450
Nhận diện phiền não
Khi chánh niệm có mặt, ngay khoảnh khắc một tâm bất mãn khởi lên, ta sẽ nhận ra nó tức thì. Đó chỉ là một cơn sân nhỏ, một ý nghĩ thoáng qua - không phải là “tôi”.
Nếu thấy rõ điều đó, tha thứ trở nên dễ dàng, vì ta không còn đồng hóa mình với cơn giận. Nhưng nếu xem cơn sân là “tâm tôi”, ta sẽ bắt đầu tìm cách thoả mãn nó, và hàng loạt suy nghĩ nối tiếp khiến câu chuyện kéo dài mãi.
Phiền não sợ nhất là ánh nhìn bình thản của trí tuệ vô ngã. Khi quan sát bằng tâm tĩnh lặng, ta thấy phiền não thật ra cũng thú vị, vì nó phơi bày bản chất của tâm. Việc biết rõ phiền não quan trọng hơn là cố gắng loại bỏ nó. Bởi khi đủ duyên, phiền não sẽ tự xuất hiện - như một bài kiểm tra để ta soi thấy mình. Nếu thấy rõ tâm ganh tỵ hay sân hận, đó đã là bước tiến của tuệ giác. Ngược lại, giả vờ như không có khuyết điểm chỉ khiến ta thiệt thòi, tự lừa dối chính mình.
Tham lam, sân hận, kiêu mạn, ganh tỵ, ích kỷ… đều là biểu hiện non nớt của tâm. Khi những tâm ấy vắng mặt, ta mới thật sự trưởng thành, chín chắn và tự do. Người trí tuệ không phải là người không còn phiền não, mà là người biết nhận diện phiền não, nhìn thẳng vào nó bằng chánh niệm.
Điều làm phiền não mạnh mẽ chính là sự đồng hóa với bản ngã. Khi còn cái “tôi” để bảo vệ, phiền não có chỗ bám. Nhưng khi thấy rõ nó là vô ngã, nó lập tức mất sức mạnh, tan biến nhanh chóng. Từ đó, chính phiền não trở thành người thầy dạy ta trí tuệ – vì mỗi lần vượt qua, ta trưởng thành hơn, vững chãi hơn.
Không có pháo đài nào bảo vệ được con người khỏi kẻ thù bên trong. Tham, sân, mạn, nghi, phóng tâm – những kẻ địch ẩn nấp trong tâm – chỉ có thể bị khuất phục bằng chánh niệm (sati), định (samādhi) và trí tuệ (paññā). Chúng đáng sợ hơn mọi kẻ thù bên ngoài, nhưng cũng chính là cơ hội cho ta rèn luyện nội lực. Bởi khi ta nhìn thấy phiền não mà không bị nó điều khiển, đó là lúc tự do thật sự bắt đầu.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Lợi ích khi ăn lá đu đủ
Sống an vui
05:15 19/11/2025
Lá đu đủ có khả năng tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa và điều hòa lượng đường trong máu.
Nhớ khói đốt đồng trong mùa mưa lạnh
Sống an vui
18:51 18/11/2025
Những ngày mưa dầm mưa dề như thế này, thành phố như khoác lên mình một lớp áo xám sũng nước. Mưa rơi không dứt, tưởng như trời cũng có nỗi buồn riêng, thả từng giọt xuống mà chẳng biết bao giờ chịu thôi.
Cuộc đời ngắn lắm, hãy tạo niềm vui cho chính mình
Sống an vui
15:08 18/11/2025
Hãy nhớ rằng, người khác có thể phán xét bạn, nhưng bạn mới là người sống cuộc đời của mình. Vì vậy, đừng để những suy nghĩ sáo rỗng ấy làm tổn thương hạnh phúc mà bạn xứng đáng có.
Nếu có cơ hội gọi điện về quá khứ...
Sống an vui
15:05 18/11/2025
Có những lúc đời sống chậm lại, không phải vì ta cố tình dừng bước, mà vì lòng chợt muốn “gọi về quá khứ”.
Xem thêm
