450
Dính mắc thì đau khổ
Quảng Tánh
Chánh niệm tỉnh giác, hộ trì các căn (giác quan) là pháp tu căn bản, được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện răn nhắc rất nhiều lần. Hình ảnh những con thú hoang dính bẫy của thợ săn dụ cho người tu không hộ trì các căn, dính vào năm dục phải lệ thuộc vào ác ma rất phổ biến trong kinh điển.
Phương pháp loại bỏ tham dục trong cuộc sống và tu hành
Quả không dễ dàng khi chúng ta sống trong cõi dục mà muốn vươn ra khỏi dục. Bởi lẽ, người tu cũng cần phương tiện tối thiểu để sống, có sức khỏe mới tu tập được. Bốn vật dụng căn bản (cơm ăn, áo mặc, nhà ở, thuốc thang) phải ổn định mới có thể tiến tu nhưng thiếu giác tỉnh với chúng thì tức khắc liền rơi vào tham đắm.
Thế nên, nếu không biết nương vào oai lực của đại chúng, không kiên định lập trường trung đạo, nhất là ‘không hộ trì các căn’ và xa rời ‘nơi đi lại của mình, chỗ ở của cha mẹ mà sống’ thì chắc chắn sẽ không tiến xa và cao trên đường đạo. Ác ma bên ngoài với bẫy mồi thơm ngon thì luôn rình rập, ác tâm bên trong thì liên tục thôi thúc, nên sau giai đoạn sơ tâm dũng mãnh thì đa phần chúng ta mãi loay hoay, nhiều lúc cũng tiến thoái lưỡng nan.
Quả không dễ dàng khi chúng ta sống trong cõi dục mà muốn vươn ra khỏi dục. Ảnh minh họa.
“Một thời, Phật ở tại vườn Trúc, khu Ca-lan-đà nơi thành Vương xá. Bấy giờ, Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
Trong núi Đại Tuyết, chỗ hiểm trở băng giá, khỉ vượn sống còn không được, huống chi là con người. Hoặc có núi có khỉ, vượn ở mà không có người. Hoặc có núi nơi người và thú cùng ở chung. Trên lối đi của khỉ vượn, thợ săn dùng keo bôi lên cỏ. Những con vượn khỉ nào khôn ngoan thì tránh xa bỏ đi. Những vượn khỉ con ngu si không biết tránh xa, thì dùng tay chạm vào chút xíu, liền bị dính tay. Nó dùng tay kia để gỡ, tức thì dính cả hai tay.
Nó lại dùng chân để gỡ, hai chân cũng bị keo dính luôn. Nó dùng miệng cắn cỏ, miệng cũng bị keo dính chặt. Năm chỗ đều bị dính keo, phải nằm co quắp trên đất. Thợ săn đi đến, vội lấy gậy xỏ vào khiêng đi.
Dục như mật ngọt dính trên lưỡi dao
Tỳ-kheo nên biết, bọn vượn khỉ ngu si rời bỏ cảnh giới của mình, chỗ ở của cha mẹ, đi chơi nơi cảnh giới kẻ khác, nên bị khổ não này. Cũng vậy, Tỳ- kheo, phàm phu ngu si, sống nương ở nơi làng xóm, sáng sớm đắp y, mang bát vào thôn khất thực, không khéo hộ trì thân và không thủ hộ các căn. Mắt thấy sắc liền sanh ra nhiễm đắm; tai với âm thanh, mũi với mùi, lưỡi với vị, thân với xúc đều sanh ra nhiễm đắm. Tỳ-kheo ngu si sau khi các căn bên trong và các cảnh bên ngoài bị trói buộc năm chỗ, nên bị lệ thuộc vào ước muốn của ma. Cho nên các Tỳ-kheo cần nên học tập như vầy: ‘Hãy chỉ nơi đi lại của mình, chỗ ở của cha mẹ mà sống, chớ đi đến chỗ khác và cảnh giới kẻ khác’.
