Có một chàng trai trẻ luôn u sầu, chán nản, lúc nào cũng cảm thấy đường đời của mình không được thuận lợi, suôn sẻ, cuộc sống lúc nào cũng nhạt nhẽo, vô vị, không chút niềm vui. Một hôm, anh bèn tìm đến thiền viện trong núi, xin được ở tạm một thời gian, mong rằng lão thiền sư có thể khai thị, giúp mình nhổ bỏ phiền não trong tâm.

Lão thiền sư nhận lời và chỉ có một yêu cầu: “Hàng rào cây cối quanh thiền viện đã rất lâu không được cắt tỉa, mà chỗ chúng ta lại không đủ người làm. Thời gian này, không biết cậu có thể giúp ta tỉa lại hàng rào hay không?“. Chàng trai trẻ vui vẻ nhận lời. 

Mỗi ngày khi trời vừa sáng, anh dậy sớm, mang chiếc kéo bắt đầu công việc, cứ thế làm cho đến giữa trưa mới nghỉ. Dùng xong bữa cơm chay đơn giản, anh lại vùi đầu vào công việc.

Thiền viện này thật rộng lớn, hàng rào vì thế cũng rất dài. Sau khoảng một tuần vất vả, chàng trai cuối cùng đã tỉa xong một vòng hàng rào, nhưng chính lúc ấy anh giật mình phát hiện rằng, những chỗ mới được cắt tỉa xong cành lá đều đã rậm rạp hết cả. Công sức cả tuần vừa rồi gần như đổ sông, đổ biển. 

Chàng trai cảm thấy càng muộn phiền hơn, chẳng biết làm sao, bèn tới hỏi lão thiền sư: “Thưa đại sư, giờ đang giữa hạ, cỏ cây um tùm, sinh sôi thật chóng, vượt quá cả tốc độ con cắt tỉa. Bây giờ con phải làm sao đây?“.

Lão thiền sư khẽ mỉm cười, chỉ nói một câu: “Tiếp tục tỉa“. Chàng trai trẻ lại cầm kéo ra vườn, cắt tỉa hàng rào, dù vậy trong lòng chưa hết băn khoăn.

Lại một tuần nữa trôi qua, cỏ dại lại mọc đầy dù chàng đã gắng hết sức thức khuya, dậy sớm cắt tỉa. Cảm thấy bất lực, chàng lại đến hỏi thiền sư. Mấy lần như vậy, câu trả lời của lão thiền sư vẫn giống hệt như cũ: “Tiếp tục tỉa“. 

Chàng trai trẻ ngày đêm tỉa lá, cắt cỏ, làn da đều bị nắng phơi đến ngăm đen, bàn tay cũng chai sần. Một hôm, không thể nhịn được nữa, anh phát cáu với thiền sư và nói rằng: “Kể từ hôm con đến thiền viện này, ngài chưa từng khai thị, dẫn lối cho con mà chỉ bắt con không ngừng cắt tỉa cây. Hôm nay con quả thật không thể chịu nổi nữa!“.

Lão thiền sư ôn tồn hỏi: “Tại sao con không tiếp tục cắt tỉa cây nữa? Không phải ta đang khai thị cho con làm thế nào để nhổ bỏ phiền não hay sao?“.

“Bởi thật sự là con không có cách nào có thể cắt tỉa xong được!“, chàng trai trẻ đáp.

“Phiền não trong tâm con cũng giống như vậy thôi“. Lão thiền sư mỉm cười nói: “Phiền não trên đời này vốn không ngừng tăng thêm, chúng ta chỉ có thể cắt tỉa chúng đi, liên tục cắt tỉa. Đừng bao giờ ngồi một chỗ mà mong dứt bỏ phiền não hoàn toàn“.

Chàng trai trẻ nghe xong, giật mình tỉnh ngộ.

***

Quả thực, chẳng ai trên đời mong có nhiều phiền não. Người ta luôn muốn sống sao được tốt, suy nghĩ thảnh thơi, trong tâm không vướng bận, đêm kê gối ngủ ngon lành, ngày không lo phiền sầu muộn. Kỳ thực, làm sao có thể không phiền não đây?

Phật gia giảng cuộc đời này chính là một bể khổ vô biên, con người mới sinh ra là đã nhuốm mình trong khổ não, muộn phiền, từ lúc lọt lòng đến khi nhắm mắt xuôi tay luôn là như thế.

Có người khổ vì tình, đứt từng khúc ruột, có kẻ lại khổ vì danh, đeo đuổi không thôi, mà thất vọng tràn trề. Người nghèo khổ vì miếng cơm, manh áo. Kẻ giàu sang khổ vì nghĩ cách giữ của, ăn không ngon, ngủ không yên. Lúc trẻ có sức khoẻ nhưng lại chẳng có tiền bạc, công danh. Khi về già công danh, bạc tiền đầy đủ thì chẳng còn sức khoẻ. Trong vòng quay ấy, ai ai cũng khổ, ai ai cũng muộn phiền.

Nếu ví con đường nhân sinh với đường mòn giữa rừng núi thì phiền não chính là giống như cỏ dại, có những đoạn đường ít cỏ dại, lại có những đoạn cỏ dại thậm chí lấp mất cả đường đi. 

Nhổ bỏ phiền não giống như dọn cỏ, dọn xong thì cỏ lại mọc, phiền não này qua đi lại có phiền não khác ập tới. Đây thực sự là điều không thể tránh khỏi. Khi đối diện với phiền não, nếu không thể “trừ tận gốc” thì chúng ta cũng có thể học được công phu “cắt cỏ” như chàng trai kia.

Vậy thì thay vì ngồi than thở khiến tâm thân càng thêm phiền muộn, hãy khiến mình trở nên bận rộn hơn, như vậy bạn còn có thời gian để phiền não nữa chăng?