450
Sống trong pháp tánh bất sinh
Nếu chỉ dừng lại ở tri thức, ta dễ nghĩ “pháp tánh bất sinh” là một khái niệm siêu hình khó nắm bắt. Nhưng thật ra, pháp tánh có thể trực nghiệm ngay trong từng hơi thở, nếu ta quay về với tánh Biết.
Trong đời sống thường nhật, ta vẫn thường lầm tưởng rằng mọi sự vật hiện tượng đều thực sự sinh ra và mất đi. Ta thấy một bông hoa nở rồi tàn, một con người sinh ra rồi chết đi, một ý nghĩ xuất hiện rồi biến mất. Nhưng nếu lắng nghe sâu hơn, nhìn kỹ hơn, ta sẽ nhận ra tất cả những thứ ta gọi là “sinh” và “diệt” đều chỉ là những biểu hiện tạm thời trong dòng duyên khởi. Đằng sau dòng chảy ấy, có một nền tảng bất biến đó chính là pháp tánh vốn bất sinh.
“Pháp tánh” là thuật ngữ Phật học để chỉ bản chất chân thật, nền tảng tối hậu của mọi sự vật. Nó không nằm trong phạm vi có – không, được – mất, đến – đi. Nó giống như không gian. Trong không gian, muôn sự có thể xuất hiện như nhà cửa, núi sông, mây trời nhưng không gian không vì thế mà thêm hay bớt, không bị những hiện tượng đó làm tổn hại.
Pháp tánh cũng như vậy, nó là sự lặng yên, rộng mở, bất biến, trên đó muôn duyên khởi sinh rồi diệt, nhưng chính nó thì chưa từng sinh, chưa từng diệt.
Hãy hình dung một tấm gương lớn. Trên gương có thể phản chiếu đủ loại hình ảnh như người qua kẻ lại, mặt trời, mây bay, lá rụng… Hình ảnh thì thay đổi liên tục, nhưng bản chất của gương không hề thay đổi.
Cũng thế, nơi tâm ta luôn xuất hiện dòng chảy của ý nghĩ, cảm xúc, hình ảnh, ký ức, khát vọng… Chúng đến rồi đi, biến hóa khôn cùng. Nhưng phía sau tất cả, có một nền tảng tịch tĩnh luôn hiện hữu đó là tự tánh Biết, hay chính là sự phản chiếu trong sáng của pháp tánh.
Mọi hiện tượng ta thấy đều do duyên hợp mà thành. Một bông hoa không thể chỉ từ hạt giống mà có, nó còn cần đến đất, nước, ánh nắng, không khí, và vô số điều kiện khác. Vì thế, hoa chỉ là sự hội tụ tạm thời của nhân duyên, không có tự tánh riêng.
Khi duyên đầy đủ, hoa hiện hình. Khi duyên tan rã, hoa trở về với đất, gió, nước. Sinh và diệt ở đây chỉ là sự đổi hình của duyên khởi, chứ trong pháp tánh vốn không hề có sinh diệt.
Nếu chỉ dừng lại ở tri thức, ta dễ nghĩ “pháp tánh bất sinh” là một khái niệm siêu hình khó nắm bắt. Nhưng thật ra, pháp tánh có thể trực nghiệm ngay trong từng hơi thở, nếu ta quay về với tánh Biết.
Tánh Biết là sự sáng tỏ, tỉnh thức vốn có trong ta. Nó không phán xét, không phân biệt, chỉ đơn giản là “nhận biết” sự vật đúng như nó đang là.
• Khi một cơn giận nổi lên, tánh Biết có thể soi chiếu: “À, đang có giận.”
• Khi một niềm vui trào dâng, tánh Biết cũng chỉ ghi nhận: “À, đang có vui.”
Trong tánh Biết ấy, ta thấy rõ giận – vui – buồn – thương đều chỉ như mây nổi trong trời, đến rồi đi, còn bầu trời thì vẫn lặng yên, bất động.
Người sống trong pháp tánh bất sinh không có nghĩa là rời bỏ cuộc đời, mà ngược lại, họ sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc, bởi họ không còn bị lôi kéo vào ảo tưởng sinh – diệt.
Khi vui, họ không bám chặt. Khi buồn, họ không chối bỏ. Khi thành công, họ không tự cao. Khi thất bại, họ không tuyệt vọng. Bởi họ thấy rõ mọi thứ đều là duyên khởi, không gì là bền chắc. Trong sự thấy ấy, có một niềm tự do tỏa sáng đó chính là hạnh phúc chân thật.
Làm thế nào để quay về và nhận ra pháp tánh vốn bất sinh?
• Trọn vẹn nhận biết hơi thở: Ngồi yên, theo dõi hơi thở vào ra. Thấy rõ hơi thở đến, hơi thở đi, nhưng nền tảng tĩnh lặng nhận biết hơi thở thì không đổi.
• Quan sát cảm xúc: Khi cảm xúc nổi lên, thay vì đồng nhất mình với nó, hãy chỉ quan sát: “Đang có giận. Đang có lo.” Cảm xúc đến rồi đi, nhưng cái Biết thì vẫn còn.
• Thiền hành: Đi từng bước chậm rãi, cảm nhận bàn chân chạm đất. Thấy rõ bước đi sinh ra rồi tan biến, nhưng nền tảng tĩnh thức vẫn sáng trong.
Căn duyên hợp lại, cảnh muôn màu
Sóng nổi trên khơi, biển lặng sâu.
Tánh Biết thường soi, không lay chuyển
Pháp tánh xưa nay chẳng trước sau.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Quở trách hay xúc phạm chư Tăng mang nghiệp rất nặng!
Phật giáo thường thức
17:28 20/11/2025
Việc quở trách hay xúc phạm chư Tăng - theo lời dạy của ngài Luang Pu Mun - không chỉ là hành vi bất thiện trong đời sống thường nhật, mà còn là một loại nghiệp rất nặng, có thể đưa người tạo nghiệp vào những cảnh giới đau khổ sau khi chết.
Tu là trở về nguồn cội, quá trình biến đổi tâm thức và tư duy
Phật giáo thường thức
16:00 20/11/2025
Tu không phải chỉ là việc đơn thuần lên chùa, ăn chay, và tụng kinh niệm Phật; cũng không chỉ là việc tìm đến những nơi hẻo lánh, xa rời thế tục.
Vì sao niệm Phật mà tâm chẳng được quy nhất?
Phật giáo thường thức
14:32 20/11/2025
Niệm Phật điều cần yếu là thường xuyên đặt mình vào trường hợp sắp chết, sắp đọa địa ngục thời không khẩn thiết cũng tự khẩn thiết. Dùng tâm sợ khổ để niệm Phật, ấy là “xuất khổ diệu pháp đệ nhất” cũng là “tùy duyên tiêu nghiệp diệu pháp đệ nhất”. Tâm niệm Phật sở dĩ chẳng qui nhất là do lỗi của tâm đối với sự sanh tử chẳng tha thiết.
Xem thêm
