450
Tu tập nơi sáu căn
Hòa thượng Thích Giác Toàn, Phó Chủ tịch HĐTS GHPGVN dạy: “Khi mắt thấy sắc, tai nghe âm thanh, mũi ngửi mùi hương, lưỡi nếm vị, thân xúc chạm, ý nhận biết… mà không khởi niệm gì hết, không khởi tâm phân biệt, tức là không để ý ô nhiễm chen vào, không có ái, có tham, thì cũng sẽ không có sân, có si, có sầu bi khổ ưu não”.
Đây là một lời nhắc mỗi người cốt lõi - cội nguồn của tu tập chính là nơi sáu căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Bởi đó là sáu cánh cửa để ta tiếp xúc với thế giới, cũng là sáu ngả mà phiền não thường xuyên đi vào.
Khi mắt nhìn cảnh, tai nghe tiếng, ý khởi niệm… nếu ta không có chánh niệm, liền sinh tâm yêu - ghét, thích - chán. Chính ở khoảnh khắc ấy, “nghiệp” bắt đầu hình thành. Một niệm khởi, nếu được nuôi dưỡng bằng tham, sân, si, sẽ dẫn ta vào trói buộc. Nhưng cũng chính niệm đó, nếu được soi sáng bằng chánh niệm, sẽ trở thành cơ hội để thấy ra bản chất vô thường, vô ngã của mọi pháp.
Tu nơi sáu căn không có nghĩa là bịt tai, nhắm mắt hay lánh đời. Ngược lại, đó là sự sống giữa đời mà vẫn giữ tâm tỉnh, để mọi tiếp xúc trở thành pháp tu. Người tu tập không trốn tránh âm thanh ồn ã, mà nghe trong sự an tĩnh. Không chạy theo sắc đẹp hay cảnh xấu, mà nhìn bằng con mắt bình đẳng, không phán xét. Cũng như người uống trà, nếu chỉ say vị ngon, sẽ đánh mất khoảnh khắc thưởng trà; còn người có chánh niệm, trong từng ngụm nhỏ đã thấy vị của cả đất trời.
Đức Phật dạy: “Do sáu căn duyên với sáu trần mà sinh ra sáu thức. Nếu sáu căn thanh tịnh, thế giới liền thanh tịnh”. Lời dạy này giải thích vì sao Hòa thượng Giác Toàn nhấn mạnh “đừng để ô nhiễm chen vào”. Khi ta thấy mà không khởi niệm chiếm hữu, nghe mà không dính mắc, xúc chạm mà không khởi dục, thì sáu căn trở thành sáu cửa giải thoát, thay vì sáu cửa trói buộc.
Trong thực tập chánh niệm hằng ngày, hành giả có thể bắt đầu từ những điều nhỏ: nhận biết rõ khi mắt nhìn, khi tai nghe, khi ý nghĩ khởi. Không cần cố gắng xua đuổi, chỉ cần thấy rõ. Thấy là buông, vì khi ánh sáng của nhận biết có mặt, bóng tối vô minh tự tan.
Tu tập nơi sáu căn không phải là việc của riêng người xuất gia. Giữa đời sống hiện đại, khi tâm ta dễ bị cuốn theo mạng xã hội, quảng cáo, lời khen chê…, đây càng là pháp môn thiết yếu. Mỗi khi bị kích động, chỉ cần trở về với hơi thở, nhận biết “tai đang nghe”, “mắt đang thấy”, “tâm đang động”, lập tức ta ngăn được dòng chảy phiền não.
Khi sáu căn được an trú, tâm trở về chánh niệm, thì dù ở giữa chợ đời, ta vẫn có thể sống trong tĩnh lặng. Khi không còn ái - tham - sân - si, ta không còn khổ, vì khổ vốn sinh từ tâm chấp thủ.
Thực hành như vậy, dần dần ta sẽ nhận ra: sự tĩnh lặng không nằm trong rừng sâu, mà nằm ngay trong tâm người biết dừng lại giữa dòng cảm xúc. Đó chính là ý pháp của Hòa thượng Thích Giác Toàn - con đường tu giản dị, thiết thực, để mỗi người đều có thể an trú trong đời sống hiện tại, giữa vô số tiếp xúc, mà vẫn giữ được một tâm bình an, sáng suốt và tự tại.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Nghiệp chứa ở đâu?
Phật giáo thường thức
08:01 21/11/2025
Một lần nọ, vua Milanda hỏi Đại đức Nāgasena rằng: “Bạch Ngài, Ngài có thể chỉ cho tôi biết Nghiệp chứa đựng ở đâu không?”.
Quở trách hay xúc phạm chư Tăng mang nghiệp rất nặng!
Phật giáo thường thức
17:28 20/11/2025
Việc quở trách hay xúc phạm chư Tăng - theo lời dạy của ngài Luang Pu Mun - không chỉ là hành vi bất thiện trong đời sống thường nhật, mà còn là một loại nghiệp rất nặng, có thể đưa người tạo nghiệp vào những cảnh giới đau khổ sau khi chết.
Tu là trở về nguồn cội, quá trình biến đổi tâm thức và tư duy
Phật giáo thường thức
16:00 20/11/2025
Tu không phải chỉ là việc đơn thuần lên chùa, ăn chay, và tụng kinh niệm Phật; cũng không chỉ là việc tìm đến những nơi hẻo lánh, xa rời thế tục.
Vì sao niệm Phật mà tâm chẳng được quy nhất?
Phật giáo thường thức
14:32 20/11/2025
Niệm Phật điều cần yếu là thường xuyên đặt mình vào trường hợp sắp chết, sắp đọa địa ngục thời không khẩn thiết cũng tự khẩn thiết. Dùng tâm sợ khổ để niệm Phật, ấy là “xuất khổ diệu pháp đệ nhất” cũng là “tùy duyên tiêu nghiệp diệu pháp đệ nhất”. Tâm niệm Phật sở dĩ chẳng qui nhất là do lỗi của tâm đối với sự sanh tử chẳng tha thiết.
Xem thêm
