Ông Trần Văn Lý, ngụ ấp 8, xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre nói với vẻ đầy phấn khích: “Năm nào vừa qua tết nguyên đán, người dân xứ này lại tất bật các nghi thức chuẩn bị lễ hội cúng cá “ông”. Mình là dân biển nên phải giữ gìn lễ hội để cầu mong mưa thuận, gió hòa, đánh bắt nhiều tôm, cá, mực, ra biển gặp sóng yên gió lặng…”

Chánh điện lăng cá “ông” ở Thạnh Hải

Vừa kể, ông vừa hướng dẫn chúng tôi vào lăng thờ và kể về chuyện hai ông cá voi bị “ lụy” cùng năm 2014 và trôi vào bờ biển Thạnh Hải này. “Ông” thứ nhất trôi vào bờ ngày 15 tháng Giêng có chiều dài trên 20 mét nặng khoảng 57 tấn (?); ngày 1 tháng 4 Âm lịch thêm một “ông” trôi dạt vào bờ có chiều dài khoảng 25 mét, nặng khoảng 78 tấn. Do trọng lượng hai “ông” khá lớn, người dân địa phương phải huy động hàng trăm lực lượng để đưa xác ông lên bờ và tiến hành các nghi thức cổ truyền. Đến nay hai bộ xương cá khổng lồ dài 20 mét và 25 mét vẫn còn nguyện vẹn và được bảo quản chu đáo trong lồng kính để tránh bị phân hủy theo thời gian. Ngôi lặng thờ cũng được nâng cấp mở rộng khá khang trang, vừa thuận tiện trong việc hành lễ hàng năm, vừa đủ sức chứa các phương tiện lẫn khách đến tham quan rất nhiều do lăng "ông" nằm cạnh hai bãi biển khá đẹp và thơ mộng là bãi Hàng Dương và bãi tắm Tây Đô.

Bà Trần Thị Thân, ngụ ấp 8, xã Thạnh Hải kể thêm: “Khi cá “lụy”, bà con đến rất đông, che lều trại để xác không bị tanh mùi, nắng rọi, làm bàn thờ để đốt nhang sau đó mới tiến hành chôn cất…” 

Theo tập tục của những người đi biển. Cá “ông” là biểu tượng cho sự linh thiêng, chở che, may mắn khi tàu ghe bất ngờ gặp nạn mỗi khi ra khơi, Trước khi xuất hành, ngư dân thường cúng vái và cầu nguyện với nhiều lễ vật khác nhau. Nếu ghe tàu nào gặp “ông” lụy thì phải bỏ chuyến đánh bắt và bảo vệ, “lai dắt” xác “ông” vào bờ để tránh bị các loại cá dữ khác gặm nhấm xác. Nếu xác cá trôi vào địa phương nào thì nơi đó lập lăng thờ.

Bộ xương cá voi nặng 78 tấn

Lễ hội cúng “ông” tùy mỗi địa phương tiến hành vào các thời điểm khác nhau, tuy nhiên nghi thức cúng bái tương đối giống nhau. Lễ cúng cá “ông” ở Thạnh Hải được xem là quy mô lớn nhất tỉnh Bến Tre và được tổ chức vào hai ngày 15 và 16 tháng Giêng. Năm nay lễ hội nghinh “Ông” xã Thạnh Hải diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 10 đến 12/02/2017 ( nhằm ngày 14 đến 16/01 Âm lịch) với các hoạt động chính như: lễ cầu siêu, lễ nghinh “Ông”, giới thiệu đặc trưng văn hóa và sản phẩm của các làng nghề truyền thống ở Bến Tre với 60 gian hàng, tặng 2 nhà tình nghĩa cho gia đình chính sách, tặng 50 suất học bổng cho học sinh nghèo hiếu học tại xã Thạnh Hải, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, hát bội, cải lương, giao lưu đờn ca tài tử, múa lân, triển lãm hình ảnh, hội thi nấu ăn, cùng nhiều trò chơi dân gian khác.

Để chuẩn bị cho lễ hội hoành tráng này, địa phương càng các ngành hữu quan đã chuẩn bị khá chu đáo khâu tổ chức, đi lại, không gây ùn tắc giao thông, không xảy ra các tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, các loại tội phạm như cướp giật, móc túi, trộm cắp, lừa đảo. Riêng các nhà hàng, khách sạn, nhà nghỉ, các điểm kinh doanh ăn uống, giữ xe không dược xảy ra việc “chặt chém”, ngộ độc thực phẩm trong suốt quá trình diễn ra lễ hội.

Năm 2017 này, người dân Thạnh Hải đón nhận tin vui về việc xây mới khu lăng “Ông” Nam Hải trên diện tích khoảng 10 ha, dự kiến hoàn thành vào tháng 2 năm 2018 với tổng kinh phí trên 50 tỷ đồng.

Lễ hội cúng “ông” ở Thạnh Hải là lễ hội tín ngưỡng dân gian truyền thống tâm linh đã và đang được người dân bản xứ giữ gìn, tôn tạo, lưu truyền và phát huy rất đáng trân trọng.