Văn hóa Việt Nam mang một màu sắc đặc thù về nghĩa cử “tri ân và báo ân”. Công cha nghĩa mẹ được nhắc đến qua câu hò, lời ru của mẹ từ thuở còn nằm nôi. Khi đến trường, tinh thần đó được thể hiện qua những câu ca dao tục ngữ, dễ học dễ nằm lòng

Công Cha như núi ngất trời

Nghĩa Mẹ như nước ngời ngời biển khơi

Núi cao biển rộng ai ơi

Cù lao chín chữ đời đời khắc ghi

Xã hội ngày nay, với sự tất bật theo nhịp sống hối hả của công nghệ thông tin, người vợ, người Mẹ cũng phải bôn ba, tham gia nhiều công việc ngoài xã hội, nên dần dần những câu hò, lời ru cũng ít nhiều phôi phai theo năm tháng. Nhờ tinh thần mềm dẻo, uyển chuyển trong sự tiếp thu có chọn lọc của người dân Việt Nam, nên công ơn ấy, nghĩa tình ấy vẫn luôn được biết đến qua những ngày lễ theo văn hóa phương Tây và cả nước mình, như ngày của Cha, của Mẹ, ngày gia đình, ngày Quốc Tế phụ nữ, ngày phụ nữ Việt Nam…… Trong Phật Giáo thì có ngày lễ hội Vu Lan hết sức đặc sắc.

Nỗi nhớ mùa Vu Lan

Mỗi độ thu về, khi những giọt mưa thánh thót bên thềm, những chiếc lá lìa cành nhè nhẹ rơi, làm cho ta chạnh lòng thổn thức nghĩ về  công Cha nghĩa Mẹ.

Mây chiều phố thị đìu hiu

Lòng con tê tái giọt chiều mưa thu

Nhớ Cha thương Mẹ lưng gù

Tháng ngày mòn mỏi cần cù nuôi con

Mùa Vu Lan,  mùa của tất cả những người con hiện hữu trên cuộc đời, dù ở đâu, làm gì cũng đều hướng vọng về hai đấng sanh thành . Đó là hai ân đức to lớn mà chúng ta trực tiếp đón nhận từ thuở còn trong thai Mẹ. Tuy nhiên,  ngoài hai ân đức ấy, Đức Phật dạy còn muôn vàn ân tình khác mà chúng ta thọ nhận trong suốt cuộc đời này.

Ân của Mẹ suốt chín tháng cưu mang, ba năm bồng ẳm, ân Cha lam lũ tháng ngày bôn ba kiếm sống, cực nhọc nuôi con. Rồi hai ân đức ấy nâng đỡ bước chân, trái tim, khối óc, giới thiệu ta vào đời, dạy ta biết thế nào là thương yêu, là hy sinh, ban tặng.

Cám ơn Mẹ đã cho con hơi thở

Và trái tim nhân ái để làm người

Cảm ơn Cha đã cho con nhìn thấy

Núi rất cao và biển rất tuyệt vời

Khi lớn lên, Cha Mẹ cho ta tới trường để học chữ nghĩa, học nhân cách đạo đức để đối nhân xử thế. Thầy Cô là bậc Cha Mẹ thứ hai dìu dắt, dạy dỗ và tiếp tục uốn nắn từng ngày, để ta thành nhân chi mỹ.

Mùa Vu Lan đến Phật tử chúng ta nên làm gì?

Nếu đã thành đạt trong cuộc sống, đầy đủ về tiện nghi vật chất nhưng thiếu hụt về mặt tâm linh, thì cuộc đời chúng ta dễ chao đảo, và bị sóng gió cuộc đời vùi dập. May thay, lớn lên được ươm mầm trong ngôi nhà Phật Pháp, chúng ta được nương tựa tâm linh vào Ba Ngôi Báu, đó là Phật, Pháp và Tăng.  Tam Bảo dạy bảo, hướng dẫn ta đường ngay lối phải, làm lành tránh ác, sống vì người quên thân mình, nhìn đời bằng cặp mắt Trí Tuệ và lòng Từ Bi, để cuộc đời vơi bớt nỗi khổ niềm đau.

