Thực chứng vô ngã

Đáp: Một số người tin rằng sự thực chứng vô ngã xảy ra, nếu như một lúc nào đó bạn mất cảm giác về hình dáng của thân mình, bằng cách mường tượng sắc thân này như những phân tử. 

Thực ra, thực chứng vô ngã không phải là bạn đơn thuần mất đi cảm giác về tính rắn chắc hay hình dáng của thân thể, do thực hành bất cứ cách nào. Mà chính là khi bạn đang kinh nghiệm một cách rõ ràng cái tâm biết, và sự đồng nhất nó với cái “Tôi” hay tự ngã. 

Điều này tương tự như các vị Phạm thiên gọi là Arūpa brahma - phạm thiên vô sắc. Tuy không có sắc thân vật lý, nhưng vẫn lầm chấp tâm họ là cái “Tôi” hay tự ngã. 

Vì thế chỉ đơn thuần mất cảm giác về hình thể rắn chắc thôi thì không thể xem như đó là sự thực chứng vô ngã được.

Chỉ khi bạn quan sát tâm và thân (danh-sắc) ngay sát-na chúng xảy ra, và thấy chúng sanh và diệt liên tục theo tự nhiên của chúng, không có quyền lực của bất kỳ ai can thiệp vào, bạn mới thực sự thực chứng vô ngã trong nghĩa tối hậu...