450
Chân lý không nằm trong ngôn từ, mà trong sự im lặng đầy tỉnh thức
Khi em nghe ai nói về “từ bi,” đừng chỉ nghĩ rằng đó là lòng thương yêu. Hãy sống từ bi, cảm nhận từ bi trong từng hành động, từng ánh mắt em trao đi. Khi em nghe về “vô thường,” đừng chỉ nghĩ về sự thay đổi. Hãy thấy vô thường trong từng chiếc lá rơi, trong từng hơi thở, trong từng giây phút mà cuộc đời biểu hiện.
Em có bao giờ ngắm mặt trăng chưa? Khi ai đó đưa tay chỉ, nói: “Kìa, mặt trăng,” ánh mắt em sẽ hướng theo ngón tay để nhìn thấy trăng. Nhưng nếu em chỉ dừng lại ở ngón tay, em sẽ không thấy được ánh sáng dịu dàng, tròn đầy của trăng. Ngón tay chỉ là phương tiện, không phải là đích đến. Cũng như thế, khi chân lý được diễn tả bằng ngôn từ, lời chỉ là chiếc cầu, còn ý nghĩa phía sau mới là điều cần nắm bắt.
Khi ai đó nói với em: “Nước mát lắm,” lời ấy không phải là nước. Em có thể nói đi nói lại từ “nước,” nhưng em không thể làm dịu cơn khát bằng ngôn từ. Em phải uống nước, trực tiếp cảm nhận sự mát lành của nó chạm vào cổ họng. Chân lý cũng vậy. Ngôn từ chỉ là cách để dẫn dắt tâm trí em đến gần chân lý, nhưng không bao giờ là chân lý trọn vẹn.
Chân lý ấy mầu nhiệm, nhưng không hề phức tạp
Hãy nghĩ về những lời dạy: “Sắc chẳng khác không, không chẳng khác sắc.” Nếu em chỉ nghe và phân tích bằng lý trí, em sẽ mãi lạc trong ý nghĩa của từng từ. Nhưng nếu em lắng lại, chiêm nghiệm và cảm nhận sự thật ấy trong từng hơi thở, từng khoảnh khắc, em sẽ hiểu mà không cần đến ngôn từ nữa. Đó là lúc em “được ý mà quên lời.”
Có một câu chuyện thế này: Một vị thiền sư chỉ vào một cái cây và hỏi học trò: “Đây là gì?” Người học trò đáp: “Đó là một cái cây.” Vị thiền sư lắc đầu, nói: “Đó chỉ là cái tên. Bản chất của nó không nằm trong từ ‘cây,’ mà là sự sống đang biểu hiện qua từng chiếc lá, từng nhánh rễ.” Lời nói “cây” chỉ là ký hiệu. Bản chất thực sự của cái cây không thể bị giới hạn bởi ngôn từ.
Cũng vậy, khi em đọc một câu kinh, một lời dạy, đừng để tâm trí dừng lại ở nghĩa đen của từng chữ. Hãy đi sâu vào ý nghĩa bên dưới, như cảm nhận hương thơm của hoa mà không cần giữ lấy hoa trong tay.
Kinh điển ví lời dạy như chiếc bè để đưa người qua sông. Khi đã đến bờ, em không cần mang chiếc bè theo nữa. Nếu em bám chấp vào từng câu chữ, từng khái niệm, em sẽ bỏ lỡ bến bờ mà chân lý đang mời gọi em bước lên.
Hãy thử tưởng tượng em đọc một bài thơ về ánh nắng: “Nắng ấm áp như vòng tay mẹ.” Lời thơ ấy chỉ là một cách để dẫn em đến cảm giác về nắng, về tình thương. Nếu em dừng lại ở việc phân tích ý nghĩa của từng chữ, em sẽ quên mất rằng nắng không thể bị gói gọn trong thơ cũng như tình mẹ không thể được diễn tả bằng bất kỳ ngôn từ nào.
