Không phải cứ điều chỉnh là được liền, mà điều chỉnh từ cái sai này qua một cái đúng hơn, nhưng lại tạo ra một cái sai khác, và lại đụng phải cái khổ khác. Cứ như vậy mà điều chỉnh tới-lui, và tất cả đều nhờ vào “đau khổ” dẫn đường, vì chính nhờ đau khổ mới biết mình vẫn còn sai mà tiếp tục điều chỉnh. Đó là lý do Khổ Đế được đưa lên hàng đầu trong Tứ Diệu Đế, vì nếu chưa thấy hoàn toàn Khổ Đế thì không bao giờ hết ảo tưởng về bản ngã.

Bản ngã ảo tưởng luôn vẽ ra đủ mọi kế hoạch, trong đó có cả kế hoạch đi đến Niết-Bàn. Cố gắng tinh tấn, rèn luyện để đạt tới Niết-Bàn cũng là một trong những kế hoạch của “cái Ta”. Chính cái Ta ấy sẽ đụng phải rất nhiều đau khổ cho đến khi nó hoàn toàn bất lực & đầu hàng. Ngay khi cái Ta ấy đầu hàng & hoàn toàn buông xuống, thì mới phát hiện hóa ra “buông xuống hoàn toàn” chính là Niết-Bàn, chứ không phải Niết-Bàn là giải thưởng mà mỗi người phải cố gắng để đạt tới. “Buông” chính là để Niết-Bàn xuất hiện.

Vì vậy nhờ đau khổ mới thấy ra nguyên nhân đau khổ, mới biết cách chấm dứt nguyên nhân tạo ra đau khổ. Nguyên nhân tạo ra mọi đau khổ chính là ảo tưởng về bản ngã, về cái “Ta” và “của Ta”. Khi nào những ảo tưởng này được buông xuống hoàn toàn, không còn cái gọi là “Ta”, “của Ta”, “tự ngã của Ta” nữa thì bầu trời sáng trong trở lại.

Đạo Đế không phải là cái mình cần cố gắng hình thành, cố gắng để tạo ra. Không phải mình cần tu tập thật miên mật để Đạo Đế nơi mình ngày càng lớn lên. Không phải như vậy đâu. Ngược lại chỉ cần mình “buông” được mọi ảo tưởng từ bản ngã, kể cả ảo tưởng rằng tu học là để đạt được an lạc hay Niết-Bàn, thì ngay đó liền thấy Đạo Đế vốn đã có sẵn rồi…