Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên

Trả lời: Mưu sự tại nhân tức là sắp xếp, chu toàn, lo lắng mọi việc, tại nhân là tại con người mình, do mình sắp xếp, nhưng thành sự tại thiên tức là thành hay không là do ông trời.Câu nói này có nguồn gốc từ đâu?

Đây là câu nói của Khổng Minh Gia Cát Lượng. Khi mà Khổng Minh đẩy cha con Tư Mã Thiên, Tư Mã Ý vào một cái hang, ông sắp xếp để rơm trước cửa hang, ông tính: đây là hang cùng rồi, khi đốt khói bay lên và bay vào hang thì Tư Mã Thiên, Tư Mã Ý sẽ chết. Nhưng khi Khổng Minh bật ngọn lửa lên đốt trước cửa hang thì có một cơn mưa đổ xuống. Trong khi ở chỗ đó bao lâu rồi chưa mưa. Vậy mà, vừa bật ngọn lửa lên là cơn mưa đổ xuống dập tắt ngọn lửa. Lúc này, Khổng Minh mới nhìn lên trời và nói “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên”, sắp xếp hết là do con người, thành hay không là do ông trời, Khổng Minh còn nói thêm một câu là “Nhân nguyện như thử, như thử, thiên lý vị nhiên, vị nhiên”. Tức là, người muốn như vậy, như vậy… mà trời muốn như vậy, như vậy.

Thật ra, đây là câu của Khổng Minh, chứ không phải là câu nói trong nhà Phật. Ở đây, mình hiểu ý như thế này, sắp xếp mọi việc là do mình, thành tựu mọi việc hay không là do ông trời.

Trong cuộc sống quý vị cũng thấy có nhiều trường hợp mình sắp xếp xong hết rồi, mà cuối cùng không có được, mình nói do ông trời sắp đặt, do duyên nó vậy. Thì người Phật tử mình phải hiểu thế này, không có ông trời nào sắp đặt cho mình đâu, mà chính cái phước của mình sắp xếp cho mình đó quý vị (cái phước, cái duyên, cái nghiệp của mình), chứ không có ông trời nào sắp đặt hết. Đồng ý là mọi việc cố gắng hết sức là do mình, nhưng còn phần là cái phước của mình nữa. Có những điều mình sắp xếp xong hết rồi (9 phần rồi đó) nhưng vẫn không được, lúc đó quý vị biết là do cái phước mình không được. Có những điều mình phải trách mình là do mình chưa có cố gắng hết sức, chưa có tinh tấn, chưa có đúng pháp. Nhưng có những điều thực sự trong cuộc sống này nó còn ở chỗ mình còn có cái phước hay không, cho nên thành hay không, không có ông trời nào ở đây hết, mà ở cái phước, cái nghiệp của mình, người Phật tử mình phải hiểu điều đó.

Người ta hay nói câu “Một phần may mắn, một phần có duyên, phần nhiều cố gắng” kết hợp với cái phước của mình nữa. Không thành một việc gì quý vị đừng có khóc lóc than trời, than đất. Trong nhà Phật không có thần linh, không có thượng đế và ngay cả Đức Phật, Phật cũng không có ban phước, giáng họa cho mình. Thành hay không ở sự cố gắng của mình và ở cái phước của mình nữa quý vị.

Thầy Thiện Tuệ trả lời vấn đáp Phật Pháp