450
"Tâm" trong Tứ niệm xứ là gì?
Đức Phật dạy trong pháp thiền quán Tứ niệm xứ gồm quán thân, thọ, tâm, pháp. Con thắc mắc "tâm" trong Tứ niệm xứ có phải là "tưởng, hành, thức" trong ngũ uẩn?
Câu hỏi:
Kính bạch thầy,
Sao lại tách "thọ" riêng ra mà không để trong "tâm"? Như vậy Tứ niệm xứ thành Tam niệm xứ là thân, tâm, pháp.
Nếu tách "thọ" riêng ra khỏi "tâm" thì có thể hiểu sắc = thân + thọ được không? Vì thọ ví như là các cảm biến (sensor) của "tưởng" nhưng nó lại nằm trên thân (nên con gộp thân + thọ = sắc), có 6 cảm biến là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý.
"Thọ" ko tạo tác gì cả, nó chỉ là cảm biến ghi nhận khách quan nên đến đây chưa "động thủ", chưa tạo nghiệp. Nếu mình quán thọ trên thọ nghĩa là rõ biết lục căn đang tiếp xúc với bên ngoài, rồi mình stop nó lại, ghi nhận như nó đang là ko cho "tưởng" khởi lên được không? Vì bắt đầu tới "tưởng" là nó thêm mắm thêm muối vô không còn đúng sự thật mà thọ ghi nhận nữa, "tưởng" ví như cái đầu video phát lại những gì "thọ" thu vô nhưng "tưởng" nó cắt xén, đạo diễn theo "quan điểm" của nó. Dữ liệu "data" output từ "tưởng" đến "hành" đã sai lệch vì không trực nhận từ "thọ" nên "hành" trật lất kéo theo "thức" cũng sai, "thức" bỏ cái kinh nghiệm sai này vào cơ sở dữ liệu của nó để lần sau cung cấp dữ liệu cho "tưởng". Đây là cái vòng lặp giữa 3 cái "tưởng - hành - thức - tưởng".
May mắn là "thức" có thể suy xét, học lại bài học, sửa sai, thay đổi các kinh nghiệm sai trong kho dữ liệu của nó. Từ đó "tưởng" lấy được dữ liệu đúng khiến cho "hành" đúng. Đây chính là quá trình tu tập, chuyển nghiệp, chuyển hóa thân tâm.
Tới đây có hai chọn lựa:
Một là, giữ cho kho dữ liệu của "thức" chỉ còn đầy ắp "kinh nghiệm đúng" và tiếp tục bỏ vô "kinh nghiệm đúng" không dừng lại được qua nhiều kiếp tiếp nối. Lý do là chưa học hết bài học.
Hai là, hết bài để học, hết giờ làm bài, không còn gì để học, liễu tri, liễu ngộ mọi thứ. Tâm lúc này hoàn toàn thanh tịnh, rỗng lặng, vô sinh diệt và vô ngã.
Kính xin thầy chỉ dạy. Con đội ơn thầy!
Ảnh minh họa
Trả lời:
Phân tích chi cho mệt dữ vậy con. Rõ biết thân đang là gọi là niệm thân, rõ biết thọ đang là gọi là niệm thọ, rõ biết tâm đang là gọi là niệm tâm, rõ biết các yếu tâm sở sinh diệt như 5 triền cái, 5 uẩn, 10 kiết sử, 7 giác chi, 4 sự thật đang là gọi là niệm pháp. Như vậy, rõ biết 5 uẩn sinh diệt là niệm pháp đâu phải niệm tâm.
Theo: Trung tâm Hộ tông
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Giáo pháp của Như Lai như một chiếc bè đưa người sang sông
Hỏi đáp cùng Thầy Viên Minh
14:49 28/10/2025
Kính bạch thầy, con có đọc được một số câu trong Trung Bộ Kinh mà cảm thấy bản thân chưa hiểu lắm, nên mong được thầy giảng giải ạ!
Cái ta thì ưa kết luận
Hỏi đáp cùng Thầy Viên Minh
09:27 20/09/2025
Sống ở đời ai cũng có mặt tốt và mặt xấu, khi tốt khi xấu, nên nếu thấy mặt tốt thì ai cũng tốt, thấy mặt xấu thì ai cũng xấu. Chính mình cũng vậy thôi.
Ý thức, tánh biết và tri kiến thanh tịnh
Hỏi đáp cùng Thầy Viên Minh
09:08 11/08/2025
Kính thưa Thầy, trong câu Thầy dạy “buông bỏ ý thức để tánh biết tự chiếu”, chúng con thấy câu “buông bỏ ý thức” hơi khó hiểu. Vì sống ai cũng cần có ý thức, giờ lại “buông ý thức” nghĩa là sao ạ?
Bất toàn là bài học cho giác ngộ
Hỏi đáp cùng Thầy Viên Minh
11:17 04/08/2025
Kính thưa thầy, sao con vẫn không chấp nhận được cuộc sống hiện tại, con lười biếng sống theo sự giật dây của người khác, bị người khác sắp đặt, hứng chịu sự trả thù theo con thấy thì không liên quan gì đến mình, người ta tiếp cận con chỉ vì tiền bạc,... dù con cũng có thấy họ thật sự tốt với con, nhưng nhìn lại cũng chỉ vì họ là chính.
Xem thêm
