Thứ ba, 16/12/2025, 11:08 AM

Để có tự do nội tâm

Phra Ajahn Sutham Suthammo

Khi tâm vẫn chưa thể buông xả mọi việc, vẫn chưa tháo gỡ được sự chi phối của upādāna - tức sự chấp thủ, bám víu - thì tâm ấy chưa thể an nhiên xả ly. Dù bên ngoài có yên ổn đến đâu, bên trong vẫn còn vướng mắc, còn đối chọi, còn bất an.

Nhưng khi trí tuệ bắt đầu khởi lên, đào xới và quán chiếu sâu vào thực tại, tiến trình ấy giống như việc châm lửa đốt rừng. Khi lửa đã bén, nơi nào còn nhiên liệu thì lửa vẫn tiếp tục cháy, cháy đúng theo nhiên liệu ấy, không ngừng nghỉ. Chỉ đến khi nhiên liệu cạn kiệt hoàn toàn, ngọn lửa mới tự nhiên tắt đi. Không ai cần dập, không ai phải can thiệp.

Trí tuệ cũng vận hành như vậy. Trí tuệ quán chiếu để tháo gỡ upādāna – sự chấp thủ vào cái “ta”, vào bản ngã. Bất cứ điều gì còn che lấp sự thật, không cho tâm này đi vào thấy và biết rõ ràng, như thọ (vedanā), tưởng (saññā), hành (saṅkhāra), thức (viññāṇa)… thì trí tuệ sẽ tiếp tục đào sâu vào đó, cho đến khi thấy rõ bản chất thật của chúng.

Để có tự do nội tâm 1 — Khi tâm đã tháo gỡ khỏi mọi chấp thủ, tâm ấy trở nên tự do.

Thực tại vốn luôn tự hiển bày sự thật, không hề che giấu. Vấn đề không nằm ở thực tại, mà ở chỗ tâm có đủ trí tuệ để xuyên thẳng vào hay không. Trí tuệ không tạo ra sự thật, mà chỉ phá bỏ những lớp che phủ để sự thật được thấy trọn vẹn, thông suốt, không còn gì có thể ngăn cản.

Khi mọi sự thật được phơi bày đầy đủ, thì những gì từng gánh mang, từng chấp giữ từ bao lâu nay, tự nhiên được đặt xuống. Không phải vì cố gắng buông bỏ, mà vì không còn lý do để giữ. Khi chỉ còn lại sự thật thuần túy, thì không còn gì để đối chọi, để xung đột. Mà khổ đau, xét cho cùng, suốt bao nhiêu kiếp sống, cũng chỉ là những trạng thái đối chọi với nhau mà thôi.

Khi tâm đã tháo gỡ khỏi mọi chấp thủ, tâm ấy trở nên tự do. Sống cùng các Pháp thì cứ sống, sống trong thế gian thì cứ sống, nhưng không còn điều gì có thể va chạm hay xung đột với tâm này nữa. Tâm không còn bị kéo lôi bởi những điều vốn chỉ là giả danh.

Cũng giống như Đức Phật và các bậc Thánh đệ tử A-la-hán. Dù các Ngài còn sống trong thân tứ đại, vẫn có lạnh, có nóng, có đói, có khát, có đau nhức, bệnh hoạn như bao người, nhưng tất cả những điều ấy chỉ là Pháp thế tục. Không còn điều gì có thể xâm nhập hay khuấy động tâm của các Ngài. Vì vậy, ở đâu cũng là an lạc.

Đây chính là con đường tìm cầu hạnh phúc chân thật. Không phải tìm ở bên ngoài, không phải lệ thuộc vào điều kiện ngoại cảnh, mà quay về ngay nơi tâm này. Các điều kiện bên ngoài chỉ nên được xem như phương tiện. Hạnh phúc đích thực chỉ có thể được xây dựng từ sự tự do nội tâm, khi tâm không còn bị trói buộc bởi bất kỳ chấp thủ nào nữa.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Trong lịch sử Phật giáo, đặc biệt là dòng thiền tông có một hiểu lầm kéo dài và khá phổ biến rằng Thiền là phủ nhận văn tự, đoạn tuyệt kinh điển, và chỉ cần “nhìn thẳng vào tâm” là đủ. Cách hiểu này, nếu không được soi chiếu cẩn trọng, rất dễ biến tinh thần bất lập văn tự thành một thái độ phản trí tuệ, thậm chí phản giáo pháp.

Trạng thái tỉnh thức

Phật giáo thường thức

07:00 16/12/2025

“Trạng thái tỉnh thức” là một khái niệm rất khó để diễn đạt trọn vẹn bằng ngôn ngữ thông thường. Phần lớn chúng ta đều nghĩ rằng mình đã tỉnh thức, đã ý thức rõ ràng về đời sống. Nhưng sự thật, để tìm được một người thật sự tỉnh thức trên thế gian này là điều vô cùng hiếm hoi.

Bát Chánh đạo - Con đường đưa đến sự chấm dứt khổ đau

Phật giáo thường thức

19:00 15/12/2025

Bát Chánh đạo (Tiếng Pali: Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo) là trái tim của giáo lý đạo Phật, được Đức Phật thuyết giảng ngay trong bài pháp đầu tiên (Kinh Chuyển Pháp Luân). Đây không phải là 8 con đường riêng biệt, mà là 8 chi phần liên kết chặt chẽ với nhau, tạo thành "Con đường đưa đến sự chấm dứt khổ đau".

Xem thêm

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

TIN LIÊN QUAN

Dành cho bạn

Tin chọn lọc