Ân Cha Mẹ, Thầy bạn và Tam Bảo đã đành sâu nặng, nhưng ân Quốc Gia cũng rất lớn lao. Nếu được lớn lên, học hành và thành đạt mà không nhờ những người đã hy sinh nằm xuống, những người ngày đêm canh gác biên cương để giữ vững thành trì Tổ quốc và các vị lãnh đạo đưa ra nhiều chính sách bảo hộ nhân dân, thì liệu chúng ta có an ổn trong cuộc sống của mình hay không?

Có những công ơn trực tiếp cho ta niềm tin và sức sống, nhưng cũng có những thâm ân âm thầm lặng lẽ, hiến tặng ta và mọi người như một cơn gió mát vô tình trong mùa hè oi bức, hay một tia nắng ấm chợt lóe lên giữa mùa đông giá lạnh, như không khí trong lành mỗi ngày cho ta duy trì sự sống. Có ân nghĩa vô hình, chúng ta không thấy được. Lại có những ân tình luôn hiện hữu bên mình mà đôi khi ta lại lãng quên. Nghĩa ân này được Đức Phật gọi chung là “ân chúng sanh vạn loại”.

Thời gian qua, nhìn thấy cảnh dịch bệnh xảy ra, chúng ta mới thấm thía làm sao những ân tình mà suốt đời ta không sao trả hết. Đó là ân tình của những chiến sĩ ngày đêm giữ vững biên cương, những thiên thần áo trắng làm việc hết công suất mỗi ngày để chữa trị bệnh nhân covid. Bên cạnh đó còn có những “thiên thần áo nâu, áo lam” thể hiện rõ tinh thần nhập thế của Đạo Phật trong mọi thời đại. Thời chiến tranh các Thiền sư “cởi áo cà sa khoác chiến bào”. Thời dịch bệnh thì “cởi áo cà sa khoác đồ bảo hộ”. Theo lời kêu gọi của Chính phủ và Giáo hội, những đoàn tình nguyện viên các Tôn Giáo, trong đó có Phật Giáo đã tình nguyện đi vào tuyến đầu chống dịch. Dù có chuyên môn trong ngành Y hay không, vẫn dấn thân tham gia vào mọi công tác để đỡ phần gánh nặng cho Y Bác sĩ, tư vấn tâm lý cho bệnh nhân và kể cả công việc hộ lý.  Những chuyến xe lương thực rau củ quả đầy ấp nghĩa tình từ nhiều vùng miền đất nước ứng cứu kịp thời cho Sài Gòn trong lúc nguy cấp nhất.

Trong Kinh Phạm Võng, Đức Phật đã dạy tất cả người nam là cha ta, tất cả người nữ là Mẹ của ta trong nhiều đời. Nhìn thực tế trong cuộc sống, chúng ta thấy mối tương quan nhân duyên nghiệp báo này rất rõ. Nếu không có sợi dây tình thương vô hình gắn kết, thì không dễ gì chúng ta hiểu được cảm giác “một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ”.

Thật vậy sợi dây vô hình trong tình thương nhân duyên vạn loại thắt chặt chúng ta, khiến lòng cảm thấy nhói đau khi nghe một ai đó nguy nan khốn đốn. Dù trong đời này họ không phải là máu mủ, ruột thịt của ta, nhưng chắc chắn nhiều đời đã là Cha Mẹ, anh chị em hoặc thân bằng quyến thuộc…

Lễ Vu Lan, ngày tri ân và báo ân Cha Mẹ, không có nghĩa là chỉ đáp đền công sanh thành dưỡng dục của Cha Mẹ ngay trong hiện đời. Mà chúng ta phải có cái nhìn rộng hơn, sâu hơn theo lời Phật dạy, để hướng đến Tứ trọng Ân, nhân ngày Vu Lan báo hiếu với tất cả lòng tri ân vô hạn. Nguyện làm tất cả những gì có thể trong khả năng hiện có của mình, để lan tỏa năng lượng yêu thương, nhường cơm sẻ áo, sẵn sàng hy sinh bản thân để đem lại lợi ích an vui. Có như thế thì ngày lễ Vu Lan mới vẹn tròn ý nghĩa.