Đạo Phật khơi mạch nguồn cuộc sống

Không đơn thuần là thực hành thời khóa, công phu ở giới hạn của việc học và thuộc nằm lòng 24 chương uy nghi, cảnh sách, thỉnh chuông, cúng cháo… cho một chú tịnh nhân vừa phát tâm đến ở chùa. Mà đó là việc phải thích nghi với thức khuya, dậy sớm, với những tảo tần nơi ngôi già lam nhỏ bé, đơn sơ.

Ngoài việc đi học văn hóa, về tới chùa còn phải giúp các chú Hình đồng, các bác Sa-di phất thức trên chính điện, nhà tổ, nhà mẫu, se hương, làm bột sắn, làm nước tháng sáu (nước tương) để có thêm chi phí xây dựng, sửa chữa chùa cảnh. Theo thời gian, vượt qua những thử thách ban đầu, bên cạnh sự dạy dỗ, kèm cặp của Sư bà hướng đạo, tôi dần được lớn thêm, khôn thêm.

Tìm hiểu về “pháp số”

Trong kinh điển của Phật giáo, những cụm từ như: Tam bảo (Phật bảo - Pháp bảo - Tăng bảo), Tam quy (quy y Phật - quy y Pháp - quy y Tăng), Tam độc (tham - sân - si), Tứ ân (ơn cha mẹ - ơn chúng sinh - ơn quốc gia - ơn Tam bảo, hoặc ơn cha mẹ - ơn Sư trưởng - ơn quốc gia - ơn thí chủ), Tứ đức (thường - lạc - ngã - tịnh), Tứ đế (khổ đế - tập đế - diệt đế - đạo đế)… được gọi là pháp số. Pháp số giống như từ điển Phật học, dùng để tra cứu giáo lý Phật đà.

Sơ cơ đến chùa, được Sư bà truyền thụ, giảng giải về Tam quy, Ngũ giới nên tôi biết về khái niệm cũng như lợi ích của Tam quy và Ngũ giới nếu biết giữ gìn, áp dụng vào đời sống thường nhật. Theo thời gian, khi đã lớn thêm, khôn thêm, tôi có cơ hội được tiếp xúc với Tam tạng kinh điển (Kinh - Luật - Luận) một cách thứ lớp, bài bản hơn qua sự chỉ bảo, giáo huấn của Sư bà. Lúc ấy, với tôi chỉ là học thuộc nằm lòng để có thể trả bài cho Sư bà. Còn về ý nghĩa sâu xa, thậm thâm của lời Phật dạy, tôi chưa hề biết tới. Phần vì còn mải chơi. Phần vì áp lực từ việc kiểm tra bài vở của Sư bà, nên việc học với tôi giống như học để đối phó, để tránh những trận đòn quắn đít, những lần quỳ hương đến chai đầu gối.

Học bằng cách mày mò

Trải những lần quỳ hương, những trận đòn quắn đít do cái tật ham ngủ, mải chơi khiến chểnh mảng cho việc thực hiện thời khóa cũng như việc học bài, tôi đã dần ý thức hơn, chủ động hơn trong việc sinh hoạt, chấp tác và học bài hằng ngày. Vốn tính tò mò, điều gì chưa hiểu phải hỏi để mong tường tận nên tôi thường nhờ Sư bà, các chú Hình đồng, các bác Sa di giảng giải để có được câu trả lời cặn kẽ. Ngoài ra, tôi cũng tự mày mò thông qua việc đọc sách, với những đầu sách mà Sư bà lưu giữ.

Mỗi ngày trôi qua, tôi được biết thêm về nhiều pháp số mà trước đây chỉ dừng lại ở việc được biết, còn hiểu thì không. Và những: Tứ đại (đất - nước - gió - lửa), Ngũ uẩn (sắc uẩn - thọ uẩn - tưởng uẩn - hành uẩn - thức uẩn), Lục trần (sắc - thanh - hương - vị - xúc - pháp)… dần dần được tôi vỡ ra, với những ghi nhận, phản ánh sinh động về thế giới, về con người thông qua giáo lý của đạo Phật một cách như thật.

