450
“Ngày Trưởng tịnh” - dưỡng tịnh tâm, gắn kết Tăng đoàn
Trong sinh hoạt của Tăng đoàn Phật giáo, có một ngày mang ý nghĩa hết sức trọng yếu, được gọi là “Trưởng tịnh”, hay Bố-tát.
Theo Từ điển Phật học, Bố-tát (Pāli: Uposatha; Hán dịch: 布薩) còn gọi là Trưởng tịnh, nghĩa là “nuôi lớn sự thanh tịnh”, duy trì các thiện pháp, khơi dậy ý thức sám hối và hòa hợp trong đại chúng.
Đây là nghi lễ định kỳ nửa tháng một lần, nơi Tăng chúng cùng nhau tụng giới, sám hối, và phản tỉnh về đời sống tu học. Nghi lễ này không chỉ giữ giới luật được lưu truyền, mà còn là mạch sống của Tăng đoàn, bảo đảm sự hòa hợp và thanh tịnh trong sinh hoạt tập thể.
Nguồn gốc của ngày Trưởng Tịnh được ghi lại trong kinh điển, khi vua Tần-bà-sa-la đề nghị Đức Phật cho Tăng đoàn tổ chức tụ hội định kỳ, giống như ngoại đạo vẫn làm, để nhân dân có cơ hội được nghe pháp và Tăng chúng có dịp cùng nhau sách tấn. Đức Phật chấp thuận, quy định mỗi nửa tháng đều có Bố-tát, diễn ra vào những ngày mùng một, ngày rằm hoặc ngày mùng tám.
Trong các buổi Bố-tát, điều quan trọng nhất là tụng đọc giới bổn (Pātimokkha). Trước khi tụng giới, đại chúng được thỉnh cầu sám hối: “Trong nửa tháng qua, ai đã phạm giới thì hãy tự bạch”. Nếu không có ai phát ngôn, buổi lễ mới được tiến hành, như một sự xác quyết rằng đại chúng giữ được thanh tịnh.
Ý nghĩa sâu xa của ngày Trưởng Tịnh không chỉ nằm ở việc tụng giới, mà còn ở sự phản tỉnh và nuôi dưỡng tâm hạnh. Mỗi giới điều được đọc lên không đơn thuần là lời văn, mà là tấm gương để hành giả soi rọi lại bản thân, xem trong nửa tháng qua mình đã giữ giới thế nào, có buông lung chăng, có phạm điều nào cần sám hối không. Đó là cơ hội để hành giả “hồi quang phản chiếu”, làm mới lại tâm niệm và vun bồi giới thể. Bởi vậy, ngay cả các vị A-la-hán, vốn đã dứt sạch phiền não, Đức Phật cũng dạy không nên bỏ qua ngày Trưởng Tịnh, vì đây là phương tiện nuôi dưỡng sự gắn kết, nhắc nhở trách nhiệm của mỗi cá nhân trong Tăng đoàn.
Trong Luật tạng, ngày Trưởng Tịnh được ví như mạng mạch của Tăng-già. Một trú xứ nếu bỏ qua việc tụng giới Bố-tát nửa tháng một lần thì được xem là trú xứ thiếu hòa hợp; ngược lại, nơi nào duy trì thường xuyên thì chính là nơi có sự hiện diện của Đức Phật. Như vậy, Trưởng Tịnh không chỉ là nghi lễ, mà còn là thước đo cho sự hưng thịnh của Tăng đoàn. Bằng việc cùng nhau sám hối, cùng nhau lắng nghe giới luật, Tăng chúng được nuôi dưỡng trong tinh thần hòa hợp, thanh tịnh và trách nhiệm chung.
Ngày nay, tại các hạ trường, các khóa An cư, nghi lễ Trưởng tịnh vẫn luôn được duy trì với không khí trang nghiêm. Vào sáng sớm, chư hành giả tập trung nơi giới trường, cùng nhau lễ bái, sám nguyện, rồi tụng giới bổn. Mỗi bài kệ, mỗi giới điều vang lên là một tiếng chuông nhắc nhở hành giả rằng mình đang đi trên con đường thanh tịnh, từ phàm hướng đến Thánh, từ thế gian hướng đến xuất thế gian. Đây là giây phút mà cá nhân hòa nhập vào đại chúng, từ đó năng lượng thanh tịnh và chí nguyện tu hành được nuôi dưỡng và lan tỏa.
Có thể nói, ngày Trưởng tịnh chính là chiếc gương soi cho người tu, để trong nửa tháng một lần, mỗi người dừng lại nhìn sâu vào mình, nhận diện những chỗ còn thiếu sót, đồng thời khơi dậy niềm tin và chí nguyện tu học. Đó cũng là sợi dây liên kết chặt chẽ giữa cá nhân và tập thể, để Tăng đoàn luôn được vững mạnh trong hòa hợp. Bởi thế, khi tiếng tụng giới vang lên, ấy cũng chính là âm thanh nuôi dưỡng sinh lực đạo pháp, là bảo chứng cho sự trường tồn và hưng thịnh của Phật pháp trong đời sống hôm nay và mai sau.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Quở trách hay xúc phạm chư Tăng mang nghiệp rất nặng!
Phật giáo thường thức
17:28 20/11/2025
Việc quở trách hay xúc phạm chư Tăng - theo lời dạy của ngài Luang Pu Mun - không chỉ là hành vi bất thiện trong đời sống thường nhật, mà còn là một loại nghiệp rất nặng, có thể đưa người tạo nghiệp vào những cảnh giới đau khổ sau khi chết.
Tu là trở về nguồn cội, quá trình biến đổi tâm thức và tư duy
Phật giáo thường thức
16:00 20/11/2025
Tu không phải chỉ là việc đơn thuần lên chùa, ăn chay, và tụng kinh niệm Phật; cũng không chỉ là việc tìm đến những nơi hẻo lánh, xa rời thế tục.
Vì sao niệm Phật mà tâm chẳng được quy nhất?
Phật giáo thường thức
14:32 20/11/2025
Niệm Phật điều cần yếu là thường xuyên đặt mình vào trường hợp sắp chết, sắp đọa địa ngục thời không khẩn thiết cũng tự khẩn thiết. Dùng tâm sợ khổ để niệm Phật, ấy là “xuất khổ diệu pháp đệ nhất” cũng là “tùy duyên tiêu nghiệp diệu pháp đệ nhất”. Tâm niệm Phật sở dĩ chẳng qui nhất là do lỗi của tâm đối với sự sanh tử chẳng tha thiết.
Xem thêm
