Không nên rơi vào các quan niệm cực đoan, cho rằng “Sống mình chỉ cần lo cho mình thôi” hay cho rằng “Sống là phải lo cho mọi người, sống vì mọi người” đều là những nhận thức cực đoan. Khi giúp người cũng cần trọn vẹn quan sát và hiểu biết để rõ ràng trường hợp nào nên giúp, trường hợp nào không nên giúp.

“Vô ngã vị tha” là cách sống của người Phật Tử, nhưng không phải “vị tha quá mức” đến độ xen vào cuộc sống và duyên nghiệp của người khác. Ví như cha mẹ có nhiều tiền nên cho con sống thoải mái và sung túc nên đứa con luôn quen được dựa dẫm đùm bọc, lười biếng ỷ lại, khó mà nên người…

Vì sao có khi ta giúp người mà không được lợi ích?

Trong cuốn "Đức Phật & Phật Pháp" có câu “phục vụ để hoàn toàn, hoàn toàn để phục vụ” - tức là muốn tu học tới chỗ hoàn hảo bằng cách phục vụ, mà khi hoàn hảo rồi cũng chỉ để phục vụ. Tuy nhiên hai chữ “phục vụ” này cũng không phải đơn giản, phục vụ cần có cả từ bi & trí tuệ. Nếu chỉ có tình thương mà không có trí tuệ thì nhiều khi “phục vụ” vô tình thành “làm hại” người khác. Như cha mẹ quá thương con, cho con sống đầy đủ thì sau này đứa con khó nên người, vì không thể sống tự lập mà chỉ biết nương tựa và sự dùm bọc của người khác.

Cuộc sống không cần mình cứ nai lưng làm lụng để nuôi người này người kia, mà chỉ cần mình luôn sẵn sàng giúp đỡ mọi người khi cần. Làm từ thiện là đúng, nhưng quan niệm phải làm từ thiện thế này hay thế kia lại là sai. Tâm thiện là tâm sẵn lòng tùy duyên tùy hoàn cảnh mà giúp đỡ người khác, nhưng cần sáng suốt rõ biết trường hợp nào cần giúp, trường hợp nào không cần giúp, vì biết rằng giúp đỡ họ chỉ làm họ sống lười biếng, ỷ lại.

Có những trường hợp rất tội, mẹ thương người em trai quá, nên người em trở nên hư hỏng, sống đàng điếm, cờ bạc. Cứ chơi hết tiền thì chỉ biết về xin mẹ. Hồi trẻ mẹ có tiền thì con cứ xin là cho, giờ về già bà hết tiền thì cầu con gái lớn. Người chị thì cứ nai lưng làm việc gửi tiền giúp mẹ, còn mẹ thì lại đem tiền cho người em, khiến người ấy đã hư hỏng càng hư hỏng thêm.

Vậy nên trong đời sống làm gì cũng phải đủ tỉnh táo và sáng suốt, làm từ thiện cũng vậy…