Nghề luật, nghề báo giữa hai bờ Thiện Ác

Ai không tin hay chưa đủ lòng tin Nhân - Quả hì có thể qua tôi để kiểm chứng. Chuyển qua nhiều cơ quan, sang thời đổi mới tôi lại chuyển sang làm báo. Ai bảo nhà báo nghèo hay nhà báo giàu cũng đều đúng cả. Tất cả do mình. Qua chuyên án Năm Cam nổi tiếng cả nước, đủ thấy những nhà báo thuộc hàng đại gia, lần lượt tra tay vào còng. Riêng tôi bám theo cái nghiệp báo chí với lý tưởng nói lên tiếng nói của lương tri, của sự công bằng. Tôi lại có đam mê “điều tra”, tuy chưa làm được việc gì trọng đại nhưng cũng có vài bài viết thuộc loại ra ngô ra khoai ở tờ báo tỉnh lẻ.

Đầu tiên là điều tra về công trình điện kiểu “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”. Tôi nhập vào đến Phòng Tài vụ Công ty Điện lực để xin các số liệu thanh quyết toán công trình. Có hẳn hoi hai tập hồ sơ in ra, có mã số công trình. Bài báo sau này đã vạch trần ổ tham nhũng nho nhỏ mới bén rễ thời kỳ đầu đổi mới. Tổng vốn đóng góp của nhân dân hơn 200 triệu, nhà nước hơn 100 triệu mà thanh quyêt toán chỉ hơn 200 triệu.

Đó là thời kỳ bắt đầu khui bia xịt bụp, xe cúp, di động vừa có mặt. Để đỡ ê mặt, chủ tịch huyện giờ đã lên hàng phủ ra tay dàn xếp để sau đó tính chuyện nội bộ. Một cuộc “họp báo” nhanh chóng được tổ chức. Tổng biên tập hỏi tôi đi dự không. Tôi bảo: “Chả lẽ tôi sợ. Tôi đi với tư cách của người thu thập thông tin. Thế thôi”. Tại đây, sau khi những số liệu được Ban Quản lý lấp kín với những 3 hạng mục vừa mới thanh quyết toán. Tôi đứng lên xin phép công bố hai mã số công trình đã có trong tay và đề nghị trưởng phòng Tài vụ Cty Điện lực (có mặt hôm ấy) vui lòng cung cấp cho mã số hạng mục thứ ba vừa được báo cáo. Mất mấy giây cả hội trường biến sắc, Trưởng phòng Tài vụ xin phép sẽ cung cấp số liệu sau.

Vì lẽ còn  hạng mục “ẩn mã số ” nên cuộc họp báo kết thúc. Tôi tường trình phần diễn biến cuộc họp báo với nhiều ám chỉ, xúc xiểm tác giả vốn là người của huyện xưa kia. Sau đó, cả phái đoàn đại diện huyện, Cty Điện lực và BQL công trình đến toà soạn …đàm phán để phần tường trình buổi họp báo….khỏi phải ra mắt độc giả. Tôi không có mặt nên thôi không biết kết quả đàm phán ra sao. Chỉ biết bài viết tường trình buổi họp báo khá gay góc đã biến mất. Kết quả quá trình tưởng đơn giản ấy, tôi “lỗ” một khâu năm phân vàng cưới. Hồi ấy tôi ra vào luôn đút tay túi quần rất…thong thả.

Cuộc điều tra thứ hai cũng khá đặc biệt. Đó là giai đoạn tôi nuôi mẹ nằm viện Phục hồi Chức năng. Tôi gặp Khánh, cậu thanh niên thương tật móp hộp sọ, bán thân bất toại, kéo lết. Hỏi ra tôi biết Khánh bị bảo vệ một công ty đánh suýt chết vì hiềm khích cá nhân. Mẹ Khánh từ Bến Tre lên nuôi con, bán cả đất đai, nhà cửa chạy chữa mới cứu được mạng Khánh.

