Thủy Hử là tác phẩm nổi tiếng nhất của Thi Nại Am, được sáng tác dựa trên các câu chuyện truyền miệng trong dân gian trong khoảng đời nhà Nguyên (Trung Quốc).

Nguyên mẫu nhân vật trong Thủy Hử của Thi Nại Am

Ông Võ Song Phúc, hậu duệ dòng chính đời thứ 24 của Võ Đại Lang, cho biết sở dĩ có chuyện đổi trắng thay đen, hủy báng thanh danh của tổ tiên ông là do một người tên Hoàng Đường.

Hoàng Đường là bạn lúc nhỏ và thường chu cấp cho Võ Đại Lang ăn học. Sau Võ Đại Lang đỗ đạt làm quan, còn Hoàng Đường thì gia đạo sa sút, lại bị hỏa hoạn tiêu tan sản nghiệp mới đến Dương Cốc tìm bạn nhờ giúp đỡ.Không ngờ ở liền mấy tháng vẫn không thấy Võ Đại Lang nói gì, dù hằng ngày vẫn tiếp đãi tử tế.

Hoàng Đường phẫn nộ, cho là phường vong ân bội nghĩa, bèn bỏ đi, đến đâu cũng kể chuyện nói xấu vợ chồng Võ Đại Lang. Hoàng Đường còn viết chuyện đơm đặt dán khắp hang cùng ngõ hẻm, lại được người mà Võ Đại Lang từng trị tội là Tây Môn Khánh hỗ trợ nên câu chuyện ngày một lan xa.

Thời bây giờ đang thịnh lối kể chuyện (thuyết thoại) nên nhiều người lấy chủ đề ấy thêm thắt mắm muối. Sau Thi Nại Am phát triển thành một cặp đôi bất tương xứng: chồng xấu xí, đần độn; vợ xinh đẹp, dâm loàn và đều chết bất đắc kỳ tử.

Hoàng Đường không ngờ khi về đến quê thì nhà của mình đã được xây cất khang trang. Vợ Hoàng Đường cho biết là bạn cũ Võ Đại Lang ngầm giúp đỡ. Ông ta hối hận thì đã muộn, về sau ăn năn và thắt cổ tự tử.

Theo ý kiến của một số nhà nghiên cứu lịch sử Trung Quốc thì Thi Nại Am từng là mưu sĩ cho Trương Sĩ Thành (1321-1367), người từng xưng Chu Vương, Ngô Vương, chống lại triều Nguyên.

Về sau bị lực lượng của Chu Nguyên Chương tấn công, con rể của Trương Sĩ Thành là Phan Nguyên Thiệu cùng anh trai là Phan Nguyên Minh đầu hàng nhà Minh để làm quan. Thi Nại Am khinh bỉ hành động của anh em họ Phan nên trong “Thủy hử” mới cố ý đặc tả Phan Kim Liên và Phan Xảo Vân, dùng hình ảnh người phụ nữ bất trinh để so sánh kẻ bề tôi bất trung.

Tuy vậy, lối ám chỉ lại dùng chính xác tên người, tên đất có thật của nhà văn đã khiến nhân vật liên quan bị trầm oan.

Trong dân gian thậm chí còn lưu truyền rằng do Thi Nại Am viết sai sự thật, cổ vũ cho sự nổi loạn và phóng đãng làm điên đảo nhân tâm nên phải chịu báo ứng 3 đời: con trai, cháu trai và chắt trai đều có người bị câm.

Trong “Thái Thượng cảm ứng thiên” viết hẳn một chương về việc này để răn đời

Con cháu Thi Nại Am bị nhận quả báo, nên đã giải oan kết, trả nghiệp cho cha ông của mình

“Nợ của họ Thi, họ Thi trả". Chuyện oan uổng của gia tộc Võ và Phan ở Thanh Hà cũng khiến con cháu của Thi Nại Am trăn trở. Ngày 18-12-2009, họa sĩ Thi Thắng Thần - hội viên Hội Mỹ thuật Trung Quốc, Phó Hội trưởng Hội Nghiên cứu tranh liên hoàn tỉnh Hà Bắc, là hậu duệ dòng đích của Thi Nại Am - đã đến đền thờ Võ Đại Lang ở Thanh Hà.

Ông thay mặt hậu duệ của họ Thi bày tỏ lòng xin lỗi và mong con cháu họ Võ - Phan tha thứ. Người họa sĩ có tiếng này đã xin đúc lại tượng Võ Đại Lang và Phan Kim Liên, vẽ 16 bức tranh liên hoàn và đề thơ xin lỗi treo trong từ đường.

Tại bức họa Võ Đại Lang, Thi Thắng Thần viết: “Đỗ soạn Thủy hử Thi Nại Am/ Võ Phan vô đoan mông trầm oan/ Thi gia văn chương, Thi gia họa/ Biếm bao ngật kim sổ bách niên/ Lũy thế nhân duyên kim chung báo/ Chỉnh dung trùng sóc triển nhân gian/ Võ thị từ đường đoạn công án/ Thi tính xuy trái, Thi tính hoàn.

(Tạm dịch: Sai lầm trong “Thủy hử” của Thi Nại Am, khiến 2 họ Võ - Phan bỗng dưng bị oan khuất. Văn chương vẽ vời của họ Thi đã che giấu sự thật mấy trăm năm qua. Nhân duyên bao đời nay đã có báo ứng, tu chỉnh lại dung nhan, tô đắp lại hình tượng. Từ đường họ Võ từ nay chấm dứt án oan, họ Thi vay nợ thì họ Thi phải trả).

Tại bức họa Phan Kim Liên, Thi Thắng Thần viết: “Kẻ hậu sinh từng kính họa 16 bức tranh chính truyền 2 vị Võ và Phan treo nơi từ đường họ Võ để phá cái oan khuất bao đời cho thiên hạ rõ. Nhưng nơi chín suối, 2 vị Võ - Phan hẳn không tha thứ cho cái tội làm hoen ố thanh danh trong “Thủy hử truyện” của tiên nhân..., nay kính xin chỉnh lại dung nhan, hoàn lại dáng hình vốn có. Nguyện 2 vị Võ - Phan linh thiêng chứng giám. Họ Thi đốt hương kính bái”.

Ông Phan Kiến Dân, Phó Hội trưởng Hội Nghiên cứu văn hóa dòng tộc tỉnh Hà Nam, cho biết: “Là hậu duệ của dòng họ Phan ở Hoàng Kim Trang, huyện Thanh Hà, chúng tôi cảm thấy tủi cho Phan Kim Liên. Nhưng sự nhầm lẫn đã ăn sâu rồi, một hai câu nói cũng không thể thay đổi được gì. Hy vọng là lớp người sau hiểu rõ được là tốt rồi”.

Ông cho biết  sau tiết thanh minh năm 2010 đã tổ chức cho con cháu họ Phan đến thăm đền thờ Võ Đại Lang ở Thanh Hà. “Điều khiến chúng tôi cảm thấy được an ủi là hậu duệ của tác giả “Thủy hử” là Thi Nại Am đã đến đấy đúc tượng, vẽ tranh và làm thơ xin lỗi”.