Hãy thử lắng nghe một câu dạy như thế này: “Tâm không dính mắc, tự do hiện tiền.” Nếu em chỉ nghe bằng tai, em có thể cảm thấy câu ấy hay nhưng không thực sự hiểu. Nhưng nếu em lắng lại, để tâm mình trở nên tĩnh lặng, em sẽ thấy rằng chân lý ấy không nằm trong chữ “tâm” hay “tự do,” mà trong chính sự trải nghiệm khi tâm em không còn bám víu vào bất cứ điều gì.
Lời dạy không phải là điều để nắm bắt, mà là điều để buông bỏ. Khi em buông bỏ ý niệm về ngôn từ, em sẽ chạm vào sự thật mà lời ấy muốn dẫn dắt.
Như ngọn gió thổi qua lá, âm thanh của ngôn từ chỉ là cánh cửa mở ra một thế giới sâu sắc hơn. Khi em nghe một lời dạy, hãy để lời ấy thấm vào tim, không phải chỉ để hiểu, mà để sống. Chân lý không phải là thứ để lý giải, mà là cảm nhận, trải nghiệm.
Khi em nghe ai nói về “từ bi,” đừng chỉ nghĩ rằng đó là lòng thương yêu. Hãy sống từ bi, cảm nhận từ bi trong từng hành động, từng ánh mắt em trao đi. Khi em nghe về “vô thường,” đừng chỉ nghĩ về sự thay đổi. Hãy thấy vô thường trong từng chiếc lá rơi, trong từng hơi thở, trong từng giây phút mà cuộc đời biểu hiện.
Khi em đọc một câu kinh, một bài thơ hay nghe một lời giảng, hãy nhớ rằng lời chỉ là ngón tay chỉ trăng. Hãy nhìn vượt qua ngón tay, để thấy ánh sáng trăng tỏa. Khi em được ý, em sẽ quên lời và khi quên lời, em sẽ thấy rằng chân lý chưa bao giờ rời xa em.
Chân lý không nằm trong ngôn từ, mà trong sự im lặng đầy tỉnh thức, nơi mọi ngôn từ đều được buông bỏ. Khi em bước qua lời, em sẽ bước vào thực tại nơi không còn gì cần diễn tả, và cũng không còn gì để hiểu thêm nữa.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Chân lý không nằm trong ngôn từ, mà trong sự im lặng đầy tỉnh thức
Phật giáo thường thức
14:31 10/12/2025
Khi em nghe ai nói về “từ bi,” đừng chỉ nghĩ rằng đó là lòng thương yêu. Hãy sống từ bi, cảm nhận từ bi trong từng hành động, từng ánh mắt em trao đi. Khi em nghe về “vô thường,” đừng chỉ nghĩ về sự thay đổi. Hãy thấy vô thường trong từng chiếc lá rơi, trong từng hơi thở, trong từng giây phút mà cuộc đời biểu hiện.
Khuynh hướng tâm
Phật giáo thường thức
11:10 10/12/2025
Khuynh hướng tâm ở đây có nghĩa là tính khí hay tính tình ảnh hưởng đến sự hình thành cá tính ở một người. Khuynh hướng có hai loại: tốt và xấu. Có 16 khuynh hướng loại tốt, đó là khuynh hướng về: sự xuất gia, sự độc cư, vô tham, vô sân, vô si, giải thoát, và 10 ba la mật.
Tham sân si, "món độc" nào nguy hiểm hơn?
Phật giáo thường thức
09:56 10/12/2025
Hỏi: Tôi rất thấm thía “tam độc” - tham, sân, si - là nguồn cơn của mọi khổ đau, nhưng không biết phải chuyển hóa ra sao. Món độc nào nguy hiểm nhất? Xin Ban biên tập gỡ rối giúp. (Lê Na, Hải Phòng)
Xem thêm