Với tôi, sau việc được thụ trì, gìn giữ Tam quy và Ngũ giới, khi nắm được khái niệm cấu thành của Tứ đại, Ngũ uẩn, Lục trần, đó luôn là cơ sở, là mạch nguồn để bất cứ ai học Phật, muốn những lời dạy của Đức Phật được hiển bày nơi cuộc sống, phải nắm vững, phải tạc dạ ghi lòng. Hiểu một cách mộc mạc, Tứ đại là bốn yếu tố cơ bản tạo nên vật chất, hay cũng được hiểu là bốn yếu tố tạo nên vạn vật, con người.

Ngũ uẩn được hiểu là năm nhóm tượng trưng cho năm yếu tố tạo thành con người, gồm cả thân và tâm. Và Lục trần là sáu đối tượng của giác quan, là những đối tượng mà mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý tiếp xúc, tạo ra các nhận thức và cảm giác của con người. Tứ đại, Ngũ uẩn và Lục trần phản ánh tất cả các hiện tượng trong vũ trụ: vạn vật, con người đều là sự giả tạm, tụ rồi lại tán, hợp rồi lại tan nơi cuộc vô thường.

Đạo Phật khơi nguồn mạch cuộc sống

Thời gian đã trôi qua, nhưng ký ức mãi vọng về. Cái thuở lên năm lên mười ấy ngỡ như mới hôm nào. Và chú Hình đồng ngày ấy, bác Sa-di ngày ấy, thầy Tỳ-kheo ngày ấy, giờ đã trở thành người của thế gian. Bắt đầu bằng một sự từ bỏ, và kết thúc cũng bằng một sự từ bỏ. Nhưng trước và sau, quá khứ và hiện tại, vẫn chỉ tồn tại một con người. Và trong con người ấy, chuyện hôm qua, chuyện hôm nay, chuyện ngày ấy, chuyện bây giờ, chuyện vui, chuyện buồn vẫn cứ miên man như con sóng vỗ về.

Cuộc sống vốn dĩ là vậy. Dù bạn là một người bình thường, hay đang và sẽ cố gắng để trở thành một bậc vĩ nhân nào đó, một con người kiệt xuất nào đó (bằng cách này hay cách khác), thì chúng ta đều có chung những suy nghĩ, nhận thức và hành xử như những con người. Bởi bất cứ một sự thay đổi nào cũng đều phải tuân theo quy luật bất biến của cuộc sống. Đã là con người thì phải có ái - ố - hỷ - nộ. Đã là con người thì phải chịu sự chi phối của sinh - trụ - dị - diệt…

Được học Phật, thực hành giáo lý của Đức Phật, tôi vỡ ra cho mình rất nhiều điều, để tôi có thể vui, có thể nhẹ nhàng, có thể vững chãi đi giữa cuộc trần ai. Tôi ghi tâm khắc cốt việc: người dù đẹp, dù xấu, địa vị xã hội dù khác nhau, nhưng ai cũng muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau. Lòng từ bi, sự tha thứ, buông bỏ và không bám chấp sẽ giúp tất cả những ai đang mong muốn mưu cầu hạnh phúc đạt được mơ ước của mình.

Gần năm chục tuổi đầu, những mong muốn về cuộc sống của tôi vẫn khôn cùng. Nhưng tôi sẽ gói ghém lại bằng những lời Sư bà đã từng kèm cặp, chỉ dạy. Không thể mỗi sớm mai hay khi chiều về được cận kề với tiếng mõ lời kinh, nhưng chưa khi nào tôi dám chểnh mảng việc nhắc nhớ bản thân phải tự mình nỗ lực, luôn trau dồi thân tâm và rèn luyện hạnh từ bi, cố gắng xả bỏ những tâm thức tạp niệm, suy nghĩ và nhìn nhận về cuộc sống trong chánh niệm, sống tử tế mỗi ngày.

Đạt được tới “cảnh giới” đó, chúng ta sẽ trở thành những người may mắn và hạnh phúc như triệu triệu con người đang hướng tới cuộc sống tươi đẹp thông qua việc tìm hiểu, học và hành giáo lý của Đức Phật. Đạo Phật giúp khơi mạch nguồn cuộc sống là đây.