450
Hai nấc thang của người học đạo
Đức Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam - Đại lão Hòa thượng Thích Trí Quảng từng dạy: “Có hai việc không nên làm, đó là làm bậy và làm biếng”. Đây cũng là kim chỉ nam cho người học đạo: tu phải đúng, và hành phải tinh tấn.
Không làm bậy - nền tảng của chánh pháp
“Làm bậy” không chỉ là hành vi sai trái, mà còn là đi sai đường, hiểu sai đạo, dùng tâm phàm mà hành đạo Thánh. Trong đạo Phật, tu không phải là cầu kỳ hình thức hay chạy theo nghi lễ, mà là sự chuyển hóa từ tâm. Nếu tâm chưa sáng, hiểu chưa đúng chánh pháp mà đã vội làm, dễ sinh ra tà kiến, tà hạnh - gây hại cho mình và cho người.
Người tu đúng chánh pháp là người luôn kiểm nghiệm lại mỗi việc mình làm, mỗi lời mình nói, mỗi ý nghĩ khởi lên xem có lợi ích hay tổn hại, có dựa trên trí tuệ hay cảm xúc.
“Làm bậy” đôi khi đến từ lòng nhiệt thành thiếu trí, như người mù cầm đuốc - có lửa nhưng không thấy đường. Còn người hiểu chánh pháp thì dù bước chậm cũng chắc, không tạo nghiệp.
Đức Phật dạy: “Không có kẻ thù nào nguy hiểm bằng vô minh”. Vô minh khiến con người tưởng đang làm việc thiện nhưng thật ra đang nuôi lớn bản ngã. Có người tụng kinh, niệm Phật mà lòng đầy kiêu mạn; có người bố thí mà tâm chấp công; có người hành đạo nhưng quên đạo. Tất cả đều là “làm bậy” trong nghĩa sâu sắc nhất: làm mà không biết mình đang sai.
Cho nên, tu đúng chánh pháp nghĩa là luôn tỉnh thức, chiếu soi bản tâm, hiểu nhân quả, giữ giới luật, và không hành động trái với tinh thần từ bi - trí tuệ mà Đức Phật truyền trao.
Không làm biếng - tinh tấn là hơi thở của đạo
Nếu “làm bậy” là đi sai đường, thì “làm biếng” là không chịu bước đi. Trong đạo Phật, tinh tấn được xem là một trong sáu Ba-la-mật của người cầu đạo giác ngộ. Có trí tuệ mà không tinh tấn, thì trí chỉ là hạt giống chưa nảy mầm. Có thiện tâm mà lười hành, thì thiện chỉ nằm trong ý niệm.
Đời sống tu tập cũng như chèo thuyền giữa dòng: nếu không tiến, ắt sẽ trôi ngược. Người tu biếng nhác không chỉ mất thời gian, mà còn đánh mất cơ hội gieo phước, sửa tâm, vun trí.
Đức Pháp chủ nhắc: “Không làm biếng là phải tinh tấn học và hành. Tu không phải chỉ để biết, mà là để chuyển hóa”. Tinh tấn không phải là ép mình gò ép khổ hạnh, mà là nỗ lực bền bỉ, đều đặn. Dù chỉ một thời kinh mỗi ngày, một hơi thở tỉnh thức, một niệm thiện khởi trong lòng - nếu được thực hành liên tục, cũng đủ để thay đổi vận mệnh tâm linh. Người tinh tấn không chờ thuận duyên mới tu, mà lấy nghịch cảnh làm bài học, lấy chướng duyên làm thầy.
Tu đúng và tu tinh tấn: con đường đưa đến an lạc
“Không làm bậy, không làm biếng” là hai nấc thang nối liền trí tuệ và hành động. Không làm bậy để giữ đúng đường, không làm biếng để đi đến đích. Tu mà không hiểu đạo thì dễ lạc lối; hiểu đạo mà không hành thì chẳng bao giờ tới nơi.
Học đạo, trước hết phải học từ chính cuộc sống. Mỗi ngày, mỗi việc đều là bài học về nhân quả, về vô thường, về vô ngã. Khi gặp người khiến mình khó chịu - đó là lúc thực tập nhẫn nhục. Khi gặp nghịch cảnh - đó là lúc rèn tâm vô ngã. Khi được khen ngợi - đó là lúc thử lòng khiêm tốn. Đó chính là tu đúng chánh pháp giữa đời.
Người học đạo chân chính không chạy theo phép màu, mà tìm sự tỉnh thức trong từng hơi thở. Không chờ đến chùa mới tu, mà biết mang đạo vào đời - nói lời lành, làm việc thiện, sống khiêm cung và biết ơn.
“Không làm bậy, không làm biếng” là con đường của người trí - vừa sáng suốt, vừa bền bỉ; vừa giữ mình trong chánh pháp, vừa nuôi tâm tinh tấn. Bởi chỉ khi không sai đường và không dừng bước, con người mới thật sự chạm tới an lạc - ngay trong đời này, ngay trong từng phút giây tỉnh thức.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Xây dựng ngôi trường hạnh phúc
Xiển dương Đạo pháp
11:34 20/11/2025
(Trích pháp thoại của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, ngày 15/6/2014 trong khóa tu 21 ngày tại Làng Mai, Pháp).
Cội tùng Phật giáo Việt Nam: Hoa đàm tuy rụng vẫn còn hương... (kỳ cuối)
Xiển dương Đạo pháp
08:00 17/11/2025
Tôi gặp Cụ ở Viên Minh đầu năm 2001, khi sương sớm còn đọng trên bờ đê sông Hồng sau chùa. Hai mươi năm trôi qua, hình bóng ấy vẫn nguyên vẹn: một vị “nông tăng” gầy gò, áo nâu guốc mộc, tay thoảng mùi đất vườn, mắt sáng sau cặp kính đã xước.
ADN của Phật trong mỗi chúng ta
Xiển dương Đạo pháp
19:43 16/11/2025
Thầy dạy: “Con Phật thì phải có ADN của Phật”. Những lời ấy nghe tưởng như ví von, nhưng càng suy ngẫm càng thấm.
Hạnh nguyện phước đức nhất là được phụng sự Phật pháp
Xiển dương Đạo pháp
19:36 15/11/2025
Trong đời sống nhiều biến động, người ta dễ tìm kiếm phước đức qua những hình thức bên ngoài: vật chất cúng dường, công quả vài ngày, hay những hành động thiện lành tức thời.
Xem thêm
