Truyền thông và khẩu nghiệp

Vấn đề thú vị này từng được nghe một vị sư làm truyền thông Phật giáo đặt ra với diễn giả tại cuộc tập huấn truyền thông Phật giáo cách đây nửa năm, câu hỏi: Là người tu hành giữ giới, khẩu nghiệp được coi trọng, vậy làm truyền thông như thế nào cho hợp lẽ đạo, đời. Câu hỏi ấy khiến nhiều người có mặt cười nho nhỏ, có vị nhíu mày! 

Xuất phát từ cái nhìn phiến diện “nhà văn nói láo, nhà báo nói thêm” đầy ác ý (song cũng có chút cơ sở thực tế từ một số sự cố báo chí ăn bẩn, bẻ cong ngòi bút) nhiều người coi việc người tu, dù xuất gia hay phật tử tại gia, tham gia “nghiệp nói” là trái khoáy, ngược ngạo, có khi còn gây khó cho màu áo nâu.

Ảnh minh họa

Tôi từng được đọc một lá thư của Tổng biên tập một nhật báo có lượng phát hành gần nửa triệu bản/ngày, nội dung gây chú ý ở câu nhấn: “Sức mạnh chúng ta là ở chỗ nói thật”, với tôi, câu nói này quá hay. Nếu nói thực là sức mạnh của truyền thông thì có gì gây khó, mâu thuẫn đối với người tu hành? Khẩu nghiệp ác chỉ tạo ra khi bạn nói lời gian dối, đâm thọc, hai đầu... Còn nói sự thực nếu có nghiệp thì đấy chỉ có thể là nghiệp lành, dùng lời nói đúng phục vụ nhân sinh, góp phần cho cái chung.

Người làm báo nói chung và báo chí Phật giáo nói riêng cẩn trọng từng cái tựa, dấu chấm phẩy, từng bức ảnh và chi tiết nhỏ nhất trong tin bài vì tiên lượng hết hậu quả, luật pháp và thiên chức báo chí phục vụ lợi ích chung của cộng đồng, cho sự công chính ở đời. Nghiệp báo đòi hỏi sự dấn thân, xả thân vì chân, thiện, mỹ thì có gì trái với lý tưởng nhà tu hành nếu không nói đấy chính là phương tiện tuyệt vời cho người tu thể hiện mình?

Tôi thường được khuyên: “Con ếch chết vì lỗ miệng” như một răn đe, hay nhắc nhớ nên cẩn trọng lời nói, không nên nói “chuyện của người ta”. Tôi cũng từng trả lời: “Lời nói đúng có ích thì có gì mà sợ?”.

Có những sự thực được che giấu bằng mọi giá vì bí mật của nó phục vụ lợi ích nhiều người. Công khai sự thực ấy có khi mất miếng cơm “người ta” hay thậm chí đưa họ ra vành móng ngựa! Sự thực một người hay ít người biết chưa gây hiệu ứng xã hội mạnh mẽ, nhưng nếu công khai chúng trên báo in, báo mạng hay đài phát thanh, truyền hình, hoặc “truyền thông dân gian” ở các đám đông, “thông tấn vỉa hè” sẽ khiến có một tác động ghê gớm, tạo nên một tòa án dư luận khiến những kẻ ác giấu mình phải run sợ.

Truyền thông là một phương tiện trong vô vàn phương tiện cho người con Phật phục vụ chúng sinh hợp lẽ, không hề mâu thuẫn. Cũng như mọi sự trên đời, làm sai thì tạo nghiệp thôi, bất luận là làm gì chứ không hễ “nhà báo thì phải như thế”.

Bạn có chia sẻ ý này không?

Nguyễn Thành Công