Thế nào là nơi đi lại của mình, nơi ở của cha mẹ Tỳ-kheo? Là chỉ cho bốn Niệm xứ: Sống với chánh niệm quán thân trên thân, sống quán thọ, tâm, pháp trên pháp.
Phật dạy kinh này xong, các Tỳ-kheo nghe những gì Phật dạy, hoan hỷ phụng hành”.
(Kinh Tạp A-hàm, kinh số 620)
Chánh niệm tỉnh giác, hộ trì các căn, sống thiền Tứ niệm xứ là nền tảng căn bản để vượt thoát dính mắc, thành tựu các Thánh quả.
Chúng ta và hình ảnh ‘Những vượn khỉ con ngu si… Năm chỗ đều bị dính keo, phải nằm co quắp trên đất. Thợ săn đi đến, vội lấy gậy xỏ vào khiêng đi’ có nhiều điểm tương đồng. Ai với năm dục, khéo hộ trì các căn, tỉnh giác thì thoát. Ai vụng về dính mắc thì bị bắt trói, bị khiêng đi.
Một điều quan trọng nữa là cần đi đúng ‘nơi đi lại của mình’, cần ở đúng ‘chỗ ở của cha mẹ’. Các Tỳ-kheo thời Thế Tôn chỉ làm ba việc chính mà thôi, đó là thiền định, khất thực, thuyết pháp. Còn chúng ta hiện nay làm nhiều việc hơn, cũng tốt thôi, nhưng mải mê làm những việc phụ mà quên việc chính thì phải suy ngẫm lại.
Phật, Thánh chúng và thầy tổ là cha mẹ, ngày xưa cha mẹ làm gì và hôm nay chúng ta đã làm gì? Chỗ của cha mẹ là Tứ niệm xứ, không nên lìa chỗ này. Xa rời Tứ niệm xứ là đánh mất phần cốt lõi của sự nghiệp tu học. Thế nên, chánh niệm tỉnh giác, hộ trì các căn, sống thiền Tứ niệm xứ là nền tảng căn bản để vượt thoát dính mắc, thành tựu các Thánh quả.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Chân thật sám hối
Kiến thức
09:00 25/03/2025
Theo cách hiểu thông thường, sám hối là xin lỗi, hay hối hận, ăn năn. Điều quan trọng là phải ăn năn, hối lỗi, nhưng cũng có người xin lỗi mà không ăn năn.
Thành kính tri ân Mẹ hiền Quán Thế Âm
Kiến thức
08:36 18/03/2025
Dưới tòa sen vàng con lạy Bồ-tát Quán Âm. Ngài đã cho con niềm tin yêu giữa cuộc đời. Quán Âm Bồ-tát hiệu viên thông, mười hai nguyện lớn rộng mênh mông, cứu vớt chúng sinh qua cơn khổ nạn từ bi độ đời…(Lạy Phật Quan Âm - Hàn Châu).
Phổ Môn giải thoát
Kiến thức
16:30 17/03/2025
Phẩm Phổ môn trong kinh Pháp Hoa thường được các chùa Bắc truyền dùng trong thời khóa tụng kinh, nhất là tụng thời Tịnh Độ hoặc vào dịp lễ cầu an, nhưng không phải ai cũng hiểu được những giá trị tư tưởng cao quý thâm sâu, cũng vận dụng được trong đời sống sinh hoạt hàng ngày.
Ý nghĩa của ngày vía đức Bồ tát Quán Thế Âm
Kiến thức
10:00 17/03/2025
Hằng năm, Phật tử thường làm lễ vía Bồ tát Quán Thế Âm thật trang nghiêm vào các ngày: 19/2, 19/6 và 19/9 theo âm lịch. Đức Quán Thế Âm Bồ tát còn được gọi là Bồ tát Quán Tự Tại xuất hiện khá nhiều trong các kinh điển của Phật giáo Đại thừa như trong kinh Hoa Nghiêm, kinh Lăng Nghiêm, kinh Pháp Hoa…
Xem thêm
