Nam, TP Cần Thơ)
Đạo làm khô cạn biển luân hồi…
Phật giáo thường thức
17:16 06/12/2025
Bộ Visuddhimagga (Thanh Tịnh Đạo) nói rằng Tu-đà-hoàn Đạo làm khô cạn biển luân hồi (saṃsaˉra), tức vòng sinh tử bất tận, bên cạnh việc phá vỡ bức tường của tham ái.
Tập khí xuất hiện vì chúng muốn con giải thoát cho chúng
Phật giáo thường thức
17:05 06/12/2025
Những gì con làm ban ngày một cách thiếu ý thức sáng suốt (tức với vô minh ái dục) đều được đưa vào vô thức và trở thành những tập khí mà phân tâm học gọi là những khuynh hướng xung động.
Cây cỏ, cát đá có nghiệp không?
Phật giáo thường thức
16:12 06/12/2025
Hỏi: Cây cỏ, cát đá có nghiệp không?
Xem thêm