Sự kiện gần một năm chẳng thấy điều tra, xét xử gì, bồi thường ra làm sao. Sự việc lại ngay vào cái huyện mà tôi đã từng làm việc, đã từng gây tiếng vụ xây dựng đường điện. Tôi đến thu thập thông tin ở Vịên Kiểm sát. Cô nhân viên cầm tờ giấy giới thiệu (hồi ấy chưa có Thẻ Nhà báo), chạy lên lầu, lát sau xuống lí nhí: “Lãnh đạo đi họp anh ạ”. Cô trao lại tờ giấy. Tôi đút túi và rút sổ, viết ra. “Cô vui lòng cho biết tên”. “Ủa chi vậy anh”. “Tôi đến tác nghiệp nhưng không gặp được lãnh đạo. Ít nhất tôi cũng phải biết tên họ, chức vụ người đã tiếp mình để về báo lại chứ”. Cô nhân viên ấp úng một lúc, lại quay lên lầu, trở xuống mời tôi lên gặp lãnh đạo.

Sau loạt bài báo, vụ án được nhanh chóng đưa ra xét xử. Tôi theo suốt những ngày mà Khánh, người bị hại ra trước toà nằm dài, không đủ sức để ngồi.

Cuộc sống đạm bạc, khó khăn của người làm báo chẳng khác mấy với cách dùng hình tượng “bang chủ cái bang” của Nhà báo Nguyễn Đức (báo Pháp Luật TP HCM). Nhưng các con tôi đã lớn lên, học hành với đồng lương ba cọc ba đồng, với sự túng hụt như thế. Bây giờ các con tôi đã vào hàng U40, U50. Trong 3 con, có hai cậu là Luật sư, một cháu nội cũng đang theo ngành luật, và một cháu nội nữa cũng đang có ý định tham gia vào “Gia đình luật sư” ấy.

Tiếng nói của lương tri, khát khao công bằng và khát vọng vươn lên trong cõi người đầy ma vương, ác quỉ đã nuôi dưỡng cho những người trẻ lớn lên mạnh mẽ, khí phách....không phải Nhân Quả thì còn là gì. Chuyển đổi Nhân quả là hành trình kiên trì, nhẫn nại như thế.

Trong một thời gian khá dài khi viết văn, làm báo, tôi nghiên cứu Chu dịch, Phật học. Sự biến dịch trong Chu dịch có vẻ như giải thích mọi điều trong vũ trụ. Tôi thử bốc vài lá số tử vi cho vài người thân. Thời gian sau, nghiệm lại thấy chưa đúng, tôi cứ nghĩ năng ứng biến Thể - dụng còn chưa đủ chín. Cho đến giờ, khi đã bắt đầu thấu suốt lý Đạo, lẽ Đời, tôi mới hiểu rằng trò chơi bốc số tử vi, chiêm tinh  là phù phiếm.

Không có một lá số cố định một con người, một dòng tộc, một quốc gia…Con người luôn yếm thế, bị động, tiêu cực vì lòng tin mê tín, dị đoan. Đa số dân chúng tin vào các thầy phù thuỷ, thầy bói, thầy phong thuỷ…mù quáng trong khi có thể làm thay đổi nó bằng sự chuyển nghiệp một cách tích cực. 

Nghề luật là cái nghề luôn đi giữa hai bờ Thiện Ác. Có khi thân chủ là một bị hại nằm trên cáng, hay ngồi xe lăn. Có khi thân chủ là bị cáo đang đối diện mức án mà tử thần đang cầm luỡi hái chực chờ cổng pháp đình. Nghề luật đôi lúc giống như vị lương y, cố sức kéo bị cáo trở về với đời sống chờ ngày hoàn lương, nhưng đôi lúc lại là viên công tố quyết liệt đòi công lý.

Dù thế nào, cái THIỆN vẫn luôn được nêu cao, dù đi giữa hai bờ Thiện Ác nhưng người hộ trì công lý vẫn luôn là người nhập cuộc một cách tỉnh táo sánh bước với cái THIỆN, đem ánh sáng chân lý đến chốn pháp đình, nơi mà hai lực THIỆN -ÁC đối đầu, con người luôn thiếu sự sáng suốt, tỉnh giác, thiếu lòng vị tha, thiếu hẳn tình người. Lập luận này của cựu nhà báo U70 vẫn được các vị Luật sư (và những luật sư tương lai) trong gia đình nhất trí tán thành.

'Ba nói đúng. Môn học đầu tiên của nghiêp vụ luật sư  đó là  đạo đức luật sư'.

Nhà văn Nobel Mạc Ngôn: Sự thật và công lý vẫn tồn tại vững vàng